ҚР-ғы кәсіпкерліктің түрлері



I. Кіріспе.
1.1. Кәсіпкерлік қызметтің негізгі ұйымдық түрлерінің артықшылығы.
1.2. Қазіргі уақыттағы Қазақстандағы кәсіпкерлік істің түрлері.
II. Негізгі бөлім. Кәсіпкерліктің түрлері:
2.1 Өндірістік кәсіпкерлік.
2.2 Коммерциялық кәсіпкерлік.
2.3 Қаржылық кәсіпкерлік.
2.4 Кеңес беру кәсіпкерлігі.
III. Қорытынды.
IV. Қолданылған әдебиеттер.
Кәсіпкерлік бірнеше түрлері бар. Атқаратын қызметіне қарай былай бөлінеді: өндірістік, коммерциялық, қаржылық және консультациялық.
Меншік түрлеріне бойынша жеке меншік, мемлекеттік, муниципалды, сонымен бірге қоғамдық құрылымдар меншігі.
Меншіктер саны бойынша кәсіпкерлік іс жеке адамның немесе коллективтің құрамы болуы керек.
Кәсіпкерлік формасы бойынша екіге бөлінеді: ұжымдық-құқықтық және ұжымдық-экономикалық.
Кәсіпкер тауарлар өндіреді, содан соң оларды сатады. Осыған орай, кәсіпкерлік - өндірістік, коммерциялық, қаржылық және кеңес берушілік болып бөлінеді. Осылардың әрбір формасы өзіндік ерекшелігі, өзгешелігі, демек өзіндік технологиясы болады.
Кәсіпкерлік – адам қызметінің ерекше саласы және ол еңбектің басқа түрлерінен оқшауланып тұрады. Бұған кезінде атақты неміс экономисі Гарвард университетінің профессоры – Йозеф Алоиз Шумпетер (1883-1950ж) мән берді. Оның айтқан мынадай сөзі бар еді: «Кәсіпкер болу – басқаның істегенің істемеу». Екінші жағынан кәсіпкерлер – алдымен кәсіпкерлік жұмысты ұйымдастырушылар. Ол туралы француз экономисі Жан Батист Сэй (1767-1832ж) былай деген: «Кәсіпкер – адамдарды өндірістік шеңбер ауқымында ұйымдастыратын адам».
Экономикалық әдебиеттерде кәсіпкерлік пен бизнес ұғымдарын балама түрінде қарастыру жиі кездеседі.
Бизнес пен кәсіпкерлік жақын ұғымдар болғанымен, оларды бір бірімен баламалап, теңестіріп қарауға болмайды.
Бизнес – табыс әкелетін кез келген қызметтің түрі. Ал кәсіпкерлік (предпринимательство) – новаторлық іс. Нағыз кәсіпкер ол - өнертапқыш. Сондықтан да бизнеспен айналысатын адамдар ешуақытта кәсіпкер бола алмайды.
Экономикалық ғылымда «кәсіпкерлік қабілеттілік» деген ұғым бар. Кәсіпкерлік қабілеттілік дегеніміз – адамның бизнесте жаңалықты аша білу қабілеттілігі, бірақ бизнеске қатысатындардың барлығының қолынан келе бермейді. Басқа жұрт қалғып, қыдырып, той-думан жасағанда, барлық күш қуатын барынша жұмысқа жұмсап, новаторлықпен, мақсаттылықпен, коммуникабельділікпен, яғни адамдармен тез арада байланыс жасау қабіліттілігі, олармен өзара жақсы қатынастар құра білу, бәсекелестеріне қарағанда айналасына басқаша көз қараспен қарауда оқшауланып тұрады. Бизнесмендердің ішінен мұндай қабілеттілікпен оқшауланатындар жиі кездесе қоймайды. Демек, бизнес – бұл табыс әкелетін адамның экономикалық қызметі. Кәсіпкерлік – бұл да адмның экономикалық қызметі, бірақ бұл қызметті жаңа ізденіске бағыттайды және осы жаңалықты жүзеге асыру үшін тәуекелге бас ұрады.
1. Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы: «Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында». Егемен Қазақстан. 2 наурыз 2006жыл 4-бет;
2. Мейірбеков А.Қ, Әлімбетов Қ.Ә «Кәсіпорын экономикасы» Алматы-2004жыл
3. Бисенғазиев М.Б, Хамитов А.Ш «Кәсіпкерлік негіздері » Орал 2001жыл.
4. Жолдасбаев Т.Ө «Кәсіпорын экономикасы » Алматы –2002 жыл.
5. Умбеталиев А.Д., Керімбек Ғ.Е. Кәсіпорын экономикасы және кәсіпкерлік. – Астана, 2005
6. Ерали А.Қ., Қабылбеков М.Ғ. Кәсіпорын экономикасы. – Алматы, 2004
7. Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерлік. Нормативтік актілер жиынтығы – Алматы: ЮРИСТ, 2006.
8. Әбдікерімова Г.И. Кәсіпорын экономикасы. – Алматы, 2008.
9. Мейірбеков. «Шағын кәсіпкерлік пен бизнесті қолдау жолдары мен дамыту әдістері ».
10. Бисенғазиев М.Б, Хамитов А.Ш «Кәсіпкерлік негіздері ».
11. http://bigox.kz/kasipkerliktin-turleri

