Меркантелизм кезеңдері ерекшеліктері жайлы мәлімет

I.Кіріспе бөлім.
II.Негізгі бөлім.
Жалпы «меркантелизм» ұғымы туралы түсінік.
Ерте және кеш меркантелизм.
Меркантелизм мектебінің дамуы.
III. Қорытынды бөлім.
IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

Экономикалық теория — бұл адамдардың шексіз қажеттілігін қанағат-тандыру үшін қоғамдағы шектеулі немесе сирек кездесетін ресурстарды пайдалану арқылы игіліктерді өндіруді зерттейтін ғылым.
Экономикалық ойлау адамзат қағамының құрдасы болып табылады. Оның алғашқы қайнар көзі ежелгі Египеттен басталады.
Ең алғаш рет б.д.д. III- ғасырда грек ойшылдары Аристотель мен Ксенофонт еңбектерінде экономикалық болмыс түсініктерінің бірнеше нұсқаулары дүниеге келді. Философ, әрі экономист Аристотель айырбас, ақшаның пайда болуы мен атқаратын қызметін зерттейді. Бірақ бұл ғалымдар экономикалық ілімді дербес бір тұтас жүйеге айналдыра алмады. Экономика деген гректің сөзі, сөзбе сөз аударғанда «үй шаруашылығын жүргізудің өнері» деген мағынаны білдіреді.
Қазір оның мазмұны айтарлықтай өзгеріске ұшырады. Шаруашылық тек отбасы төңірегінде емес, сондай ақ аймақ, ел, әлемдік шеңберде жүргізіліп, басқарылатын болды және тек теориялық белгілеріне ғана емес, сондай ақ өндірістік белгілеріне байланысты (фирма, кәсіпорын, сала) ұйымдастырылатын болды.
Экономикалық теория дербес ғылым болып XVI¬XVII ғасырларда тауар – ақша қатынастары кеңейген капитализм кезеңінде түбегейлі қалыптаса бастады.
Экономикалық теорияның даму кезеңдері төмендегідей бөлінеді.

1. Ө. Қ.Шеденов «Экономика ілімдерінің тарихы»
2. Т. Омаров «Экономика ілімдерінің тарихы»
3. С. Әкімбеков «Экономикалық теория»
4. Ә.Әубәкіров «Экономикалық теория негіздері»
5. Ө.Қ.Шеденов «Жалпы экономикалық теория»
6. Хабаршы КазҰУ Әл – Фараби атындағы 2(36) 2007-04-15
7. История экономических учений Я.С.Ядгиров 1999г
8. Вопросы экономики 2 2006
9. Сақтағанұлы Т. «»Экономика ілімдерінің тарихы

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі

Семей Қаласы Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

СӨЖ

Тақырыбы: Меркантелизм кезеңдерінің ерекшеліктері

Орындаған: Мейрамова Мадина

Тексерген: Қуантқан Биболат

Семей 2015ж

Жоспары:

I.Кіріспе бөлім.
II.Негізгі бөлім.
Жалпы меркантелизм ұғымы туралы түсінік.
Ерте және кеш меркантелизм.
Меркантелизм мектебінің дамуы.
III. Қорытынды бөлім.
IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

