Дәрілік түйежоңышқа

Кіріспе
Түйежоңышқаға жалпы сипаттама
Негізгі бөлім
1. Дәрілік түйежоңышқаның биологиясы
2. Дәрілік түйежоңышқаның маңызы және қолданылуы
3. Дәрілік түйежоңышқа арамшөп ретінде зияны
Қортынды
Пайдаланған әдебиет тізімі

Түйежоңышқа (Melilotus)-бұршақ тұқымдасына жататын екәі жылдық сирек бір жылдық өсімдіктер.
Қазақстанның барлық аймағында кездеседі, дала шалғынында, кейде сортаң жерлерде, өзен аңғарында, жол жиегінде, бақта өсетін 3 түрі бар. Ең маңыздысы әрі жиі кездесетіні ақ түйежоңышқа және сары не дәрілік
Түйежоңышқа. Бұлардың биіктігі 30-100 см. Кіндік тамыры тарамдалған. Сабағы тік, бұтақталып өседі. Жапырағы күрделі, үш құлақты, ұзын сағақты, бөбешік жапырақшалары тісті болады. Тостағанша жапырақшаларының ұзындығы 2 мм-дей, бес тісті. 9 аталығы бір-бірімен түтікше тәрізді болып бірігіп кеткен. Біреуі, көбінесе, бос жатады. Гүлі ұсақ сары не ақ түсті, шашақ гүлшоғырына топталған. Жәндіктермен тозаңданады. Мамыр-шілде айларында гүлдеп, жемісі піседі. Жемісі –ұзынша келген, мұртшасы бар бұршаққап, сыртында көлденең катпарлары, ішінде бір тұқым болады. Түйежоңышқа құрғақшылыққа, суыққа төзімді келеді, топырақ талғамайды. Құрамында кумарин бар, белогы көп, витаминдер мен минералды тұздарға бай мал азығы. 100кг шөбінде 18,5-19,5 азық өлшемі,3,1-3,2 кг сіңімді протеин бар, шөбін малдың барлық түрі жейді. Медицинада, темекі, шарап өнеркәсібінде пайдаланады.

1. «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия
2. Алматы «Қазақ энциклопедиясы» 1998 VIII том
3. Қ. Әубәкіров, Т.Атақұлов, А. Ахмет. «Мал азығын өндіру» Алматы 2011ж
4. Өрісбаев Қ.Қ, Ұзақбаев Н.Ұ. « Арамшөптермен күрес анықтамалығы » Алматы 1981ж