Мұқағали Мақатаев – ғасыр ақыны

Мақатаев әлемі – Планета, Жер, Адам болмысы, Тыныштық, Сенім ахлағы. Қара өлеңнің қарагері Мақатаев Кеңестік кезең бодандығындағы Кеңістік пен Уақытта қарақұрым қалың оқырман тарапынан жалпыхалықтық қолдау тауып, оның еңбектері еліміз Тәуелсіздігімен қауышып, поэзия Кеңістігінде өмір сүруге мүдделі жандардың қарасын молайтумен келеді.
Тату-тәтті бармысыңдар, армысыңдар, бауырлар,
Әлем-дархан, саялаңдар, бәріңе де орын бар,
Қорған емес салтанатты, сәнді сарай соғыңдар,
Ей, адамдар, сендер тату, сендер тату болыңдар!
Анамыз – Жер, сол Анадан жаратылдық, туыстық,
Алайда біз қан да төктік, қалжырадық, ұрыстық…
Армысың сен, арамызда жалғыз перзент –
Тыныштық!

Жаны – жайсаң, жүрегі – жұмыр, құшағы – кең ақынның тыныштықты аңсаған жалынды үні құлағыңнан кетпейді. «Мені адамның өзі, сыртқы сүлдері емес, мінез құлқы, қатынасы, ойы мен психологиясы қызықтырады. Оларды түсінуге тырысамын. Адамдарды түсіне отырып, олардың да мені түсінгенін қалаймын. Менің бүкіл поэзиямның мәні, міне, осы. Поэзия – мен үшін жанымның шырылы». Деп ақиық ақын тегін айтпаса керек-ті. «Тіл дегеніміз – адамзат мәдениетінің қуаты, энергиясы» деген аты әлемге мәшһүр ғалым Вернадскидің пікірі көркем сөзде кесте тіккен ақын Мұқағали Мақатаев шығармашылығына тән десек, қателеспеспіз. Иа, оның тілі шынында да бай, шұрайлы…
Ақиық ақынның эпикалық туындыларының алапат қуаты – оның Тұлға ретіндегі болмысын биіктете, аспандата түседі. Мақатаевтың қаламынан саулап, ақ парақ бетін шиырлаған дастандары: «Ару Ана», «Мұзбалақ», «Өмірдастан», «Райымбек! Райымбек!», «Аққулар ұйықтағанда», «Қырандар, қош болыңдар», «Жер үстінен репортаж», «Қашқын», «Чили – шуағым менің», «Шекарада», «Моцарт «Жаназасы», (реквием), «Боз орамал» (баллада), «Жыл әкелген жыр» (Новелла)… Бұл дүниелердің барлығы болмысы шынайы лирикамен тұмшаланған жанның поэзиясындағы ой мен сезім бірлігі, олардың ара-қатынасы логикалық жүйені сақтауымен де құндылығын арттырып, сюжетті лирикалық дүниелердің сұлбасын құрайды. Жаңа әзірде аты аталған шығармаларының қатарына «Аппассионата» атты көлемді поэмасын қоссақ, ақын поэтикасы нұрлана түсері даусыз. Мақатаев өзі айтпақшы «лирика мен эпиканы егіз теліген, екеуін де Пегасқа жапқан ер-тоқымның табан тірер екі үзеңгісі еткен» деуінен ақын шығармаларының әлемі мен айтар ойы – адам тағдыры, адамның тірлігі, мінез-құлқы, сезімі мен түйсігін тани түсеміз. Ақиық ақынның өзі айтқандай, оның лирикалық «мені» жалпы халық, қауым, заман, қоғам. Мақатаев қай тақырыпқа барса да, не туралы жазса да, шығармаларының астарына адамның ғұмыры, тағдыры, дәуірдің ықпал-әсерін шебер тоғыстырады, қиюластырады. Тіпті, алма-кезек ауысқан табиғат құбылыстарының қанық бояуын тауып, қайырғанда да жүгінер тәңірі – Адам, «Адам оқитын жырға адамды қатыстырмау – ессіздік» деуі – оның азаматтық кредосы.