Картаның номенклатурасы жайлы ақпарат

Картаның номенклатурасы:
I) Кіріспе;
II) Негізгі бөлім:
a) Топографиялық карталар;
b) Карталар номенклатурасы;
c) Карталар масштабы;
III) Қорытынды;

Топографиялық карталар үлкен территорияларра жасалады, олар көптеген беттен тұрады. Картаның бетке бөлiнуiн жол-жол сызық, ал беттiң белгiciн картаның номенклатурасы деп атайды.
Карталардың номенклатурасы негiзiн 1: 1000000 масштабтары карта құрады, оның рамкасының өлшемi бойлықта 60, ал ендiкте 40. Осы масштаб бетiнiң номенклатурасы белдеудi бiлдiретiн латын алфавитiнiң бас әрпiнен және peттік нөмірін көрceтетінін цифрлардан тұрады. Мысал ретiнде М-41-60-Б-Г карта бетiнiң номенклатур асының 1 : 1000000 масштабтан бастап peт-ретiмен құрастыруды қарастырамыз. М-41 бет 1 : 100000 масштабтағы 144 бетке бөлiнедi, олар 1, 2, 3, ..., 144 цифрларымен белгiленедi. Осы масштабтың 60-нөмiрлi бетiнiң номенклатурасы М-41-60 болады. 1 : 100000 масштабтары М-4160 картасының бiр бетi 1 : 50000 масштабтағы картаның 4 бетiне сәйкес келедi: олар А, Б, В және Г әрiптерiмен белгiленедi. Осы масштабтың екiншi бетiнiң номенклатурасы М-41-60-Б болады. Осы беттi 4-ке бөлуден 1 : 25000 масштабтағы картаның 4 бетін алады; бұлбеттер а, б, в, r әрiптерiмен белгiленедi. Осы масштабтағы картаныың ең соңғы бетiнiң номенклатурасы М41-60-Б-г-4 болады. 1 : 5000 масштабтағы картаның номенклатурасының негiзi болып 1 : 10000 масштабтағы картаның бетi саналады, ал ол болса 1 : 5000 масштабтағы картаның 256 бетiне бөлiнедi. 1 : 5000 масштабтағы картаның ең соңғы бетiнiң номенклатурасы М-41-60 (256) болады. 1 : 2000 масштабтары картаның номенклатурасын алу үшiн 1 : 5000 масштабтағы картаның бетi 9 белiкке бөлiнедi; оларды орыс алфавитiнiң кiшi әрiптерiмен белгiлейдi. Сонымен 1 : 2000 масштабтағы картаның ақырғы бетiнiң номенклатурасы М41-60 (256-и) болады. Топографиялық карталардың масштабына байланысты жеке беттерiнiң өлшемi туралы мәлiметтер және номенклатура үлгiлepi 2кестеде берiлген.

1. Игильманов А. " Инженерлік геодезия "
2. Нүрпейісова М.Б. «Геодезия», оқу-құралы. ГИК, 1993ж. 118б.
3. Топография с основами геодезии: Учеб. для студентов географических спец. ун-тов / А.П. Божок, К.И. Дрич, СА. Евти-феев и др. / Под ред. А.С. Харченко и А.П. Божок. – М.: Высш. шк., 1986. – 304 с.
4. Южанинов B.C. Картография с основами топографии. Учеб. пособие. – М: Высш. шк., 2001. – 302 с.
5. Левицкий И.Ю., Евглевская Я.В. Решение задач по географическим картам. – М.: Просвещение, 1996. – 159 с.
6. Берлянт A.M. Образ пространства: Карта и информация. – М.: Мысль, 1986. – 240 с.
7. Картография с основами топографии: Учеб. пособие для студентов пед. ин-тов по спец. «География» / Г.Ю. Грюн-берг, Н.А. Лапкина, Н.В. Малахов, Е.С. Фельдман / Под ред. Г.Ю. Грюнберга. – М.: Просвещение, 1991. – 368 с.
8. Қазақстан - спортшылар елі. Энциклопедиялық анықтамалық. - Алматы: "Сөздік-Словарь". ISBN 9965-822-57-3
9. Нүрпейісова М.Б. Геодезия - Оқулық. Алматы: «ЭВЕРО» баспаханасы, 2005.