Трассаны күрделі жерлерін нивелирлеу

Трасса – деп жобаланатын созылған құрылыстың жергілікті жерде белгіленген немесе жердің берілген модельіндегі топографиялық, стереоскопиялық, цифрлық) осі. Трассаның негізгі элементтері болып мыналар есептелінеді: жобаланатын сызықтық горизонталь жазықтығы проекциясы-планы және оның вертикаль қимасы-бойлық профилі. Трассаға перпендикуляр етіп қөлденең профильдер жасалынады.
Трасса кеңістіктегі күрделі сызық. План жүзінде ол әр түрлі бағытта бір-бірімен түйісіп жатқан тұрақты және ауыспалы қисаю радиусы бар түзу проекциалардан тұрады. Бойлық профильде трасса бір-бірімен вертикаль қисықтар арқылы қосылып жатқан әртүрлі ылди сызықтардан тұрады. Бірнеше трассаларда (электрбергіш жүйе, канализация) горизонталь және вертикаль қисықтар жобаланады, мұнда трасса кеңістіктегі сынық сызықтықтардан тұрады.
Трасса оны жобалау жағдайына сәйкес техникалық талаптарды қанағаттандыруы тиісті. Мәселен, ең үлкен немесе ең кіші бойлық ылдилықтар, горизонталь және вертикаль қисықтардың ең кіші радиустары және т.б, беріледі.
Трассалау. Оңтайлы трассаны таңдау үшін жүргізілетін кешенді инженерлік-ізденіс жұмыстарды трассалау деп атайды.
Егер трассаны жердің топографиялық пландары, аэротүсіріс материалдары және цифрлы модельдер бойынша анықтаса, онда кемеральдық трассалау ал егер ол жергілікті жерде жүргізілсе – онда далалық трассалау делінеді.
Трассаның орны тегіс жерлерде контур, яғни ситуация арқылы анықталады. Планды мүмкіншілігінше берілген бағыт (азимут) бойынша жасауға тырысады. Бірақ кей-кезде су ағып жатқан жер, батпақ, үлкен жыралар және де елді мекендер, егін аймақтары трассаны бұзуды талап етеді. Мұнда әрбір бұру бұрышы трассаны бірсыпыра ұзартады. Мұндайда трассаны ұзартпау үшін бұрылу бұрышы 300градустан асырылғаны жөн.
Трассаның орны таулы аймақтарда жер бедерінің биіктіктері арқылы анықталады.
Камеральды трассалау.
1:М масштабты карта және бедер қимасының биіктігі бойынша трассалау ылдилығының жатысы анықталады:немесе карта масштабы бойынша мәселен, 1:50 000 масштабтағы карта үшін, қимасы һ 10м ылдилығы 20 промиль болғанда i = 1 000 см/0.020 50 000=1 см.
Анықталған жатыс арқылы картадан трассалаудың сипаттамасынан ерекше (еркін және кернеуші) учаскелер анықталады. Кернеулі жүріс ұзындығы 3-5 км. ден кем емес және ылдилығы трассаның берілген ылдилығынан асып түсетін жер учаскелер. Ылдилығы берілген трасса ылдилығынан кем учаскілерді-еркін жүрістер деп атайды.
Нольдік жұмыстар сызықтары берілген жобалау ылдилығы ешқандай ойықсыз және үйіндісіз сақталатын учаскелер. Кернеулі жүрістер учаскелеріндегі нольдік жұмыстар сызықтарын циркуль арқылы ұзындығын L-ге тең етіп, көрші горизонтальдар арасын біртіндеп белгілейді және табылған нүктелерді сызық кесінділерімен қосады.