Жеке ағаштар жиынтығының таксациясы

1. Ағаштың негізгі бөліктері және діңінің таксациялық көрсеткіштері.
2. Өсіп тұрған ағаштарда діңдердің көл емдерін анықтаудың тәсілі.

Жеке ағаштар жиынтығы туралы түсінік. Тәжәрибеде бір өсіп тұрған ағаш сирек таксацияланады. Әдетте тамырда көптеген ағаштарды таксациялауға тура келеді. Бұл іріктемелі жіне санитарлық шабуларда, ағаш шабуларда толық шабылмағандарды және тұқымдарын жинауда, сондай-ақ арнайы түр жиындарды дайындауда тағы басқа жасалады. Бұл жағдайларда іріктелген ағаштар әдетте үлкен ауданда орналастырылажы және жеке ағаштар жиынтығы болып табылады. Жеке ағаштар жиынтығы ретінде, өз дамуында және өсунде бір-біріне әсер ететін, бірақ сапалы бір текті болыр табылатын және сыртқы ортаның өте әр түрлі шарттарында кварталдың әр түрлі екпе ағаштарында өсетін, берілген жыныстың көптген ағаштарын түсінеді. Шабылған ағаштың және оның бөліктерінің таксациясы жариялануы.
Ағаштың негізгі бөліктері және діңінің таксациялық көрсеткіштері. Кез келген ағаш оны өлшеуге және сапалы бағалауға арнайы әдістерді талап ететін, орман таксациясының дербес нысаны болып табылады. Ағаш корнт түзетін тармақтардан және бұтақтар жыйынтығынан және діңнен , тамырлардан тұрады. Орташа алғанда ағаш діңіне 2/3 тамырлар мен кронға 1/6 жалпы көлемінен келеді. Бұл қатынас әр түрлі ағаштарда әр түрлә, ол жынысқа, жасқа және өсу шартына байланысты болады. Өндірістік пайдалануға байланысты ағаш келесі бөліктерге бөлінеді. 1. Дің – іскер түр жыйындар, отындар, қалдықтар. 2. Крона –отындар, бұтақтар.
3. Тамырлар мен тамырлар- отындар, кейбір жыныстарда химиялық қайта өңдеуге арналған шикізат. Ағаштың ең құнды бөлігі дің болып табылады. Жеке ағаш таксатциясында оның келесі таксияциялық көрсеткіштері анықталады. 1) ұзындығы және биіктігі (L, /; Н, h);
2) діңнің қалыңдығы және кеуде биіктігіндегі диаметрі ( d,,3 тамыр мойнынан 1,3 биіктікте немесе /м — таксациялық диаметр).
2.Өсіп тұрған ағаштарда діңдердің көлемдерін анықтаудың тәсілі.
Пайдалану орман шаруашылығы, негізінен, орман таксияциясы, ойлап табудың мәні. Модулді ағаштар бойынша жаңа түрлік санды сонымен қатар форма түзетін қыйсыққа жанама бойынша негізге ұшынан жүргізген түзудің жанасу нүктесінен графикалық биіктіген және осы нүктеде ағаштың диаметрін есептейді. Диаметрі мен аталған көрсеткіштер туындысынан тұратын формула бойынша өсіп тұрған ағаштың көлемін табады. Ойлап табу орман таксатциясына жатады және өсіп тұрған ағаштар діңдерінің көлемдерін анықтауда пайдалануы мүмкін. Діңді сексияларға бөлуді және көлемдерін қосуды, қосатын, ортанғы қыйманың ортанғы күрделі формуласы бойынша ағаштар діңдерінің көлемдерін анықтау тәсілі белгілі. Тәсілдің кемшілігі өсіп тұрған ағаштар діңдерінің көлемдерін анықтауда қолданудың мүмкін еместігі және күрделігі болып табылады. Келесі формула бойынша көлемді тізбекті есептеумен диаметрді және дің биктігін өлшеуді қосатын, түрлік сандарды пайдалану арқылы өсіп тұрған ағаштар діңдердің көлемдерін анықтау тәсілі ойлап табуға ең жақын болып табылады.V=gi.3Hf. Екі түрлі санды есептеу барысында кең тараған діңнің қима ауданы кеуде биктігінде алынадв. Тағы белгісі, толық ағаштығын діңнің салыстырмалы диаметрмен эмпириялық байланысқа. Бұл байлансты есептейтін формула.F=kg

1. Лесная энциклопедия: В 2-х т., т.2/Гл.ред. Воробьев Г.И.; Ред.кол.: Анучин Н.А., Атрохин В.Г., Виноградов В.Н. и др. - М.: Сов. энциклопедия, 1986.-631 с., ил.