Экономикалық теория — бұл адамдардың шексіз қажеттілігін қанағат-тандыру
үшін қоғамдағы шектеулі немесе сирек кездесетін ресурстарды пайдалану
арқылы игіліктерді өндіруді зерттейтін ғылым.
Экономикалық ойлау адамзат қағамының құрдасы болып табылады. Оның алғашқы
қайнар көзі ежелгі Египеттен басталады.
Ең алғаш рет б.д.д. III- ғасырда грек ойшылдары Аристотель мен Ксенофонт
еңбектерінде экономикалық болмыс түсініктерінің бірнеше нұсқаулары дүниеге
келді. Философ, әрі экономист Аристотель айырбас, ақшаның пайда болуы мен
атқаратын қызметін зерттейді. Бірақ бұл ғалымдар экономикалық ілімді дербес
бір тұтас жүйеге айналдыра алмады. Экономика деген гректің сөзі, сөзбе сөз
аударғанда үй шаруашылығын жүргізудің өнері деген мағынаны білдіреді.
Қазір оның мазмұны айтарлықтай өзгеріске ұшырады. Шаруашылық тек отбасы
төңірегінде емес, сондай ақ аймақ, ел, әлемдік шеңберде жүргізіліп,
басқарылатын болды және тек теориялық белгілеріне ғана емес, сондай ақ
өндірістік белгілеріне байланысты (фирма, кәсіпорын, сала) ұйымдастырылатын
болды.
Экономикалық теория дербес ғылым болып XVIXVII ғасырларда тауар – ақша
қатынастары кеңейген капитализм кезеңінде түбегейлі қалыптаса бастады.
Экономикалық теорияның даму кезеңдері төмендегідей бөлінеді.
Меркантилизм – Ең алғаш экономикалық ілім XVIXVII ғасырларда меркантилизм
мектебі болды (итальян сөзі мерканте — саудагерлер көпес, сауда, пайда).
Бүл ілімнің негізінде қоғам байлығының қайнар көзі материялдық өндіріс
емес, тауар ақша қатынастарында болды.
Меркантелистердің талабы бойынша тауарды шет елдерге көп сату олардан аз
сатып алу, сөйтіп елдегі ақша қорын көбейту. Олар сыртқы сауданы дамыту
арқылы елдегі алтын мен күмістің көлемін молайту негізінде халықты байытуға
болады деді. Демек меркантелистер тек сауда капиталының мүддесін қорғады.
Сондықтан халық шаруашылығын толық қамтитын ілімге айнала алмады. Бұл
ілімнің көрнекті өкілдері Т.Мен, А.Монкретьен, І Петр, И.И.Посошков.
Физиократизм – (XVIII) қоғамның байлығы саудада емес өндірісте деген қағида
ең бірінші физократтар мектебінің өкілі Франсуа Кэненің еңбегінде пайда
болды, бірақ ол ұлттық байлықтың қайнар көзі ауыл шаруашылығының еңбегінде
деп есептеді.
Физио — табиғат, кратос — үстемдік. Алайда өндірісті тек ауыл
шаруашылығымен шектеп халық шаруашылығын басқа салаларын өнімсіз деп
есептеу дұрыс болмады. Бұл кезеңнің көрнекті өкілдері Ф.Кенэ, А.Тюрго,
