Пестицидтердің топырақтағы қасиеттері жайлы



1. Пестицидтердің топырақта қозғалуы.
2. Пестицидтердің топырақтағы инактивациясындағы физикалық факторлардың рөлі.
3. Пестицидтердің топырақты микрофлора активтілігіне және фаунаға әсері.
4.Пайдаланған әдебиет
Пестицидтерді топыраққа, топырақта мекендейтін зиянкестерді, нематодты, арамшөптерді, бактериалды және саңырауқұлақты қоздырғыштарды жою үшін енгізеді. Олар, сондай-ақ топыраққа өсімдіктердің жер беті мүшелерін өңдегеннен кейін де түседі: жауған жаңбырлармен шайылады және желмен әкетіледі. Пестицидтер топыраққа өсімдік жапырақтарымен, тамыры- мен және т.б заттардың қалдықтары ретінде де түсуі мүмкін. Олар топырақ бетінде өзгеріссіз күйінде болуы мүмкін және біраз уақыт аралығында өзінің улылығын сақтап қалуы шарттарына тәуелді. Пестицидтердің физикалық, химиялық және биологиялық процестерінің (биохимиялық және микробиологиялық) ыдыратқыш әсеріне қарсы тұратын қасиеті олардың тұрақтылығын (персистенттілік) сипаттайды. Бірдей жағдайда зерттегенде (немесе бір қосылысты әртүрлі топырақта) әртүрлі қосылыстардың персистенттілігін Т~0,5 көрсеткішімен (жартылай жоғалу периоды) сипаттау қабылданған, бұл көрсеткіш бастапқымен салыстырғанда топырақтағы пестицид мөлшерінің екі есеге төмендейтін уақыт аралығын білдіреді. Осы көрсеткішті есептеу үшін топырақ үлгілерін логарифмді еселік интервалдар динамикасы арқылы алады және анализдейді. Түрдік өсімдіктердегі пестицидтердің қалдық мөлшері динамикасының осы мерзімдерін анықтай отырып, Т~0,5 көрсеткішін және күту уақытын есептеуге болады. Топыраққа түскен препарат метаболиттер қатарына дейін 66 ыдырауы мүмкін, олардың топырақтағы тұрақтылығын, фито- улылығын, өзгерісінің ерекшеліктерін бастапқы зат сияқты нақты зерттеу керек. Пестицидтердің топырақта сақталу ұзақтығы химиялық және физикалық қасиеттеріне, мөлшеріне, препараттың формасына (ұнтақ, сұйық), топырақ типіне, оның ылғалдылығына, температурасы мен физикалық қасиеттеріне, топырақты микрофлора құрамына, өніп шыққан өсімдіктің түріне – тұқымдық құрамына, топырақты өңдеу ерекшеліктеріне тәуелді. Көп жағдайда, топырақтың, әсіресе оның микрофлорасының типі негізінен көптеген пестицидтердің ыдырау ұзақтығын анықтайды. Тіпті, ең персистентті заттар кейбір микроорганизмдер әсерінен молекуланың толықтай деструкциясымен тез ыдырап кетуі мүмкін. Топыраққа түйіршік түрінде енгізілген заттар ұнтақ немесе сұйық түрлерге қарағанда топырақта ұзақ уақыт сақталады. Ереже бойынша, құрамында көп мөлшерде органикалық заттар мен лайлы фракция болса, препараттар топырақта тұрақтырақ болып келеді.
1. А.О. САҒИТОВ, Г.Ж. ИСЕНОВА, Г.О. РВАЙДАРОВА, Ө.С. НҰРЖАНОВ, Т.Ж. ҚАЛМАҚБАЕВ ӨСІМДІКТІ ХИМИЯЛЫҚ ҚОРҒАУ Алматы 2013

Пән: Химия
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:   
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Семей қаласы Шәкәрім атындағы Мемлекеттік Университеті

БАӨЖ

Тақырыбы: Пестицидтердің топырақтағы қасиеттері

Орындаған: Жақанова Н.М.
Тексерген: Есенгулова Н.Ж.
Тобы: АГ-313

Семей 2015ж

Жоспар:
1. Пестицидтердің топырақта қозғалуы.
