Жүгерінің өсіру технологиясымен танысу және зерттеу

Кіріспе бөлім
А. Жүгері туралы жалпы түсінік
Негізгі бөлім
А. Жүгері өсіру технологиясымен танысу
В. Жүгеріге тыңайтқыштардың рөлі
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Жүгері көп тараған дәнді дақылдарға жатады. Дүние жүзінде өндірілген жүгері дәнінің 60-65% мал азығына пайдаланады. Жүгері дәні бүтіндей, не болмаса ұсатылған күйінде құрама жемнің негізін құрады. Онымен малдың барлық түрлерін, әсіресе шошқа мен қүстарды азықтандырады. Жүгерінің мал азықтық құндылығы өте жоғары. Оның құрмында малға керекті организмде жеңіл сіңетін барлық қоректік заттар кездеседі. 100 кг жүгері дәнінде16 МЛН гектарга жуық, ал оның 9 млн. гекгары бүрынғы Одақ колсміндс өсірілді. Қара бидай негізінен Россияның қаратопыракты аймақтарында, Украинада, Белоруссияда және Балтық теңізі жағалауындағы республикаларда себілді. Қазақстанда бидай негізінен солтүстік облыстарда өсіріледі. Оның көлемі республикада 50-60-шы жылдары өжептөуір болған. Соңғы уакыпа белгісіз себептермен оның егістігі азайып кетті.
Жүгері - дақылдардың бірі. ЕуропалықтарОңтістік Американы ашқан кезде «маис» деп аталатын, осы күнгі жүгері дақылдарын кездестірген. Оның алғашқы өкілін Еуропаға Христофор Колумб әкелген. Бұл данасын Х.Колумб испан короліне сыйға тартады. Ал біздің жүгерінің алғаш орныққан жері Молдавия болған. Дала ауылына кең таралуына оның мол өнім, көк балаусаны аса көп беруі де себепші болды. Бір жылдық астық тұқымдас жылылықты сүйетін өсімдік. Дара жынысты, бір үйлі өсімдік. Жүгері 12-140 С-та қаулап өседі. Аталық гүлшоғыры – собық. Тамыр жүйесі – шашақ, қосалқы тамырлары болады. В,Едәрімендері, техникалық май, линолеум, желім, жасандыжібекалынады. Азот, фосфор тыңайтқыштарықажет.
Жүгері дөнінің негізін қуратын көмірсулары (65-70%), ақзат (9-12%) және май (4-8%). Көмірсуларының қүрамында негізінен крахмал және қант болады. Клетчатка аз мөлшерде болуына байланысты дәннің мал азықтық сапасы жоғары.

1. Әубәкіров Қ., Атақұлов Т., Ахмет А. Мал азығын өндіру.- Алматы, 2011
2. Зафрен С.Я. Жемшөп дайындау технологиясы (анықтамалық құрал).-А.,1980
3. Абанова, М.Н. Мал азықтандыру практикумы.- Алматы, 2007
4. Зыков Ю.Д., Копытин И.П. Мал азығын өндіру. – А., 1994
5. К.Ш. Жанабаев., Т.С. Саудабаев. Өсімдік шаруашылығы.

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі
Шәкәрім атындағы Семей Мемлекеттік Университеті

СӨЖ

Тақырыбы: Жүгерінің өсіру технологиясымен танысу және зерттеу.

Орындаған: Амангелді Ш.
Тексерген: Татенов А. Б.
Топ: ТЖ-405

Семей 2015

ЖОСПАР:

Кіріспе бөлім
А. Жүгері туралы жалпы түсінік
Негізгі бөлім
А. Жүгері өсіру технологиясымен танысу
В. Жүгеріге тыңайтқыштардың рөлі
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Жүгері көп тараған дәнді дақылдарға жатады. Дүние жүзінде өндірілген жүгері дәнінің 60-65% мал азығына пайдаланады. Жүгері дәні бүтіндей, не болмаса ұсатылған күйінде құрама жемнің негізін құрады. Онымен малдың барлық түрлерін, әсіресе шошқа мен қүстарды азықтандырады. Жүгерінің мал азықтық құндылығы өте жоғары. Оның құрмында малға керекті организмде жеңіл сіңетін барлық қоректік заттар кездеседі. 100 кг жүгері дәнінде 16 млн гектарга жуық, ал оның 9 млн. гекгары бүрынғы Одақ колсміндс өсірілді. Қара бидай негізінен Россияның қаратопыракты аймақтарында, Украинада, Белоруссияда және Балтық теңізі жағалауындағы республикаларда себілді. Қазақстанда бидай негізінен солтүстік облыстарда өсіріледі. Оның көлемі республикада 50-60-шы жылдары өжептөуір болған. Соңғы уакыпа белгісіз себептермен оның егістігі азайып кетті.
Жүгері - дақылдардың бірі. Еуропалықтар Оңтістік Американы ашқан кезде маис деп аталатын, осы күнгі жүгері дақылдарын кездестірген. Оның алғашқы өкілін Еуропаға Христофор Колумб әкелген. Бұл данасын Х.Колумб испан короліне сыйға тартады. Ал біздің жүгерінің алғаш орныққан жері Молдавия болған. Дала ауылына кең таралуына оның мол өнім, көк балаусаны аса көп беруі де себепші болды. Бір жылдық астық тұқымдас жылылықты сүйетін өсімдік. Дара жынысты, бір үйлі өсімдік. Жүгері 12-140 С-та қаулап өседі. Аталық гүлшоғыры - собық. Тамыр жүйесі - шашақ, қосалқы тамырлары болады. В,Е дәрімендері, техникалық май, линолеум, желім, жасанды жібек алынады. Азот, фосфор тыңайтқыштары қажет.
Жүгері дөнінің негізін қуратын көмірсулары (65-70%), ақзат (9-12%) және май (4-8%). Көмірсуларының қүрамында негізінен крахмал және қант болады. Клетчатка аз мөлшерде болуына байланысты дәннің мал азықтық сапасы жоғары.