Дюпон де Немур.
Классикалық саяси экономия — ХҮІІІ ғасыр (У.Петти, А.Смит, Д.Рикардо,
Буагильбер) — өндірістің барлық саласын зерттеп, барлық тауарлардың
құндылық өлшемі негізі еңбекте деп дәлелдеген. Экономиканың нарықпен
реттелуін және қоғамның барлық топтар табыстарының қайнар көзін анықтаған.
ХІХ ғасырдың ІІ жартысы басында саяси экономия екі бағытқа бөлінді:
марксизм және маржинализм.
а) Марксизм – (К.Маркс, Ф.Энгельс, В.И.Ленин, Г.В.Плеханов). Зерттеудің
негізгі нысаны – капитализмнің экономикалық заңдылықтары. К.Маркстың ашқан
басты жаңалығы: қоғамдық-экономикалық формация, капитализмнің даму
заңдылықтары, социализмнің жаңа жүйе ретінде пайда болуы, ұдайы өндіріс пен
экономикалық дағдарыстар теориясы, тауарға сіңген еңбектің екі
табиғаттылығы, қосымша құн туралы ілімдерді қалыптастырды, абсолюттік
рентаның, жалдамалы еңбектің мәнін қарастырды. К.Маркс қоғамды екі топқа
бөлу арқылы барлық экономикалық құбылыстар да талданды. Қосымша құнның
теория мағынасы өндірісте пролетариаттың қаналуы арқылы көрініс тапты.
б) Маржинализм – (К.Менгер, У.Джевонс, Л.Вальрос). Маржинализмнің басты
категориялары шекті пайдалылық, шекті өнімділік, шекті шығындар.
Шаруашылықты тиімді ұйымдастыру үшін шектеулі ресурстарды ең пайдалы
бөлудің әдістерін іздестіру жүргізілді. Микроэкономикалық талдауда шекті
көрсеткіштер қолданылу әдістері қарастырылды. Маржинализм экономико-
математикалық тәсілдер мен үлгілерді кең қолданады. Л.Вальрос математикалық
мектептін негізін қалаған. Ол жалпы нарықтық тепе-теңділік үлгісін жасаған,
оның негізі сұраныс пен ұсынысты талдау.
Неоклассикалық теория — ХІХ ғасырдың 90 жылдары (Д.Кларк, А.Маршалл,
А.Пигу). Неоклассиктердің ойы келесіде: егер нарықтық экономиканың
субъектілеріне мүмкіндігінше экономикалық еркіндік бірлесе өте жақсы
қызмет атқарған болар еді деп есептеді.
Кейнсиандық мектеп – ХХ ғасыр (Дж.Кейнс). Бұл ағымның капитализмді реттеу
теориясы бойынша: экономиканы нарықтық реттеумен қатар мемлекеттің
араласуының қажеттілігін айқындады.
Институционализм – ХХ ғасырдың 50 жылдарының аяғы (Т.Веблен, У.Митчел,
М.Вебер, В.Зомбарт, Д.Гэлбрейт және т.б.). Экономикалық дамудың сипатын
құрайтын тек нарық емес, ол – экономикалық институттардың барлық жүйесі.
Бұл бағыт өкілдері қоғамның жоғары мұратының көрінісіне әлеуметтік
бағдарламаларды, индикативтік жоспарлау және басқа да экономикадағы
мемлекеттің араласу шараларды жатқызуы.