Пән: Бизнесті бағалау
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:   
Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
Семей қалалық Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

ОӨЖ

Тақырыбы: ҚР-ғы кәсіпкерліктің түрлері

Тексерген: Темиргалиева А.С.
Орындаған: Қалелов Т.
Топ: ГУ-307

Семей - 2015
Жоспар:
I. Кіріспе.
1.1. Кәсіпкерлік қызметтің негізгі ұйымдық түрлерінің артықшылығы.
1.2. Қазіргі уақыттағы Қазақстандағы кәсіпкерлік істің түрлері.
II. Негізгі бөлім. Кәсіпкерліктің түрлері:
2.1 Өндірістік кәсіпкерлік.
2.2 Коммерциялық кәсіпкерлік.
2.3 Қаржылық кәсіпкерлік.
2.4 Кеңес беру кәсіпкерлігі.
III. Қорытынды.
IV. Қолданылған әдебиеттер.

I. Кіріспе.
Кәсіпкерлік бірнеше түрлері бар. Атқаратын қызметіне қарай былай бөлінеді: өндірістік, коммерциялық, қаржылық және консультациялық.
Меншік түрлеріне бойынша жеке меншік, мемлекеттік, муниципалды, сонымен бірге қоғамдық құрылымдар меншігі.
Меншіктер саны бойынша кәсіпкерлік іс жеке адамның немесе коллективтің құрамы болуы керек.
Кәсіпкерлік формасы бойынша екіге бөлінеді: ұжымдық-құқықтық және ұжымдық-экономикалық.
Кәсіпкер тауарлар өндіреді, содан соң оларды сатады. Осыған орай, кәсіпкерлік - өндірістік, коммерциялық, қаржылық және кеңес берушілік болып бөлінеді. Осылардың әрбір формасы өзіндік ерекшелігі, өзгешелігі, демек өзіндік технологиясы болады.
Кәсіпкерліктің түрлері

Өндірістік
Коммерциялық
Кеңес берушілік
Қаржы

Жалпы басқару

Жаңарт-
пашылық
Саудалық
Банктік

Әкімшілік жолмен басқару
Ғылыми-техникалық
Сауда-көтерме сатып алу
Сақтандыру
Өндіріс

Ақпарат. технология
Тауар өндіру
Аудиторлық

Сауда делдалдық
Қаржылық басқару
Қызмет көрсету
Лизингтік

Ақпараттық
Тауар биржалары
Биржа қорлары
Кадрларды басқару
Өндірістік тауарды тұтыну

