Қажым Жұмалиев шығармашылығы

І.КІРІСПЕ.
1.1. Қажым Жұмалиевтің өмір жолы.
ІІ. НЕГІЗГІ БӨЛІМ.
2.1. Қажым Жұмалиевтің еңбек жолына шолу
2.2. Қажым Жұмалиевтің еңбектері және олардың әдебиетте алатын орны
2.3. Әдебиет тарихын зерттеуге арналған еңбектері
2.4. Қажым Жұмалиевтің шығармашылығы.
2.5. Зерттеушінің «Махамбет» атты монографиясының әдебиетте алар орны.
ІІІ. ҚОРЫТЫНДЫ.
ІҮ. ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР.

Қажым Жұмалиев (Қажығали) – ғалым, филология ғылым докторы (1947), профессор (1950), Қазақстанның еңбек сіңірген ғылым қайраткері (1961), Қазақстан Ғылым академиясының академигі (1967, 1946 жылдан корреспондент мүшесі). 1923 – 25 жылы Орынбор ересектер мектебінде, Шымкент ауыл шаруашылық техникумында оқыған. 1932 жылы ҚазПИ-ді (қазіргі АлМУ) бітірген. 1932 – 37 жылдары Орал педагогика институтында (қазіргі Батыс Қазақстан мемлекет университеті), 1937 – 68 жылдары ҚазПИ-де сабақ беріп, қазақ әдебиеті кафедрасын басқарды. Жұмалиев шығармашылық жолын ақындықтан бастаған. Оның алғашқы өлеңі “Батырақ Ғалиасқар” 1928 жылы “Лениншіл жас” газетінде жарияланды. “Ерғожа мен Егізбай” поэмасы (1929), “Шабуыл” (1933), “Қанды су” (1934), “Өмір жыры” (1938), “Қырдағы күрес” (1957) деп аталатын өлеңдері мен поэмалар жинақтары жарық көрді. Исатай-Махамбет көтерілісінің тарихынан жазыла бастаған романның үзінділері “Айқас” деген атпен басылған (1942). Жұмалиев – “Біржан-Сара” операсы либреттосының, “Арбасу” (Ә.Сәрсенбаевпен бірге) атты пьесаның авторы. Қазақ зиялылары туралы “Жайсаң жандар” естелік кітабы жарық көрді (1969). Кітапта С.Меңдешев, С.Сейфуллин, Б.Майлин, Қ.Жансүгіров, С.Аспандияров, Қ.Сәтбаев, С.Камалов, т.б. шығармашылық портреттері жасалған.
Жұмалиев 20 ғасырдың 30-жылдарынан бастап қазақ фольклорын, әдебиет тарихы мен теориясын зерттеумен шұғылданды. 1958 – 60 жылдары 2 томдық “Қазақ эпосы мен әдебиеті тарихының мәселелері”, 2 томдық “Әдебиет тарихы” (1960), “Әдебиет теориясы” (1938; 2-бас., 1964, 3-бас., 1969), “XVІ – XІX ғасырдағы қазақ әдебиеті” (1967) кітаптары ұзақ уақыт бойы респ. жоғары оқу орындарында оқулық ретінде пайдаланылды. “Қазақ эпосы мен әдебиеті тарихының мәселелері” кітабының 1-томына “Қобыланды батыр”, “Алпамыс батыр”, “Ер Тарғын”, “Қамбар батыр”, “Қозы Көрпеш – Баян сұлу”, “Қыз Жібек”, “Айман – Шолпан” эпостары туралы зерттеулері енген. 2-томында 19 ғасырдағы қазақ әдебиеті өкілдерінің шығармашылығы талданған. Екі томдық “Әдебиет тарихы” кітабында қазақ әдебиеті тарихына кең ғылыми шолу жасалып, 18 – 19 ғасырлардағы жыраулар, ақындар, жазушылар шығармашылығы жан-жақты зерттелген.

1 Жұмалиев Қ. Қазақ эпосы мен әдебиет тарихының мәселелері.Бірінші
2 Қаратаев М, Сейітов С, Қабдолов З, Әдібаев Х.
3 Атымов М. Қажым Жұмалиев. Алматы: Ғылым, 1987-106б.
4 Зайкенова Р.Қажым Жұмалиев еңбектеріндегі әдебиетану ғылымының өзекті мәселелері.ФҒК
5 Тілеужанов М, Мырзағалиев Қ.
6 Жұмалиев Қ. Қазақ әдебиеті. Қазақтың ауыз әдебиеті мен
ғасырдағы жазба әдебиеті. Орта мектептердің 8 -
құралы. Алматы : ҚБМБ, 1942-288 б.
7 Жұмалиев Қ. Әдебиет теориясы. Алматы: Мектеп, 1964-252б.