Азжылдық, көпжылдық арамшөптер және олардың өкілдеріне сипаттама



1.Азжылдық арамшөптер және олармен күрес шаралары
2. Атпатамырлы арамшөптер, өкілдері, қысқаша сипаттамалары және олармен күрес шаралары
1. Дәрілік түйежонышқа (Донник лекарственный, Melіlotus offіcіnalіs)
Бұршақ тұқымдасына жататын екі жылдық арамшөп. Сабағының биіктігі 1,5-2 метр аралығында. Құрғақшылыққа төзімді өсімдік, тамыры өте тереңге бойлайды, сондықтан топырақты кептіріп жібереді. Бұл арамшөп тұқымымен көбейеді. Бірінші жылы дегелек фазасында қыстайды, ал екінші жылы тұқым құрайды. Бір өсімдік 17 мыңға дейін тұқым береді. Тұқымның ұзындығы 1,8-мм, ал көлденеңі-1,25-1,50 мм шамасында. Ол өзінің өзінің өнгіштік қабілетін топырақта ұзақ сақтайды. Көптеген ғылыми-зерттеулердің мәліметі бойынша дәрілік түйежоңышқаның тұқымы өзінің өнгіштік қабілетін 5 жылға дейін, ал Америка Құрама Штаттары ғалымдарының зерттеулері бойынша 70 жылға дейін сақтайтын көрінеді. Күзде және көктемде, яғни ылғал жеткілікті болған мезгелдерде топырақтың 5 см-ге дейінгі тереңдігінен жақсы өніп шығады. Ол көгеріп шыққан кезде улы болып, көп жағдайда ірі қара малды, қойды, жылқыны уландырады.Күздік және жаздық дәнді дақылдарды, жүгері, күнбағыс, асбұршақ егістіктерін ластайды.
Азжылдық арамшөптермен күресу жолдары
Азжылдық арамшөптерге қарсы қолданылатын агротехникалық шаралардың ішінде күзде жерді сүдігерге жырту жақсы нәтиже береді, өйткені көптеген азжылдық арамшөптердің, әсіресе ерте пісетін түрлерінің, тұқымдары шашылып, топырақтың беткі қабатында (0-5см) қалады, содан көктемде қаулап өсіп танапты ластайды. Сондықтан, сүдігер өңдеу арқылы оларды топырақтың беткі қабатынан оның астыңғы қабатына тереңге (22-25см) сіңіргеннен кейін жер бетіне көктеп шықпайды.
Азжылдық арамшөптер тұқымдарын жоюда өршіту әдісінің маңызы зор. Ол үшін топырақтағы тұқымдардың көктеп шығуына қолайлы жағдай жасап (топырақты қопсыту, ептеп ылғалдандыру), арамшөптер көктеп шыққаннан кейін оларды егін себер алдында тырмалау, культивациялау, дискілеу арқылы қырқып жою керек. Бұл тәсілді Қазақстанның күзі ұзақ әрі жылы оңтүстік және оңтүстік-шығыс аймақтарында сүдігер жыртқанға дейін, ал республиканың күзі ерте түсетін және салқын солтүстік өңірлерінде ерте көктемде қар кеткеннен егін сепкенге дейінгі топырақ өңдеу жүйесінде жүргізуге болады. Аталған әдісті пар өңдеу жүйесінде Қазақстанның барлық аймағында жүзеге асыруға болады.
Азжылдық арамшөптерді жою үшін оларға қарсы гербицидтер қолдану жақсы нәтиже береді. Әсіресе, дәнді дақылдар егісін ластап, оларға көп зиян келтіретін қарасұлыны жою үшін иллоксан гербицидін қарасұлының 2-4 жапырағы пайда болған кезде жаздық және күздік бидай егістерінде әр гектарға 2,5-3.0 әсер етуші заты бойынша 5 литр шамасында бүріккен дұрыс, ал триаллатты егін себер алдында әр гектарға 1,7-3,4 литр шамасында бүрке шашып, топыраққа тез арада сіңіру керек, кері жағдайда ол ұшып кетіп, ешқандай әсер бермейді.
1. Әуезов Ә.Ә., Атақұлов Т.А., Сүлейменова Н.Ш., Жаңабаев Қ.Ш., Егіншілік, оқулық, Алматы, 2005
2. Жаңабаев Қ.Ш., егіншілік оқулық 2006
3. Жаңабаев Қ.Ш.,Саудабаев Т.С., Сейтов И.С., Өсімдік шарушылығы өнімдерін өндіру технологиясы, Алматы, «Қайнар» 1994ж