Маркетинг

Өндірістік қызметті тұтыну
Арнайы қызметтер

1.1. Кәсіпкерлік қызметтің негізгі ұйымдық түрлерінің артықшылығы.
Кәсіпкерлік - адам қызметінің ерекше саласы және ол еңбектің басқа түрлерінен оқшауланып тұрады. Бұған кезінде атақты неміс экономисі Гарвард университетінің профессоры - Йозеф Алоиз Шумпетер (1883-1950ж) мән берді. Оның айтқан мынадай сөзі бар еді: Кәсіпкер болу - басқаның істегенің істемеу. Екінші жағынан кәсіпкерлер - алдымен кәсіпкерлік жұмысты ұйымдастырушылар. Ол туралы француз экономисі Жан Батист Сэй (1767-1832ж) былай деген: Кәсіпкер - адамдарды өндірістік шеңбер ауқымында ұйымдастыратын адам.
Экономикалық әдебиеттерде кәсіпкерлік пен бизнес ұғымдарын балама түрінде қарастыру жиі кездеседі.
Бизнес пен кәсіпкерлік жақын ұғымдар болғанымен, оларды бір бірімен баламалап, теңестіріп қарауға болмайды.
Бизнес - табыс әкелетін кез келген қызметтің түрі. Ал кәсіпкерлік (предпринимательство) - новаторлық іс. Нағыз кәсіпкер ол - өнертапқыш. Сондықтан да бизнеспен айналысатын адамдар ешуақытта кәсіпкер бола алмайды.
Экономикалық ғылымда кәсіпкерлік қабілеттілік деген ұғым бар. Кәсіпкерлік қабілеттілік дегеніміз - адамның бизнесте жаңалықты аша білу қабілеттілігі, бірақ бизнеске қатысатындардың барлығының қолынан келе бермейді. Басқа жұрт қалғып, қыдырып, той-думан жасағанда, барлық күш қуатын барынша жұмысқа жұмсап, новаторлықпен, мақсаттылықпен, коммуникабельділікпен, яғни адамдармен тез арада байланыс жасау қабіліттілігі, олармен өзара жақсы қатынастар құра білу, бәсекелестеріне қарағанда айналасына басқаша көз қараспен қарауда оқшауланып тұрады. Бизнесмендердің ішінен мұндай қабілеттілікпен оқшауланатындар жиі кездесе қоймайды. Демек, бизнес - бұл табыс әкелетін адамның экономикалық қызметі. Кәсіпкерлік - бұл да адмның экономикалық қызметі, бірақ бұл қызметті жаңа ізденіске бағыттайды және осы жаңалықты жүзеге асыру үшін тәуекелге бас ұрады.
Кәсіпкерлік бизнес саласында жүзеге асады, сондықтан да экономикалық әдебиеттерде олар үнемі пара-пар ұғым ретінде қарастырылады. Ал егер бизнестің новаторлық жағын қарастыратын болсақ, онда кәсіпкерлік қызмет термині қолданылады.
Қазақстан Республикасы Президентінің Шаруашылық серіктестігі жайлы және Мемлекеттік кәсіпорын туралы Жарлығына сай кәсіпкерлік қызмет шаруашылық серіктестігінің түріне қарай жеке және ұйымдық болуы мүмкін:
- жай, ол бірлескен қызмет шартына негізделеді;
- толық, барлық мүлікке ынтымақтастық жауапкершілік жүктеледі;
- жауапкершілігі шектелген, салынған салым құны шеңберінің жауапкершілігі жүктеледі;
- коммандитті, аралас жауапкершілік (біреудің толық мүлкімен және біреудің салынған салымымен);
- қосымша жауапкершілікпен, өзінің салымдарымен және оған жататын мүлікпен қосымша жауапкершілік мойнына алынады;
- өндіріс және тұтыну кооперативтері;
- консорциумдар;
- акционерлік қоғамдар.
Мемлекеттік және қазыналық кәсіпорындар. Біріншісі, шаруашылықты жүргізу құқығына негізделсе, екіншісі - оперативті басқару құқығына негізделген. Шын мәнінде, мұнда шаруашылық есептің екі түрі қолданылады: таза мемлекеттік - толық шаруашылық есеп, қазыналық - толық емес шаруашылық есеп.
Кәсіпорын (фирма) кәсіпкерлік қызмет өндірістік звеносының негізі болып табылады. Осы жерден бастап және ары қарай кәсіпорын мен фирма ұғымдарын баламалап қараймыз. Рас, олардың бір-бірінен өзара айырмашылығы бар: фирма термині жиынтық ұғым, оған бір немесе бірнеше кәсіпорын мен өндіріс енуі мүмкін. Әдетте, кәсіпорынға бір жақты, бір өнімді өндіретін процесті жатқызамыз. Қазіргі жаңа жағдайда нарықтық қатынастар жағдайында кәсіпорын өзінің өндірістік қызметінде толық өз бетінше еркіндігін алуда: ол барлық халық шаруашылығы кешенінен техникалық, ұйымдық, экономикалық және құқықтық тұрғыдан дараланған.
Кәсіпорынның ұйымдық түрлері алдыменен меншік түрімен айқындалмақ. Олар мынандай түрде болуы мүмкін:
- азаматтар меншігіне негізделген жеке кәсіпорындар;
- ұжым меншігіне негізделген кәсіпорындар (1-кесте).
Ұжымдық кәсіпорындар кооперативтік немесе акционерлік түрде болуы
мүмкін. Кооперативтік кәсіпорын ақшаға емес, жеке тұлғаның пайлық негіздегі мүліктік жарнасына және олардың біріккен еңбек қызметтеріне негізделеді:
- акционерлік қоғам түрінің негізіндегі кәсіпорын, акционр меншігінің негізінде қызмет жасайды;
- мемлекеттік және қазыналық кәсіпорындар жалпы мемлекеттік міндеттерді шешу үшін құрылады;
- құрылтайшылар мүлігінің 0осылуы негізінде біріккен кәсіпорындар құрылады, яғни оған шет ел заңды тұлғасы мен азаматтарына енеді.
Қазақстан Республикасы Азаматтық Кодексімен, Шаруашылық қызметінің еркіндігі және кәсіпкерлікті дамыту туралы республика заңдарына кәсіпорын кез келген меншік түрлерінде және оның өзі құрған бірлестіктерде болу мүмкіндігі айқындалған.