2. Пестицидтердің топырақтағы инактивациясындағы физикалық факторлардың рөлі.
3. Пестицидтердің топырақты микрофлора активтілігіне және фаунаға әсері.
4.Пайдаланған әдебиет

Пестицидтерді топыраққа, топырақта мекендейтін зиянкестерді, нематодты, арамшөптерді, бактериалды және саңырауқұлақты қоздырғыштарды жою үшін енгізеді. Олар, сондай-ақ топыраққа өсімдіктердің жер беті мүшелерін өңдегеннен кейін де түседі: жауған жаңбырлармен шайылады және желмен әкетіледі. Пестицидтер топыраққа өсімдік жапырақтарымен, тамыры- мен және т.б заттардың қалдықтары ретінде де түсуі мүмкін. Олар топырақ бетінде өзгеріссіз күйінде болуы мүмкін және біраз уақыт аралығында өзінің улылығын сақтап қалуы шарттарына тәуелді. Пестицидтердің физикалық, химиялық және биологиялық процестерінің (биохимиялық және микробиологиялық) ыдыратқыш әсеріне қарсы тұратын қасиеті олардың тұрақтылығын (персистенттілік) сипаттайды. Бірдей жағдайда зерттегенде (немесе бір қосылысты әртүрлі топырақта) әртүрлі қосылыстардың персистенттілігін Т~0,5 көрсеткішімен (жартылай жоғалу периоды) сипаттау қабылданған, бұл көрсеткіш бастапқымен салыстырғанда топырақтағы пестицид мөлшерінің екі есеге төмендейтін уақыт аралығын білдіреді. Осы көрсеткішті есептеу үшін топырақ үлгілерін логарифмді еселік интервалдар динамикасы арқылы алады және анализдейді. Түрдік өсімдіктердегі пестицидтердің қалдық мөлшері динамикасының осы мерзімдерін анықтай отырып, Т~0,5 көрсеткішін және күту уақытын есептеуге болады. Топыраққа түскен препарат метаболиттер қатарына дейін 66 ыдырауы мүмкін, олардың топырақтағы тұрақтылығын, фито- улылығын, өзгерісінің ерекшеліктерін бастапқы зат сияқты нақты зерттеу керек. Пестицидтердің топырақта сақталу ұзақтығы химиялық және физикалық қасиеттеріне, мөлшеріне, препараттың формасына (ұнтақ, сұйық), топырақ типіне, оның ылғалдылығына, температурасы мен физикалық қасиеттеріне, топырақты микрофлора құрамына, өніп шыққан өсімдіктің түріне - тұқымдық құрамына, топырақты өңдеу ерекшеліктеріне тәуелді. Көп жағдайда, топырақтың, әсіресе оның микрофлорасының типі негізінен көптеген пестицидтердің ыдырау ұзақтығын анықтайды. Тіпті, ең персистентті заттар кейбір микроорганизмдер әсерінен молекуланың толықтай деструкциясымен тез ыдырап кетуі мүмкін. Топыраққа түйіршік түрінде енгізілген заттар ұнтақ немесе сұйық түрлерге қарағанда топырақта ұзақ уақыт сақталады. Ереже бойынша, құрамында көп мөлшерде органикалық заттар мен лайлы фракция болса, препараттар топырақта тұрақтырақ болып келеді.
Пестицидтердің топырақта қозғалуы.
