Сұйықтар. Қатты денелер туралы ақпарат



1. Сұйықтар
2. Қатты денелер.
3. Қысымның қатты денелер, сұйықтар және газдар арқылы берілуі.
4. Қатты дене динамикасы.
5. Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Сұйықтарда молекулалар бір – біріне өте тығыз орналасқан. Сол себепті, сұйықтардағы әрбір молекула газдағыға қарағанда басқаша қозғалады. Торға түскендей, басқа молекулалармен қоршалып қысылады да, ол «бір орында тыпыршып тұрады (көрші молекулалармен соқтығысып, тепе – теңдік қалпының маңайында тербеледі). Ол әлсін - әлсін «құрылған тордан», «секіріп шығады», бірақ сол мезетте – ақ көрші молекулалардан түзілген жаңа «торға» түседі. Бөлме температурасындағы су молекуласының отырықшы өмірінің ұзақтығы, яғни белгілі бір тепе – теңдік қалпының маңайындағы тербеліс уақыты орташа есеппен 10-11 с болады. Ал оның бір тербеліс жасауға кететін уақыты анағұрлым аз (10-12*10-13 с). Температура жоғарылаған сайын молекулалардың «отырықшы өмірінің» ұзақтығы онан әрі кемиді. Алғаш рет совет физигі Я.И.Френкель ашқан сұйықтардағы молекулалық қозғалыстың сипаты сұйықтардың негізгі қасиеттерін түсінуге мүмкіндік береді.
Сұйықтың молекулалары тікелей бір – біріне жанаса орналасқан. Сол себепті сұйықтың көлемін (тіпті аз шамаға) өзгертуге әрекет жасағанның өзінде – ақ, оның молекулалары деформациялана бастайды. Ал ол үшін өте үлкен күш керек. Сұйықтардың аз сығылатыны осымен түсіндіріледі.
Сұйықтардың аққыш екендігі, яғни өзінің пішінін сақтамайтыны белгілі. Бұл былайша түсіндіріледі. Егер сұйық ақпайтын болса, онда бір отырықшы қалпынан басқа қалыпқа ауысуы барлық бағыттарда бірдей жиілікте болады. Сыртқы күш молекулалардың бір секундтағы ауысу санын айтарлықтай өзгертпейді. Бірақ молекулалардың бір тұрғылықты қалпынан, екінші бір қалыпқа ауысып өтуі, көбінесе сол сыртқы күштің әсер ету бағыты бойынша болады. Міне, сондықтан да сұйық ағады және ыдыстың пішініне лайықталады.
Сұйықтың беткі қабатында болатын молекулалық тартылыс күштері
сұйық массасының ішіне қарай бағытталады. Егер, сұйыққа ешбір басқа күш әсер етпесе, онда молекулалық тартылыс күштері бетке перпендикуляр (нормаль) бағытпен әсер еткенде ғана сұйық беті тепе-теңдік қалыпта бола алады. Сыртқы күштер әсер етпейтін сұйық массасы молекулалық қысым күштерінің әсерінен сфералық формаға келуі керек. Сұйықтың ауырлық күшінің рөлі аз болатын кішкене тамшысы шынында дұрыс сфера түрінде болады.
1. Арызханов Б. Физика курсы, Мектеп баспасы, 1988 ж.
2. Савельев И.В. Жалпы физика курсы I, II. Алматы Мектеп 77ж.(аударма)
3. Абдуллаев Ж. Жалпы физика курсы, Ана тілі, 1991 ж..
4. http://kk.wikipedia.org/wiki/Диффузия
5. Абдуллаев Ж. Физика курсы, Алматыі, Білім, 1994 ж..
6. Құдайқұлов М., Жаңабергенов Қ. Орта мектепте физиканы оқыту әдістемесі. Алматы: Рауан, 1998.

Пән: Физика
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:   
Қазақстан Республикасының Ғылым және Білім министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы университеті

БӨЖ

Тақырыбы: Сұйықтар. Қатты денелер.

Орындаған: Мұханова М.А
Тобы:БЛ - 409
Тексерген: Рахимбердина А.Т

2015 ж

ЖОСПАР

1. Сұйықтар
2. Қатты денелер.
3. Қысымның қатты денелер, сұйықтар және газдар арқылы берілуі.
4. Қатты дене динамикасы.
5. Пайдаланған әдебиеттер тізімі

