Тахеометрлік түсіріс туралы ақпарат

1.Кіріспе:
1.1 Тахеометрлік түсіріс.
2.Негізгі бөлім:
2.1 Тахеометр.
2.2 Электрондық тахеометр.
2.3 Тахеометрия.
3. Қорытынды:
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

Тахеометрлік түсіріс.Түсіру арнайы тахеометр – теодолиттің (теодолит) және өлшеу райкасының көмегімен іске асырылады. Тахеометриялық топографиялық түсіру инженерлік 1:500 – 1:5000 масштабында қолданылады.
Геодезиялық барлау және ізденіс жұмыстарының бірі – тахеометрлік түсіріс. Бұл топографиялық түсірістің бір түріне жатады. Топографиялық түсіріс – бұл жергілікті жердің карта мен планын жасау үшін орындалатын геодезиялық өлшеулер процесі түсіру деп аталады. Топографиялық түсірулер 1:25 000, 1:10 000, 1:5 000, 1:2 000, 1:1 000 жəне 1:500 масштабтарда орындалады және оған кіретін түсіру әдістер:
- теодеолиттік түсіріс;
- тахеометриялық түсіріс;
- мензулалық түсіріс;
- жердегі фототопографиялық түсіріс;
- әуе фототопографиялық түсіріс;
- көз мөлшермен түсіріс;
- буссольды түсіріс.
Соның ішінде тахеометрлік түсіріске тоқталайық.
Тахеометр (грек. tachyc, tacheos – шапшаң және …метр) – тахеометрлік түсіру кезінде қолданылатын геодезиялық аспап. Тахеометр арқылы белгілі бір нүктенің (пикеттің) бақылаушы тұрған (прибор орналасқан) нүктемен салыстырғандағы горизонталь және вертикаль бұрыштары, қашықтығы және өсімшесі (h) анықталады.
Тахеометриялық түсірісте түсірілетін нүктеде тұрған рейкадағы аспаптың дүрбісімен бір рет нысаналау арқылы осы нүктенің координаталарын, яғни бағытын, арақашықтығын және салыстырмалы биіктігін анықтайды. Демек, тахеомертлік түсірістің мәні аспаптың нысаналау осінің бір жағдайында вертикаль бұрышты v, горизонталь бұрышты β және рейкадан қашықтық өлшеуіш жіптерінің аралығындағы бөліктер санын есептеуден тұрады. Осы мәліметтер арқылы нүктенің кеңістіктегі координаталарын есептеп шығарады.
Тахеометриялық түсірісте жергілікті жердің топографиялық нысаны түсірілетін нүктелердің барлық үш координаталарын есептеп шығаруға мүмкіндік беретін мәліметтерді жинайтын далалық жұмыстар мен планды сызу және есептеп шығарулардан тұратын ғылыми өңдеу жұмыстары нәтижесінде жасалынады.

1. Нүрпейісова М.Б. «Геодезия», оқу-құралы. ГИК, 1993ж. 118б.
2. А.БЕРЛЯНТ., «Картографический метод исследования», Мәскеу, 2001
3. Н.СЕЙІТОВ., «ГЕОЛОГИЯ НЕГІЗДЕРІ», Алматы, 2000
4. И.П. ЗАРУЦКАЯ., Н.В. КРАСИЛЬНИКОВА «ПРОЕКТИРОВАНИЕ И СОСТАВЛЕНИЕ КАРТ»
5. Геодезия, картография, геоинформатика, кадастр: Энциклопедия. В 2-х т. / Под общ. Ред. А. В. Бородко, В. П. Савиных. – М.: Геоиздат, 2008 г
6. Нұрпеиісова М.Б. Геодезия - Оқулық. Алматы: «ЭВЕРО» баспаханасы, 2005.