Пестицидтер мен олардың метаболиттері топырақта оның барлық үш фазасымен бірге тұрақсыз күйде болады және осыған байланысты топырақ профиль бойынша көлденең және тік бағыттарда орын ауыс- тырады. Бұл процесс капиллярлы ылғалмен бірге молекулалық диффузия әсерінен, гравитациялық судың бәсеңдейтін тоғының әсерінен, өсімдіктің тамырлық жүйесінің әсерінен және топы- рақ өңдеу кезіндегі араластыру нәтижесінде болады. Айтар- лықтай қашықтыққа пестицидтер жаңбыр жауғанда немесе суару кезінде туатын су ағысымен бірге орын ауыстырады. Тік араласудың жылдамдығы мен тереңдігі препараттың судағы ерігіштігіне, оның адсорбциясы мен десорбциясының ерекшеліктеріне, ұшқыштығына, сондай-ақ топырақты ылғалдың булануының қарқындылығына тәуелді. Жаңбырдың және суландырудың жалғасымдылығы кезінде әлсіз адсорбцияланатын гидрофильді заттар сумен бірге топы- рақ профилі бойынша төменге қозғалады. Құрғақ ауа райының басталуымен жоғары булану кезінде пестицид ерітіндісі капиллярмен топырақ бетіне көтеріледі. Булану мен шайылу теңескен кезде, суда жақсы еритін пестицидтер төменге қарай қозғалады, ал нашар еритіндері топырақтың жоғарғы қаба- тында ұсталып қалады. Егер топырақты ерітіндіндідегі заттардың концентрациясы ыдыраудан, шаю немесе буланудан төмендейтін болса, онда оның топырақты коллоидпен адсорб- цияланған бір бөлігі десорбция салдарынан қайтадан топы- рақты ерітіндіге түсуі мүмкін. Зерттеулер нәтижесінде гексахлоранның топырақта болмашы ғана қозғалатындығы анықталды. Негізінен препарат топырақта оның механикалық өңделуі кезінде таралады. Қара топырақты, боз орман, шымды-күлгiн топырақтарда севин 50-70 см тереңдікке енген, бұл оның топырақты коллоид- пен өте әлсіз адсорбциялануымен байланысты. Гербицидтердің ішінен ароматты карбон қышқылдарының туындылары қозғал- ғыш болып келсе, толуидин туындылары аз жылжитындар қатарына жатады. Топырақпен күшті адсорбцияланатын дипи- ридилді гербицидтер топырақты профиль бойынша мүлдем қозғалмайды. Тіпті құмда реглон 8 см-ден әрі тереңге енбейді. Топырақпен әлсіз адсорбцияланатын және суда жақсы еритін фенилсірке және бензой қышқылы туындылары 3 м тереңдікке дейін қозғала алады. Гербицидтер - 2,4-Д, 2М-4Х туындылары топырақтан әлсіз шайылады, өйткені топырақты коллоидпен байланысып жатыр. Сонымен қатар, 2,4-Д эфирлері тұздарына қарағанда топырақтан айтарлықтай тез шайылады. Сондай-ақ мочевина туындылары да топырақта әлсіз қозғалады. Триазинді гербицидтер (симазин, атразин, прометрин, пропазин) суда әлсіз ерігіштігі мен топырақпен күшті адсорбциялануы арқасында онда шекті жылжиды. Пестицидтердің топырақта ыдырауы. Пестицидтер физикалық-химиялық процесс нәтижесінде, микробиологиялық ыды- рау, жоғары өсімдіктер мен топырақты фаунамен жұтылу нәтижесінде топырақта толығымен немесе түрін өзгертіп ыды- райды. Көптеген пестицидтердің детоксикациясы қарашірікпен немесе басқа да коллоидтармен адсорбциясы салдарынан немесе тұрақты кешендердің түзілуі нәтижесінде болады. Препараттарды топырақтан буға айналдыру, су буымен буландыру, қабаттай шектерiнде орын ауыстырулар тамырда өмiр сүретiн қабат шектерінде қозғалуы нәтижелерінде, жаңбыр, еріген, суару жүйесінің, жер асты және топырақты сулармен шайылуы салдарынан жоғалтылады. Пестицидтердің топырақтағы детоксикациясының негізгі критериі - олардың улы емес компоненттерге ыдырау жылдам- дығы мен толықтығы. Препараттардың инактивациясында жекеше процестердің анықтаушы рөлі олардың физикалық- химиялық қасиеттеріне ғана емес, сондай-ақ топырақтың ерекшеліктеріне, климаттық және экологиялық факторларға да тәуелді.
Пестицидтердің топырақтағы инактивациясындағы физикалық факторлардың рөлі.