Пән: Биология
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:   
Қазақстан Республикасының Ғылым және Білім министірлігі

Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік Университеті

Тақырыбы: “Азжылдық, көпжылдық арамшөптер және олардың өкілдеріне сипаттама



Тексерген:Каламов Б.Х..

Орындаған: Кейкова М.

Тобы: АГ – 313

Мамандық: Агрономия

Семей 2015 жыл
Жоспар:

1.Азжылдық арамшөптер және олармен күрес шаралары

2. Атпатамырлы арамшөптер, өкілдері, қысқаша сипаттамалары және олармен
күрес шаралары

1.Азжылдық арамшөптер және олармен күрес шаралары. Дәрілік түйежонышқа

1. Дәрілік түйежонышқа (Донник лекарственный, Melіlotus offіcіnalіs)

Бұршақ тұқымдасына жататын екі жылдық арамшөп. Сабағының биіктігі 1,5-2
метр аралығында. Құрғақшылыққа төзімді өсімдік, тамыры өте тереңге
бойлайды, сондықтан топырақты кептіріп жібереді. Бұл арамшөп тұқымымен
көбейеді. Бірінші жылы дегелек фазасында қыстайды, ал екінші жылы тұқым
құрайды. Бір өсімдік 17 мыңға дейін тұқым береді. Тұқымның ұзындығы 1,8-мм,
ал көлденеңі-1,25-1,50 мм шамасында. Ол өзінің өзінің өнгіштік қабілетін
топырақта ұзақ сақтайды. Көптеген ғылыми-зерттеулердің мәліметі бойынша
дәрілік түйежоңышқаның тұқымы өзінің өнгіштік қабілетін 5 жылға дейін, ал
Америка Құрама Штаттары ғалымдарының зерттеулері бойынша 70 жылға дейін
сақтайтын көрінеді. Күзде және көктемде, яғни ылғал жеткілікті болған
мезгелдерде топырақтың 5 см-ге дейінгі тереңдігінен жақсы өніп шығады. Ол
көгеріп шыққан кезде улы болып, көп жағдайда ірі қара малды, қойды, жылқыны
уландырады.Күздік және жаздық дәнді дақылдарды, жүгері, күнбағыс, асбұршақ
егістіктерін ластайды.

Азжылдық арамшөптермен күресу жолдары

Азжылдық арамшөптерге қарсы қолданылатын агротехникалық шаралардың
ішінде күзде жерді сүдігерге жырту жақсы нәтиже береді, өйткені көптеген
азжылдық арамшөптердің, әсіресе ерте пісетін түрлерінің, тұқымдары шашылып,
топырақтың беткі қабатында (0-5см) қалады, содан көктемде қаулап өсіп
танапты ластайды. Сондықтан, сүдігер өңдеу арқылы оларды топырақтың беткі
қабатынан оның астыңғы қабатына тереңге (22-25см) сіңіргеннен кейін жер
бетіне көктеп шықпайды.

Азжылдық арамшөптер тұқымдарын жоюда өршіту әдісінің маңызы зор. Ол
үшін топырақтағы тұқымдардың көктеп шығуына қолайлы жағдай жасап (топырақты
қопсыту, ептеп ылғалдандыру), арамшөптер көктеп шыққаннан кейін оларды егін
себер алдында тырмалау, культивациялау, дискілеу арқылы қырқып жою керек.
Бұл тәсілді Қазақстанның күзі ұзақ әрі жылы оңтүстік және оңтүстік-шығыс
аймақтарында сүдігер жыртқанға дейін, ал республиканың күзі ерте түсетін
және салқын солтүстік өңірлерінде ерте көктемде қар кеткеннен егін сепкенге
дейінгі топырақ өңдеу жүйесінде жүргізуге болады. Аталған әдісті пар өңдеу
жүйесінде Қазақстанның барлық аймағында жүзеге асыруға болады.