Сұйықтарда молекулалар бір - біріне өте тығыз орналасқан. Сол себепті, сұйықтардағы әрбір молекула газдағыға қарағанда басқаша қозғалады. Торға түскендей, басқа молекулалармен қоршалып қысылады да, ол бір орында тыпыршып тұрады (көрші молекулалармен соқтығысып, тепе - теңдік қалпының маңайында тербеледі). Ол әлсін - әлсін құрылған тордан, секіріп шығады, бірақ сол мезетте - ақ көрші молекулалардан түзілген жаңа торға түседі. Бөлме температурасындағы су молекуласының отырықшы өмірінің ұзақтығы, яғни белгілі бір тепе - теңдік қалпының маңайындағы тербеліс уақыты орташа есеппен 10-11 с болады. Ал оның бір тербеліс жасауға кететін уақыты анағұрлым аз (10-12*10-13 с). Температура жоғарылаған сайын молекулалардың отырықшы өмірінің ұзақтығы онан әрі кемиді. Алғаш рет совет физигі Я.И.Френкель ашқан сұйықтардағы молекулалық қозғалыстың сипаты сұйықтардың негізгі қасиеттерін түсінуге мүмкіндік береді.
Сұйықтың молекулалары тікелей бір - біріне жанаса орналасқан. Сол себепті сұйықтың көлемін (тіпті аз шамаға) өзгертуге әрекет жасағанның өзінде - ақ, оның молекулалары деформациялана бастайды. Ал ол үшін өте үлкен күш керек. Сұйықтардың аз сығылатыны осымен түсіндіріледі.
Сұйықтардың аққыш екендігі, яғни өзінің пішінін сақтамайтыны белгілі. Бұл былайша түсіндіріледі. Егер сұйық ақпайтын болса, онда бір отырықшы қалпынан басқа қалыпқа ауысуы барлық бағыттарда бірдей жиілікте болады. Сыртқы күш молекулалардың бір секундтағы ауысу санын айтарлықтай өзгертпейді. Бірақ молекулалардың бір тұрғылықты қалпынан, екінші бір қалыпқа ауысып өтуі, көбінесе сол сыртқы күштің әсер ету бағыты бойынша болады. Міне, сондықтан да сұйық ағады және ыдыстың пішініне лайықталады.
Сұйықтың беткі қабатында болатын молекулалық тартылыс күштері
сұйық массасының ішіне қарай бағытталады. Егер, сұйыққа ешбір басқа күш әсер етпесе, онда молекулалық тартылыс күштері бетке перпендикуляр (нормаль) бағытпен әсер еткенде ғана сұйық беті тепе-теңдік қалыпта бола алады. Сыртқы күштер әсер етпейтін сұйық массасы молекулалық қысым күштерінің әсерінен сфералық формаға келуі керек. Сұйықтың ауырлық күшінің рөлі аз болатын кішкене тамшысы шынында дұрыс сфера түрінде болады.
Көлемдері бірдей геометриялық денелердің ішіндегі беті ең кішкене
болатыны - сфералық емес формадан сфералық формаға көшкенде оның беті кішірейе береді. Олай болса, егер сұйықтың беті жиырылуға тырысатын керілген қабыршықпен қапталған деп есептегенде осы қабыршақ сұйық бетіне қандай әсер ететін болса, сұйықты сфералық формаға келтіретін молекулалық қысым күштері сұйыққа сондай әсер етеді.
Керілген қабыршақты тепе-теңдік қалыпта ұстап тұру үшін сұйық
бетіне жанама бағытпен оның шекара сызығына (2.2.1-сурет) күш түсіру керек; бұл күш беттік керілу күші деп аталады.

Қабыршақтың шекара сызығы неғұрлым
ұзын болса, бұл күш те соғұрлым үлкен
болады:
Сұйықтың табиғатына байланысты болатын
коэффициент беттік керілу коэффициенті
деп аталады. (1) өрнектен мынаны жазуға
болады

Сонымен беттік керілу коэффициенті сан жағынан сұйықтың беттік қабыршағының жиек сызығының ұзындық бірлігіне түсетін күшке тең.
Әрбір сұйықтың беттік керілу коэффициенті температураға тәуелді болады: температура жоғарлаған сайын ол кеми береді.
Сұйықтың қабыршағының бетінің ауданын бір шамаға арттырғанда істелетін жұмысты анықтайық. Бұл үшін күшін жұмсап қабыршақтың шекарасын (2.2.2-сурет) өзіне параллель етіп кесіндіге жылжытайық. Сонда істелген жұмыс мынаған тең болады

Бірақ өрнек бойынша , сонда мынау шығады:

көбейтінді қабыршақ ауданының өсімшесі болып табылады, сондықтан



Бұл жұмыс қабыршақ энергиясын шамаға арттыруға жұмсалады, бұдан

немесе

энергия қабыршақтың ішкі энергиясының изотермиялық процесс кезінде жұмысқа айналуы мүмкін болатын бөлігі болып табылады. Термодинамикада энергияның бұл бөлігі еркін энергия деп аталады.
(2.2.4) өрнектен беттік керілу коэффициентінің тағы бір мынадай анықтамасы шығады: беттік керілу коэффициенті сан жағынан алғанда беттік қабыршақтың бос энергиясының өзгеруінің осы қабыршақ ауданының өзгеруіне қатынасына тең болады.
Беттік керілу заттың сұйық күйіне тән көптеген құбылыстарды, мысалы, сұйықтар тесіктен ағып шыққанда тамшының пайда болуы, көбіктің пайда болуы, тағы осылар сияқты құбылыстарды түсіндіреді.
Қондырғының сипаттамасымен өлшеу әдісі
В
А

Қондырғы күйентесінің бір жақ басына сақина ілінген техникалық
таразыдан тұрады. Сақина астына ішінде зерттелетін сұйығы бар ыдыс штативке бекітіліп қойылады (2.2.3-сурет). Егер сақинаны сұйық бетіне жанастырып тигізсек, онда сақина сұйыққа жабысады. Бұдан соң сақинаны сұйық бетінен ажыратып алу үшін күш жұмсалады. Сақинаның ішкі диаметрі , ал сыртқы диаметрі болса, онда жанасатын шекара ұзындығы

болады. Онда беттік керілу коэффициенті

екендігін көреміз.

Қатты денелер. Қатты денелердің атомдары немесе молекулалары, сұйықтардікіне қарағанда, белгілі бір тепе - ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Сұйықтар,қатты денелер
СҰЙЫҚТАРДЫҢ ҚАСИЕТІН ОҚЫТУ
Инерция күштері
Несиелік оқытудағы молекулалық физика және термодинамиканың электрондық курсы
Механика бойынша
Сұйықтар. Сұйық құбылыстары
Молекулалық физика
Кристал денелер
Термодинамикалық ағыс
Газ тектес, сұйық және қатты денелердiң қасиеттерi
Пәндер