Дәнді-дақылдарды қабылдау туралы ақпарат

Әр түрлі жарма дақылдарының дәндері морфологиялық, анатомиялық
сұрыптау үстелі немесе тас бөлу машиналары арқылы өткелдердің белгілермен, физика-химиялық қасиеттермен ерекшеленеді, бұл оны аршуға дайындаудың өндірістік үрдісін құруға және негіздеуге әсер етеді.
Жарма өндірісіндегі технологиялық үрдіс сызбасын әр дақылға және өңдеу түріне қатысты өңдейді. Жарма зқауытының реконструкциясында бастапқы мәліметтер негізінде өңделетін дән ерекшеліктерін ескереді және түрлік сызбаға енгізілуі қажет өзгерістерді белгілейді. Ондай өзгерістерге элеваторда немесе қиын бөлінетін ластаушы қоспалардың жоғары құрамында пневматикалық санын ұлғайтуы мүмкін.
машиналары қолданылады. Бұршақ, жүгері мен күріш үшін триерлер орнатылмайды. Минералды қоспаларды бөлу үшін әр түрлі тас бөлу машиналары мен пневмоүстелдер қолданылады. Жарма зауыттарында дән тазалаудың бөлшектеу әдісін енгізеді, бұл кезде оны бөліктерге бөледі. Бұл кезде әр бөлік үшін аспираторларда ауа ағынының тәртібін, триер ұяшықтарының өлшемін т.б. өте дәл алу Қоспалардың негізгі массаларын бөлу үшін жарма зауыттарында екі-үш тізбекті айыруды қолданады. Сұлы, арпа, бидай үшін қуыршақ іріктеулер, қарақұмық, бидай іріктеу қажет, бұл әр түрлі қоспаларды өте мұқият бөлуге мүмкіндік береді. Қиын бөлінетін қоспаларды бөлуге арнайы әдістер арналған. Сонымен бірге, қоспаларды ұсақ дәнмен алады. Бұл жағдайда дәннің қандай да бір бөлігі жойылады, бірақ қалған ірі дәнде қоспалар аз болып, одан стандартқа сай жарма алуға болады. Дәнді қоспалардан тазалау үрдісінде оны 2, 3 одан да көп бөліктерге бөледі, артынан шикізаттың әр бөлігін дән ірілігі мен лас қоспалар құрамы есбімен тазалайды. Осылай, қарақұмықты айыруда, оны тесігі дөңгелек формалы, бірінші түрдегі електерді қолданып 2-3 бөліктерге бөледі, одан кейін әр бөліктен қиын бөлінетін қоспаларды бөледі және тесігі үшбұрыш формалы, үшінші түрдегі електі қолданады. Қарақұмықты бөліктерге алдын-ала бөлу тесігі үшбұрыш пішінді елек нөмірін өте дәл таңдауға мүмкіндік береді. Осылайша, арпадан жарма өндірісінде дайындық кезеңінде ұсақ дәнді бөлуге және ары қарай бақылауға арналған жүйелерді жобалау қажет. Тарыны қайта өңдеуге дайындағанда да осы әдіс қолданылады. Сұлыны гидротермиялық өңдеу жүргізгеннен кейін, дән тазалау бөлімінде соңғы өткелде ірі және ұсақ бөлікке бөледі. Бұршақты қайта өңдеу бөлімінде сепкіштерді қолданып, ірі және ұсақ бөлікке бөледі. Қарақұмықты аршу операциясының алдында алты бөлікке бөледі.
Дән тазалау бөліміндегі тазалаудың бүкіл үрдісінің технологиялық тиімділігін тазалауға дейінгі және одан кейінгі дән сапасын салыстыру негізінде анықтайды.
Бір сызба бойынша жарма дақылдарының келесі дән топтарын өңдеуге болады:
- қарақұмық-тары;
- сұлы-күріш;
- арпа – бидай – бұршақ – жүгері.

1. Қ 74 Құлжабаева Г.Ә.;«Өсімдіктер әлемі» оқу-әдістемелік кешені, Дәнді-дақылдар: Дидактикалық материал. - Алматы, 2011. - 16 б; ISBN 978-601-7237-34-9
2. Жоғарыға көтеріліңіз↑ Қазақ Энциклопедиясы