1.2. Қазіргі уақыттағы Қазақстандағы кәсіпкерлік істің түрлері.
Қазақстанда Азаматтық кодекске сәйкес кәсіпкерлік (коммерциялық) істің мынадай ұйымдастыру құқықтық формасы құрылуы мүмкін: шаруашылық серіктестіктер мен қоғамдар, өндірістік кооперативтер, мемлекеттік кәсіпорындар.
Шаруашылық серіктестіктер - құрылтайшылардың салымдары есебіне құрылған, сондай-ақ шаруашылық серіктестік өз қызметі үрдісінде өндірген және алған мүлік меншік құқығы бойынша серіктестікке тиесілі болады.
Шаруашылық серіктестіктер толық серіктестік, сенім серіктестігі, жауапкершілігі шектеулі серіктестік, қосымша жауапкершілігі бар серіктестік, акционерлік қоғам нысандарында құрылуы мүмкін. Құрылтай шарты мен жарғы шаруашылық серіктестіктің құрылтай құжаттары болып табылады. Жарғы бір адам (бір қатысушы) құрған шаруашылық серіктестіктің құрылтай құжаты болып табылады. Шаруашылық серіктестік жарғысымен барлық мүдделі адамдар танысуға құқылы. Серіктестіктің құрылтай құжаттарын нотариат куәландыруға тиіс. Шаруашылық серіктестіктердің акциялар шығаруға құқығы жоқ.
Толық серіктестік. Толық серіктестіктің мүлкі жеткіліксіз болған жағдайда қатысушылары серіктестіктердің міндеттемелері бойынша өзіне тиесілі барлық мүлкімен ортақ жауапкершілікте болатын серіктестік толық серіктестік деп аталады. Жеке тұлға, Қазақстан азаматы бір ғана толық серіктестіктің қатысушысы бола алады.
Сенім серіктестігі (командиттік). Серіктестіктің міндеттемелері бойынша өзінің бүкіл мүлкімен (толық серіктестігімен) қосымша жауап беретін бір немесе одан да көп қатысушыларымен қатар, серіктестіктердің (салымшылардың) мүлкіне өздері салған салымдардың жиынтығымен шектелетін бір немесе одан да көп қатысушыларды да енгізетін және серіктестіктің кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыруға қатыспайтын серіктестігі сенім серіктестігі деп аталады. Сенім серіктестігіне қатысатын толық серіктестіктердің құқықтық ережесі және олардың серіктестік міндеттемелері бойынша жауапкершілігі толық серіктестіктің қатысушылары туралы ережелермен белгіленеді.
Жауапкершілігі шектеулі серіктестік. Бір немесе бірнеше адам құрған, жарғылық капиталы құрылтай құжаттарымен белгіленген мөлшерде үлеске бөлінген серіктестік жауапкершілігі шектеулі серіктестік деп аталады; жауапкершілігі шектеулі серіктестікке қатысушылар оның міндеттемелері бойынша жауап бермейді және серіктестіктің қызметіне байланысты залалдарға өздерінің қосқан салымдарының құны шегінде тәуекел етеді. Жауапкершілігі шектеулі серіктестікке қатысушылардың саны 100-ден сапауға тиіс. Егер ЖШС-ға қатысушылардың саны 100-ден асып кеткен жағдайда, ол бір жыл ішінде бөлінуге, не бөліп шығарылуға, не өзге де шаруашылық серіктестік, акционерлік қоғамдар немесе өндірістік кооператив болып қайта құрылуға, ал бұл мерзім өткен соң, егер қатысушылар саны 100-ге дейін азаймаса, серіктестікті мемлекеттік тіркеуді жүзеге асырған органның немесе өзге мүдделі адамның өтініші бойынша сот тәртібімен таратылуға жатады.
Кәсіпкерлік істің түрлері
Өндірістік кооператив. Азаматтардың бірлескен кәсіпкерлік қызметі үшін мүшелік негізде, олардың өз еңбегімен қатысуына және өндірістік кооператив мүшелерінің мүліктік жарналарын біріктіруіне негізделген ерікті бірлестігі өндірістік кооператив деп аталады. Кооператив мүшелері екеуден кем болмауға тиіс.
Мемлекеттік кәсіпорындарға:
1) шаруашылық жүргізу құқығына негізделген;
2) оралымды басқару құқығына негізделген (қазыналық кәсіпорын) кәсіпорындар жатады.
Мемлекеттік кәсіпорынның мүлкі бөлінбейді және оны салымдар (үлестер, жарналар) бойынша соның ішінде кәсіпорын қызметкерлерінің арасында бөлуге болмайды. Мемлекеттік кәсіпорындардың фирмалық атауында оның мүлкін меншіктенуші көрсетілуге тиіс.