Адам еміріндегі ең қажетті шарт — аш-жалаңаш, баспанасыз болмауы үшін
еңбек ету, еңбек нәтижесін тұтыну, өзара айырбас қатынастарының болуы. Адам
жападан-жалғыз күн көре алмақ емес. Алғашқы қауымда адамдардыи табиғи
ортада хайуанаттардан белініп шығуының өзі бірлескен еңбекке байланысты.
Тарихтағы тұңғыш экономикалық ой-пікір алғашқы адамдардың бірлесіп тағы
аңдарды аулауы деуге болады. Экономикалық қатынас өмір қажеттілігінен
туады. Ежелгі дүниедегі экономикалық кейбір құбылыстар мен процестер
Египет, Қытай, Үндістан, Греция, (Ксенсфэнт, Платон, Аристотель т. б.)
ойшылдарының еңбектерінде қарастырылды. Мәселен, Аристотель тауар құны
деген ұғымға тоқталып, оның айырбас қатынасьгаан шығатынын байқаған. Бірақ
ерте дүниеде, орта ғасырларда экономикалық ой-пікір ғылым болып
қалыптаспады. Оның себебі ол заманда тауар-ақша, рынок, сауда дамымады,
шаруашылық негізінен тұйық натуралды — заттай жүргізілді. Экономикалық ой-
пікірлердің ғылыми тұжырымдалып қалыптасуы сауда, өнеркәсіп капиталының
дами бастауына байланысты болды. Бұл кезең негізінен Еуропада XVI— XVII
ғасырларды камтиды. Ал Ресейде тауар-ақша қаты-настары 1861 жылғы
реформадан сон дамыды. Қазақстани елінде XIX ғасырдың соңы, XX ғасырдың
басында сауда капиталы, тауар-ақша айналымы, халықаралық рынок, еңбек
бөлінісіне қамту процесі бірте-бірте жанданған. Еліміздің Солтүстік, Батыс
аймақтары Ресеймен тауар айналысына басым қатынаста болса, Оңтүстік Шығыс,
Орталық аудандарға Орта Азия, Қытай т. б. елдердің саудагерлері жиі келе
бастады. Тарихтагы белгілі Жібек жолы осының айғағы.
Экономика ғылымдарының сол жаңа ғылымдардың қалыптасу жағдайын шолып
отыруы тиіс. Сонымен қатар экономика ілімдерінің даму бағыттары бүгінгі
таңдағы Экономикалық ойдың негіздерін, соның ең маңызды деген логикалық
тұжырымдары мен берік бірлігіне бастайтын болуы қажет. Мен бұл жерде
ойшылдардың экономикалық процестерге деген эволюциялық көзқарастарын
жүйелеп қана қоймай олардың идеяларын қарастырып нәтижелерін аша білгім
келіп отыр. Алғашқы экономикалық категориялар мен идеялардың қаншалықты
өзекті , осы заман шарттарына сәйкесетінін өзгерістер теория тұрғысынан
қарастырып одан бір нәтижені шығару. Экономикалық ойлар әртүрлі мектептер
мен бағыттардың негізгі жетістіктерін қарастырдым.
Нарықтық экономикалық қатынастардың табиғи және экономикалық қарым-
қатынастарды ығыстыру XVIII ғасырдың XVI айналасында өтпелі уақыт тарихи
кезеңді қамтиды. Экономикалық әдебиетте Бұл кезең әдетте меркантилизма
немесе сауда жүйесін кезең деп аталады. меркантилизма ұғымы латын шығу
тегі mercari (сауда) сөзі шыққан. Ағылшын және француз Mercantile жылы
дүкенге дегенді білдіреді, және итальян mercante көпес немесе көпес
дегенді білдіреді. Алайда, меркантильных жүйесі әлдеқайда күрделі ұғым
болып табылады. Экономикалық ойдың алғашқы мектепке сияқты қағида дамушы
нарықтық экономикалық қатынастардың кезең теориялық және әдіснамалық
ерекшеліктері әр түрлі бар. Олардың мәні Меркантилизмдар қамтамасыз ету
болып табылады: зерттеу субъектісі ретінде айналыс мәселелерін көреді,
және өндірістің перспективалы салалардан оқшау; зерттеу әдісі ретінде
экономикалық құбылыстардың сыртқы көріністерін себептік негізінде сипаттау
әкеледі және экономиканың барлық салаларының жүйелі талдау мүмкіндігін
жоққа негізінен эмпиризм қолданылады; ақша пайда жасанды халқының өнертабыс
салдары болып саналады, және ақша өзі байлыққа анықталған; ақша құнының
шығу тегі, алтын мен күміс ақша қоршаған табиғи ортаны қатысты, және елде
олардың саны түсіндіріледі; арттыру еңбек жабдықтау орнына жоғары жалақы
қарағанда төмендету қажеттілігі байланысты; экономикалық өсу және т.б.
арқасында сыртқы сауда қызметін мемлекеттік реттеу және оң сауда тепе-
теңдік елдің байлық көбейсін ақша салдарынан болып саналады .Алайда, осы
және экономикалық әдебиетте меркантильных мектептің басқа да ережелер
дәстүрлі өз дамуында екі кезеңнен сілтеме сипатталады. Байланысты ерте және
кеш меркантильных сауда профициті қол жеткізу жолдары, және не оны кейіннен
бағамдаудың айырмашылықтарын қарастырамыз.Ерте меркантилизм ұлы
географиялық ашулар бұрын пайда болды және XVI ғасырдың ортасында тиісті
болды. Сыртқы сауда оң тепе-теңдікке жетуге ерте меркантилизмдар мақсатын
көрдім: экспортталатын тауарлар үшін ең жоғары ықтимал баға белгілеу; толық
тауарлар импортын шектеу; ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.