Жүгері дәніндегі ақзатта ауыстырылмайтын аминқышқылдары - лизин және триптофан аз кездеседі, ал мал азықтық бағалығы төмен ақзат көбірек болады. Және де жүгері дәнінде В, Е, РР витаминдері бар. 1 кг сары түсті жүгері дәнінде 20 мг дейін каротин болады. Минерал заттарын (1,3%) көбінесе фосфор және калий, содан кейін натрий, хлор, темір құрады. Мал азығына жүгерінің барлық өнімін пайдаланады. Яғни жүгері еш қалдықсыз пайдаланылады. Жүгері дәнінің өндірісіндегі оның: кебегі, дәні, қабыршағы, күнжарасы, төпі жақ- сы мал азығы. 100 кг жүгері күнжарасында 108-117 азықтық өлшем, 10-12 кг қорытылатын протеин, 40-50 г кальций және 300-330 г. фосфор бар.
Басқа да астық тұқымдастар секілді піскен жүгері дәні өте қоректі келеді, оның құрамында: углевод, белок, май, калий, фосфор, магний, кальций т. б. минералдық тұздар, витаминдер бар. Азықтық жүгері дәнінен ұн, әр түрлі жарма, ал жүгері жармасынан -- жүгері үлпілдегі, үлпек дән және қытырлауық таяқша алынады. Жүгері үлпілдегі , үлпек дәні және қытырлауық таяқша -- қосымша баптаулы қажет етпейтін дәмді тағам.Организмге жақсы сіңеді. Оны үш мезгілгі аста: шай, суп, қуырылған нан қосылған сорпа, компот, шырын, кисель, простокваша, айранмен т.б. жеуге болады. Ол әсіресе балаларға пайдалы (ыстық сүтке қосып береді). Құмшекер себілген жүгері үлпілдегі мен тәтті қытырлауық таяқшаны ет-женді және тез толатын адамдарға, сондай-ақ қант диабетімен ауыратындарға жеуге болмайды. Жүгері үлпілдегін, таяқшаны үлпек дәнді құрғақ жерде сақтаған жөн. Егер үлпілдек жұмсаңқырап кетсе оны духовкаға салып келтіреді. Дымқыл тартқан үлпілдек тез көгеріп, жеуге жарамайды
Мал азығына жүгері сабаны, құрғақ жапырақтары, собық орамдары және ұсақталған кіндіктері пайдаланылады. 100 кг жүгері сабанында 37 а.ө. бар. Жүгері сабанында 1-1,3% қорытылатын протеин, 1,7% қант, 0,45% кальций, 0,30% фосфор, 0,26% магний қоры кездеседі.
Қазақстанда дәндік жүгерінің егіс көлемі 110 мың гектар шамасында (2008 ж), оның 60 мың гектардайы суармалы жерде өсіріледі. Жүгері дәнінің өнімі республика бойынша әр гектардан 30 центнерден 105-110 ц дейін ауытқиды. Орташа өнімі әр гектардан 41,5 центнер (2008 ж.).
Қазақстанда жүгерінің 15 шақты буданы аудандастырылған. Солардың ішінен Казахстанский-43-ТН, Казахстанский-705-СН, Молдавский-456-МН, Южный-З-ТН, Алатау 107-ТН, Сары-Арқа 150 АСН, Днепропетровский-125-ТН, Каз-ЗП-125 т.б. атауға болады.
Қазақстанда жүгерінің 15 шақты буданы аудандастырылған. Солардың ішінен Казахстанский-43-ТН, Казахстанский-705-СН, Молдавский-456-МН, Южный-З-ТН, Алатау 107-ТН, Сары-Арқа 150 АСН, Днепропетровский-125-ТН, Каз-ЗП-125 т.б. атауға болады.
Жүгерінің жемісі - ақ, сары, қызыл, қызғылт, қоңыр, шие түсті, күлгін түсті ірі дән. Дәннің түстері мен пішіндеріне қарай жүгері топтарын мынадай түршелерге ажыратады: тістәріздес, кремнийлі, крахмалды, қантты, балауызды және қабықты. 1000 дәннің массасы будандары мен сорттарына қарай әртүрлі - ұсақ дәнділерінде - 100-150 г., ірі дәнділерінде - 300-400 г.
Буданына немесе сортына және өсіру технологиясына байла- нысты бір собықта 200-ден 1000-ға дейін дөн болады (орташа 500-600).
Жүгерінің өсіп-дамуында мынадай кезеңдерді ажыратады: тұқымның өнуі-ұрықтық тамырша өсіп шығады, өскіні (көктеу) - 1-ші жапырақтың пайда болуы, 3-ші жапырақ кезеңі-өсімдіктің өздігінен қоректенуге көшуі, бұтақтануы - төменгі жапырақтардан бүйір өркендерінің шығуы, түтіктенуі-топырақ бетінде сабақ түйіндері (буындары) пайда болуы, 7,9,11 жапырақтар кезеңі, шашақтануы- жоғарғы жапырақ қолтығынан шашақтың (сіпсебас- тың) шығуы, шашақтың гүлденуі -- тозандар шашыла бастауы, собықтың гүлденуі - орауыш астынан жіпті аналықтардың пайда болуы, дәннің қамырланып пісуі, дәннің балауызданып пісуі, дәннің толық пісуі-дәндер толықтай қатайып, өсімдік кеуіп сарғаяды.
Жүгерінің түқымының жер бетіне тегіс көктеп шығуы үшін топырактың сіңіру тереңдігінің температурасы +10-12°С дейін болуы керек. Жүгері тамырының өсуіне қолайлы температура +24°С, сабағынын алғашқы кезеңдерінің өсуіне қолайлы темпер атурасы +20°С.
Тұқым қалыптастыруы топырақ жылуы +28-32°С болғанда жақсы жүреді.
Жүгерінің ылғалға қатынасын анықтай келіп оның меофильді есімдіктерге жататынын аңғарамыз. Ол жоғары өнімді өсімдік болғасын суды көп керек етеді. Ылғалды көп қажет ететін кезі шашақбас жарғаннан дәнінің сүттену кезеңіне дейін. Бұл кезде барлық керекті су қорының 70%-ы қажет. Жүгері өсіп-өнуіне қолайлы топырақ ылғалдылығы 70-75% ТСС (толық су сиымды- лығы). Бірақта жүгері суды тиімді пайдалануымен ерекшеленетін дақыл. Оның транспирациялық коэффициентті 280-350 тең.
Жүгері жарық сүйгіш, қысқа күннің өсімдігі. Оның қолайлы өсуіне күннің жарық мезгілінің ұзақтығы 12-14 сағат. Күннің I жарық мезгілі бұдан жоғары болса, жүгерінің вегетациялық кезеңі ұзарады.
Жүгері қара, қызыл-қоңыр, сұр топырақтарда жақсы өнім береді. Сонымен қатар, ол ылғалы және қоректік заттары мол құмдақ және құмайт топырақтарда да жақсы өсе алады. Жүгері топырақ желдетілуіне жоғары талаптар қояды. Ауыр және жеңіл тығызда- натын топырақтарда онша өсіп оңбайды.
Өсіру агротехникасы. Жүгеріден жоғары өнім алу үшін алғы дақылдың маңызы зор. Қазақстанның оңтсүтік және оңтүстік-шығыс аймақтарының суармалы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.