II. Негізгі бөлім. Кәсіпкерліктің түрлері:
2.1. Өндірістік кәсіпкерлік.
Өндірістік кәсіпкерлік - бұл кәсіпкерліктің негізгі түрі. Мұнда тауар өндіру, қызмет көрсету асырылады.Тұтынушылардың кейіннен сатып алуына тиісті өнім өндіру, жұмыстар жүргізу және қызмет көрсету, жинау, өндеу және ақпарат беру, рухани құндылық жасау тағы басқаларға бағытталған қызметтер жатады.
Өндірістік кәсіпкерліктің мүдделік өрісі едәуір түрліше және оны іске асыру үшін қаржылық және материалдық ресурстар, ал кейде олар көп мөлшерде қажет болады. Өндірістік кәсіпкерлік қызметінің нәтижесі мол өнім өндіру және оны сату мүмкіндігі болып табылады.
Кәсіпкерлікпен айналасу үшін қандай тауар өндіру, қандай қызмет көрсетуді іске асырумен шұғылдану керектігін білу керек.
Одан кейін маркетингтік іспен шұғылдану болашақ тұтынушылармен байланысу сонымен қаиаршикізат, материалар, энергия т.б. жабдықтаушылармен ара қатынасты орнату.
Келесі кезең өндіріс факторлары: а) негізгі өндірістік қорлар, ғимараттар, құрылыстар, өндірістік құрал жабдықтарды сатып алу немесе арендаға алу. б) өндірістік айналым қоры; еңбек заттары, шикізаттар, негізгі және қосымша материалдар, отын және энергетика ресурстары, жөнінде жасауға қосалқы бөлшектер, сатылып алынатын құрастыру бөлшектері, полуфабрикаттар келешекке керекті шығындарды жабу көзі. Инструменттер мен инвентарлар айналым қорына екі белгісімен: бағасмен және пайдалану мерзімінен бөлінеді.
Жұмысқа аларда кадрлардың білімі, мамандығы,тәжірибелілігі жеке қасиеттері т.б. ескерілуі керек.
Қажетті ақпарат - ресурстары қосымша қосуға мүмкіндіктерді ойластырып, алдын ала есептеу.
Финанс қаржыларының керек мөолшерін анықтау.
Жалпы ақшаның қажеттік көлемін мынандай формуламен шығаруға болады:
Аж=A1+A2+A3+A4+...AN
Аж - жалпы керекті қаражаттар;
А1- жалпы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
ҚР-ғы кәсіпкерліктің негізгі ұйымдастыру формалары
Кәсіпкерлік мәні және түрлері
Кәсіпкерлікті дамытудың шетелдік тәжірибелері
ҚР-дағы шағын кәсіпкерліктің экономикадағы рөлі және даму тенденциялары
Жалпы кәсіпкерлік
Кәсіпкерлік қызметті ұйымдастыру формалары
Шағын кәсіпкерлікті құрудың шетелдік тәжірибелері
Жекеменшік экономикалық категория ретінде
Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерлік жағдайы
ҚР-ғы кәсіпкерлік қызметі
Пәндер