Картаның номенклатурасы

I) Кіріспе
Картаның номенклатурасы
II) Негізгі бөлім:
a) Карталар масштабы
b) Топография
c) Карталар номенклатурасы
III) Қорытынды

Жер бетінің немесе оның жеке бөлшектерінің кішірейтіліп, арнаулы деректері толық көрсетіліп, жазықтық бетке кескінделуін карта дейді. Ал, шағын аймақтың дәл осындай кескінін, яғни ірі масштабтағы картаны план деп атайды. План мен карталардың біздің халық шаруашылығымыздың қай саласында болсын атқаратын рөлі зор. Жерге байланысты ғылыми және практикалық жұмыстар ең алдымен карта арқылы сол территорияны жете зерттеу яғни зерттеу объектісін белгілеп, жұретін маршруттарды, солдарды, т.б. кағаз бетіне (планға) түсіру керек. Жергілікті жердің территориясын зерттеп, көптеген жаңалықтар енгізіліп, бұрынғы карта мен план толықтырылады.
Карталар масштабы. Карталар масштабы (Масштаб карты) — картадағы ұзындық сызығының жергілікті жердегі сәйкес сызықтын ұзындығына қатынасы. Топографиялық картаның көмегімен орындалатын тапсырмалардың әр тұрлі болуына орай масштабтары әр түрлі карталар қажет болады: 1:10000 — он мыңдық, 1:25000 — жиырма бес мындық, 1:50000 — елу мыңдық, 1:100000 жүз мындық, 1:200000 екі жүз мындық, 1:500000 — бес жүз мындық, 1:1000000 — миллиондық. Жергілікті жердің картографиялық бейнелену мөлшері мен картаның толықтығы, өлшеулер дәлдігі карта масштабына байланысты болады. Карта масштабы кішірейтудің төменгі дәрежесінде аса ірі болады. Ол жергілікті жерді толықтай бейнелеуге мүмкіндік жасайды. Карта масштабының кішірейтілуімен бірге оған салынатын жергілікті жер бөлшектерінің саны да кішірейтіледі. Аумақтың картада бейнеленген кішірейту дәрежесі неғұрлым көп болса, карта масштабын соғырлым ұсақ деп атайды. Карта жақтауының оңтүстік (төменгі) жағында сандык және сызықтық масштабы, масштаб көлемі корсетіледі.

1. Игильманов А. " Инженерлік геодезия "
2. Нүрпейісова М.Б. «Геодезия», оқу-құралы. ГИК, 1993ж. 118б.
3. Топография с основами геодезии: Учеб. для студентов географических спец. ун-тов / А.П. Божок, К.И. Дрич, СА. Евти-феев и др. / Под ред. А.С. Харченко и А.П. Божок. – М.: Высш. шк., 1986. – 304 с.
4. Южанинов B.C. Картография с основами топографии. Учеб. пособие. – М: Высш. шк., 2001. – 302 с.
5. Левицкий И.Ю., Евглевская Я.В. Решение задач по географическим картам. – М.: Просвещение, 1996. – 159 с.
6. Берлянт A.M. Образ пространства: Карта и информация. – М.: Мысль, 1986. – 240 с.
7. Картография с основами топографии: Учеб. пособие для студентов пед. ин-тов по спец. «География» / Г.Ю. Грюн-берг, Н.А. Лапкина, Н.В. Малахов, Е.С. Фельдман / Под ред. Г.Ю. Грюнберга. – М.: Просвещение, 1991. – 368 с.
8. Қазақстан - спортшылар елі. Энциклопедиялық анықтамалық. - Алматы: "Сөздік-Словарь". ISBN 9965-822-57-3
9. Нүрпейісова М.Б. Геодезия - Оқулық. Алматы: «ЭВЕРО» баспаханасы, 2005.