Азжылдық арамшөптерді жою үшін оларға қарсы гербицидтер қолдану жақсы
нәтиже береді. Әсіресе, дәнді дақылдар егісін ластап, оларға көп зиян
келтіретін қарасұлыны жою үшін иллоксан гербицидін қарасұлының 2-4
жапырағы пайда болған кезде жаздық және күздік бидай егістерінде әр
гектарға 2,5-3.0 әсер етуші заты бойынша 5 литр шамасында бүріккен дұрыс,
ал триаллатты егін себер алдында әр гектарға 1,7-3,4 литр шамасында бүрке
шашып, топыраққа тез арада сіңіру керек, кері жағдайда ол ұшып кетіп,
ешқандай әсер бермейді.

2. Атпатамырлы арамшөптер, өкілдері, қысқаша сипаттамалары және олармен
күрес шаралары

Олар негізінен атпатамырлары, яғни тамыр бұтақшаларының көмегімен өніп
өседі, әйткенмен тұқымымен де көбейе алады. Бұл топтағы арамшөптерді тамыр
жүйесінің терең орналасуына байланысты құрту қиын, сондықтанда олар
егістікке көп зиян келтіреді.Атпатамырлы арамшөптердің негізгі тамырынан
өніп-өсу тамыры деп аталатын жіп тәріздес тамырлар шығады. Бұларда
бүршіктер болады. Мысалы, бір шаршы метр жерде егістік қалуеннің мұндай
бүршіктерінің саны 1609-ға дейін жетеді. Міне, осы бүршіктерден жерасты
тармақшалар-атпатамырлар өрбіп өседі. Бүйір-бүйірге тараған тамырлар өз
алдына бұтақ жаядыда, жаңа сабақтар мен бұтақтар пайда болады.

Бұл биологиялық топтың негізгі өкілдеріне егістік (сары) қалуен,
қызғылт қалуен, көкшіл қалуен(татар ақсүттігені), егістік шырмауық,қызғылт
укекіре және басқалары жатады.

Егістік қалуен (Осотполевой, Sonchus arvensіs).Күрделі гүлділер
тұқымдастарына жататын арамшөп. Сабағы тік бойлап өсіп, биіктігі 120 см-ге
дейін жетеді. Жапырағы ұзынша, жоғарғы жағы жылтыр, ал төменгі жағы
күңгірт, яғни көмекскі болып келеді. Гүлдері-себет, түрі сары. Маусым
айынан күзге дейін гүлдейді.Бір егістік қалуен өсімдігі 9000 -ға дейін
тұқым береді. Тұқымдары ақ түсті, үлпілдекпен жабдықталған, әбден пісіп-
жетілгенде үлпілдектері түсіп қалады. Топырақтың 0,5 см қабатынан жақсы
өніп шығады, ал 3 см тереңдіктен өніп шыға алмайды.Тұқымның өніп шығуы үшін
жеткілікті ылғал және 20 градус шамасында температура қажет. Топырақта
өнгіштік қабілетін 2-3 жылға дейін сақтайды. Басқа атпатамырлары
арамшөптерге қарағанда егістік қалуеннің тік бойлап өсетін негізгі тамыры
нашар дамыған, сондықтан топырақта 50-60 см тереңдікке ғана тарайды.

Топырақтың ылғалды 8-16 см тереңдігінде көлбеу өскен тамырлар
орналасады, ал құрғақшылық жылдары бұл тамырлар 12-18 см тереңдікке дейін
ғана өседі.Олардың ұзындықтары кейде 100 см-ге дейін жетеді.Негізгі
тамырдың бойында бүршіктер орналасады, ал келер жылы олардан бұтақшалар
пайда болады. Олардың саны 350-400-ге жетеді.