Топыраққа енгізілген пестицидтер олардың топырақты коллоидпен адсорбциялануы арқасында активтілігін төмендетеді. Көптеген препараттардың адсорбциялану дәрежесі, көбінесе топырақтағы гумус мөлшеріне тәуелді. Инсектицидтер мен топырақты гербицидтердің көбісі сазды және құмды топыраққа қарағанда шіріген топырақпен күштірек адсорбцияланады. Пестицидтердің адсорбциясы кезінде топырақтың адсорбциялық беті мен берілген пестицидпен ұқсастық дәрежесінің (беттік энергияның шамасы) үлкен маңызы бар. Мысалы, катионды алмасудың арқасында триазиннің туындылары теріс зарядталған топырақты коллоидпен оңай адсорбцияланады. Топырақтың органикалық заттарының осы гербицидтердің молекласымен ұқсастығы бейорганикалық сазды минералдарға қарағанда жоғары. Сонымен қатар, органикалық заттардың пайда болуының маңызы зор. Қарашіріктің кейбір фракцияларында - гуминде, гуминді қышқылда және фульвоқышқылдарда пестицид адсорбциясының сиымдылығы адсорбенттердің тізімінің ретіне сәйкес төмендейді. Кейбір пестицидтердің адсорбциясының топырақтың рН- на, рК-на және гидролитикалық қышқылдығына тәуелділігі орнатылды. Осылайша, линурон, тордон топырақтың рН-ң жоғарлауымен күштірек адсорбцияланады. Керісінше, 2,4-Д мен 2М-4Х адсорбциясы топырақты ерітіндінің рН-ы төмендеген кезде жоғарылайды. Симазин топырақта гидролитикалық қышқылдылықтың жоғарылауымен күштірек адсорбцияланады. Құрамы мен топырақты гумустың қасиетінен басқа пестицид- тердің адсорбциясы дәрежесі үшін механикалық құрам, сазды және лайлы фракция мөлшері және әсіресе бөлшек бетінің көлемі мен кристалдық тор құрылысымен өзгешеленетін таби- ғаты мен сазды минералдардың пайда болудың маңызы зор. Сондықтан да, пестицид молекуласының активті бөлшегінің анион немесе катион ба немесе амфолитті ме, электронейтралды ма, және диссоциацияланбай ма, соған байланысты адсорбцияның сипаты әртүрлі болады. Осылайша, монтморил- лонит көптеген пестицидтерді жақсы адсорбциялайды, өйткені оның минералдың бетінде ғана емес, сондай-ақ интермолеку- лалық кеңістікте де молекулалар мен иондарды байланыстыратын қасиеті бар. Пестицидтердің топырақпен адсорбциясы дәрежесі көбінесе, оның ылғалдылығына тәуелді. Неғұрлым коллоидтар суды көп жұтса, соғұрлым препараттардың сорбциясына бос орын аз қалады. Адсорбцияның сипаты пестицидтің химиялық құрылысына, негізгілігіне, оның функционалды топтарының сутектік және дипольды байланыс түзетін қасиетіне тәуелді. Гербицидтерде - триазин туындыларында топырақпен адсорбциясының дәрежесі келесі қатар бойынша жоғарылайды: пропазин, атразин, симазин, прометрин, мочевина туындыларынан - дихлоральмочевина, фенурон, монурон, диурон, линурон. Кейбір пестицидтердің сазды минералдармен адсорбциясын зерттегенде минералдар минерал бетімен байланысқан карбок- сильді, метил- және метиленді топтар арасындағы сутектік байланыстың бар екендігі анықталды. Топырақтағы пестицидтердің адсорбциясы оның темпера- турасына тәуелді. Бұның практикалық маңызы бар, себебі топыраққа енгізілген триазинді гербицидтер суық ауа-райында топырақтың жоғарғы қабатында адсорбцияланады, осыдан шайылу мен ыдыраудан аман қалады. Жылынған кезде десорбцияланып, олар қайтадан өздерінің активтіліктерін біл- діреді. Жаңбыр мен температураның көтерілуі топырақпен жұтыл- ған пестицидтердің де сорбциясына әкеледі. Су буымен бірге булану топырақта ГХЦГ сияқты инсекти- цидтердің улылықтарының жоғалуының бір факторы болып табылады. Полярлыға қарағанда, полярсыз препараттар көп мөлшерде буланатындығы анықталды. Топырақтағы ұшқыштығына байланысты жоғалулар негізі- нен эптам, тиллам, трефлан және т.