Компьютерлік желілердің құрылуының жалпы прициптері

1. Компьютерлік желі туралы ақпарат
2. Компьютерлік желілерінің сапасының негізгі көрсеткіштері
3. Компьютерлік желіні құру принципі
4. Пайдаланған әдебиеттер

Компьютерлік желі (ағылш. сomputer network) — барлық құрылғылардың бір-бірімен өзара әрекеттесуіне мүмкіндік беретін байланыс желілері арқылы қосылған компьютерлердің және басып шығарғыштар мен мәтіналғылар сияқты басқа құрылғылардың тобы. Компьютерлік желі – бір бірімен мәлімет аламаса алатын кем дегенде екі компьютердің байланыс құралдары көмегімен қарым-қатынас жасауына арналған ақпарат өңдеудің тармақталған жүйесі. Жалпы айтқанда желі деп дербес компьютерлердің және де принтер, модем және есептеу құрылғыларының бір-бірімен байланысқан жиынын айтады. Желілер әрбір қызметкерге басқалармен мәлімет алмасып құрылғыларды ортақ пайдалануға, қашықта орналасқан қуатты компьютерлердегі мәліметтер базасымен қатынас құруға және тұтынушылармен тұрақты байланыс жасауға мүмкіндік береді. Желілер шағын немесе үлкен, кабельдер арқылы тұрақты жалғанған, немесе телефон желілері мен сымсыз арналар арқылы уақытша жалғанған болуы мүмкін. Ең үлкен желі – Интернет, ол бүкіләлемдік желілер тобы болып табылады. Желі құрамына кіретін компьютерлер мынадай жұмыс атқарады: - желімен қатынас құруды ұйымдастыру; - олардың арасында мәлімет алмасуды басқару; - желі тұтынкшыларына есептеу құрылғыларын пайдалануға беріп,оларға әртүрлі қызмет көрсету. Кез келген компьютерлік желі жұмысы топология, хаттама(протокол), интерфейс, желілік программалық және техникалық құралдар тәрізді сипаттамалармен көрсетіледі. Желі топологиясы негізгі функционалдық элементтерінің бір-бірімен байланысу кұрылымын анықтайды. Желілік техникалық құралдар – компьютерлерді бір желіге ұйымдастыруды қамтамасыз ететін әртүрлі құрылғылар жиыны. Желілік программалық құралдар – компьютерлік желіә жұмысын басқарып, әрбір тұтынушыны қажетті интерфейспен қамтамасыз етеді. Интерфейстер – желінің функциональдық элементтерін бір-бірімен үйлестіру құралы.
Протоколдар – желінің функционалдық элементтерінің бір-бірімен қатынас жасау ережелері. Функциональдық элементтер рөлін әртүрлі құрылғылар және де программалық модульдер атқара алады. Сол себепті ақпараттық және программалық интерфейстер қарастырылады. Компьютерлік желілер және ақпаратты өңдеудің желілік технологиялары қазіргі ақпараттық жүйелерді құрастырудың негізі болды. Компьютерлік желілердің негізінде құрастырылған ақпараттық жүйелер: – мәліметтерді сақтау; – мәліметтерді өңдеу; – мәліметтерге қолданушылардың рұқсатын ұйымдастыру.
Компьютерлік желілерінің сапасының негізгі көрсеткіштері: – орындалатын функциялардың толықтығы. Желі барлық қарастырылған функцияларды және барлық ресурстарға рұқсат етуін, және түйіндердің бірлескен жұмыстарында, және барлық протоколдардың және жұмыс стандарттарының орындалуын қамтамасыз етуі керек;
– өнімділік – уақыт бірлігін орындайтын, желі қолданушылар сұранысының орта саны;
– қажетті орындау мүмкіншілігі – уақыт бірлігінде желі арқылы жіберілетін мәліметтер (немесе оның буыны – сегмент) санымен анықталады; – желі сенімділігі – жиірек орта уақытпен бас тартуға атқарылған жұмыс көлемімен сипатталады;

1. Олифер В.Г., Олифер Н.А. Компьютерные сети. Принципы, технологии, протоколы. СПб., «Питер», 2001,
2. Пятибратов А.П., Гудыно Л.П., Кириченко А.А. Вычислительные системы, сети информатика телекоммуникации. М., «Финансы информатика статистика», 2002,
3. Гук М. Аппаратные средства локальных сетей. Энциклопедия – СПб: «Питер», 2000.