Атпатамырлы бұл арамшөптер әсіресе, Ақмола, Қостанай, Солтүстік
Қазақстан облыстарында дәнді дақылдар егісінде кеңінен таралған.Егістік
қалуен топырақтан коректік заттарды көп пайдаланып, оның құнарлылығын
төмендетеді. Мысалы, ол 1 гектар жерден 67 кг азот, 28 кг фосфор және 159
кг калийді сіңіріп алады.Бұл коректік заттар әр гектардан 20 центнер күздік
бидай өнімін алуға жетер еді. Өйткені, күздік бидай әр гектардан 10 центнер
өнім беру үшін 37 кг азот, 13 кг фосфор және 18-20 калийді керек етеді.

Міне, осындай топырақтан коректік заттарды көп мөлшерде алғандықтан,
егістік қалуен қаулап өскен құнарлы топырақтың өзінде мәдени өсімдіктер
коректік заттардың жетіспеушілігінен зардап шегеді.

Егістік шырмауық (Вьюнок полевой,Convolvulus arvensіs)

Шырмауық тұқымдасына жататын арамшөп. Ол ауылшаруашылық дақылдарының
сабағына шырмалып өседі. Сабағының ұзындығы 1 метрге дейін жетеді. Жапырағы
сағақты және сабаққа кезектесіп орналасқан.Гүлдері ірі, ақ немесе қызғылт
түсті.Жемісі ашылмайтын екі ұялы қауашық. Әрбір өсімдік 100-1000-ға дейін
тұқым береді.Оның ұзындығы 2-4 мм және 2-12 тереңдіктен 25-30 градус
жылықта көктеп шығады. Топырақта өзінің өнгіштік қабілетін 2-3 жылға дейін
сақтайды.Бұл арамшөптің тұқымы ұзақ биологиялық тыныштық кезеңінде болады.
Өсуге барлық жағдай (ылғал, жылу және тағы басқа) болып тұрғанның өзінде
тұқымның 5-10 пайызы ғана көктеп шығады.Егістік шырауықтың тамыр жүйесі
топырақта 3-4 м тереңдікке дейін кетеді, ең негізгі тамыры 7 метр
тереңдікке дейін бойлайды. Негізгі тамырдан 25-40 см тереңдікте жуандығы
0,7-2,5 мм, ұзындығы 0,7-1,4 м жанама тамырлар тарайды.Республикада егістік
шырмауық барлық жерлерде таралған. Ол әсіресе, отамалы және техникалық
дақылдар егісінде көп өседі.Ауылшаруашылық дақылдарының сабағын шырмап,
оларды жатып қалуға мәжбүр етеді. Мұның өзі егіннің шағымдылығын күрт
төмендетуге әкеліп соқтырады. Әсіресе жауын-шашынды жылдары егістік
шырмауық көп зиян келтіреді.Бұл арамшөптің тұқымында уландыратын заттар
бар. Сондықтан да астықты тазарту керек. Мұның өзі қосыша қаражатты керек
етеді. Егістік шырмауық ауылшаруашылық дақылдарының көптеген
зиянкестерінің таралуына мүмкіндік туғызады. Мысалы, егістік шырмауыққа
күздік көблек пен шалғын көбелегі өздерінің жұмыртқаларын салады, ал одан
шыққан жұлдыз құрттары егісті қатты зақымдайды.

Жантақ, түйежантақ (Верблюжья колючка, Alhagі Pseudoalhagі)

Бұршақ тұқымдасына жататын арамшөп. Сабағы тікенді, жалаң немесе
ептеген ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Тәлімі егіншілік аймағындағы арамшөптермен күресу шараларының ерекшеліктері
Арамшөптердің зиянды шегі
Топырақ өңдеудің «нөлдік» технологиясының теоретикалық негізі
Көшеттіктерде гербицидтерді қолдану
Арамшөптердің биологиялық ереекшеліктері, таралу және олардың тіршілік жағдайларына бейімделуі
Ауыспалы егісте арамшөптерге қарсы химиялық және биологиялық күрес шараларын ұйымдастыру
Арамшөптер және күресу шаралары
Арамшөптердің жіктелуі
Арамшөптермен алдын ала күресу шаралары
Ауылшаруашылық дақылдардың зиянкестері
Пәндер