б. сияқты жоғары тығыз- дықты буы бар пестицидтерге тән. Бұл препараттардың буға айналуы топырақтың ылғалдығына байланысты. Осылайша, эптаммен өңдегеннен кейін 15 мин. өткен соң құрғақ топы- рақтан оның буларының жоғалуы - 20%-ті, дымқылдан - 27 және сыздыдан - 44%-ті құрайды. Ұшқыш пестицидтер буының құрғақ топырақпен адсорбциясы ылғалдыға қарағанда айтарлықтай жоғары. Бұл топырақты ұшқыш пестицидтермен қандай да бір олардың тиімділіктерінің төмендеу қаупісінсіз өңдеуге мүмкіндік береді. Осындай препараттарды 5-7 см. тереңдікте өңдегеннен кейін бірден олардың бу күйіндегі жоғалулары айтарлықтай төмендейді және ұшқыш топырақта гербицидтерді қолданғанда міндетті тәсіл болып табылады. Пестицидтер, сондай-ақ жоғары температура әсерінен де ыдырауы мүмкін. Осылайша, жоғары температураның (40-82 0С) әсеріне ұшыраған топырақтағы атразиннің, симазиннің, 71 диуронның активтіліктері 40-97 % -ке төмендейді. Топырақтың беттік қабатының осыған ұқсас жылынуын егіндікті жағдайда өте ыстық күндері байқауға болады. Пестицидтердің топырақтағы физикалық-химиялық ыдырауы. Пестицидтер күн сәулесінің әсерінен де ыдырауы мүмкін. Сонымен қатар, кейбір пестицидтердің фотототығу мен олардың метаболит процестері кезінде айтарлықтай рөлді күн радиациясының ультракүлгін сәулесі алады. Оның әсерінен көптеген гербицидтер өздерінің улылығын жоғалтады, әсіресе дипиридилді препараттар, мысалы реглон. Осы кезде алынған метаболиттер жылықандылар үшін улылығы аз болып келеді. Көптеген пестицидтердің топырақта гидролитикалық өзге- рістері мен тотығуы олардың улылығын айтарлықтай төмен- детеді. Сонымен қатар, препараттың химиялық құрылысы мен қасиеті маңызды рөл ойнайды. Түрі, галоидтардың атомдар саны және олардың молекулада орналасуы пестицидтердің ыдырау жылдамдығына әсер етеді - галоидтуындылар мен ароматты карбон қышқылдарының туындылары. Алифатты қышқылдарда көміртек тізбегінің ұзындығы осындай пестицидтердің тұрақтылығына да әсер етеді. Метаорынбасқан хлорфенилкарбаматтардың ыдырауы орто- және параорынбасқандарға қарағанда тезірек өтеді. Бензол сақинасында хлор атомының саны мен орналасуы сақинаның ыдырау жылдамдығына ғана емес, сондай-ақ бүйір жақ тізбектің ыдырау жылдамдығына да әсер етеді. Триазинді гербицидтердің ішінен метилтиотуын- дылар тезірек ыдырайды, ал метокситуындылар - баяу; хлорорынбасқан триазиндер тұрақтылығы бойынша аралық орынды алады. Пестицидтердің топырақты микроағзалармен ыдырауы. Топырақта көптеген пестицидтердің ыдырауы микробиоло- гиялық әректпен байланысты. Топырақта микроорганизм- дердің дамуы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Қоршаған ортаға түскен пестицидтердің абиотикалық және биотикалық ыдырауы және улы заттардың ағзада түрленуі туралы мәлімет
Пестицидтердің топырақтағы қасиеттері
Пестицидтерді қолдану тәсілдері
Ауыл шаруашылық химикаттарының топырақ микрофаунасына экологиялық әсері
Пестицидтермен ластану проблемасы
Қоршаған ортаға түскен пестицидтердің абиотикалық және биотикалық ыдырауы және улы заттардың ағзада түрленуі
Пестицидтер және химиялық құрамы
Қоршаған ортаға түскен пестицидтердің абиотикалық және биотикалық ыдырауы және улы заттардың ағзада түрленуі туралы ақпарат
Тыңайтқыштардың түрлері
Негізгі химиялық топтар
Пәндер