Астрофизикалық ағын лақтыруларды моделдеу

Астрофизикада, нақтырақ айтқанда, биполярлық ағындық лақтырулардың пайда болу проблеммасы қарсаңында, математикалық моделдеу әдісі мен есептік эксперементтер, жұлдыздық объектілерде өтетін процесстер табиғаты мен механизмдерін зерттеудегі негізгі құралдардың бірі болады. Жағдайдың осындай болуына астрофизикалық объектілердің орталық облыстарын тікелей бақылуға мүмкіндік беретін техникалық әдістер мен құралдардың жоқ болуы себеп. Осыған байланысты джеттерді, ағын лақтыруларды тудыратын жүйенің механизмдерін тікелей бақылаулар арқылы зерттеу мүмкін емес [1,2].
Замануи телескоптардың рұқсат ету дәлдігі тек қана қалыптасқан лақтырулар мен оны айнала орналасқан жарқыраған газ бұлтын көруге мүмкіндік береді. Бірақ осы бұлттың арасында орналасқан, ағын энергиясының көзі болатын, гравитациялық өрісі орасан зор, шағын объект пен сипатты өлшемі бірнеше парсек болатын джеттаның негізін көру мүлде мүмкін емес

1 А.М. Черепащук, «SS 433: Новые результаты, новые проблемы», Земля и Вселенная, 1, 21-29 (1986).
2 В.С. Бескин, «Магнитогидродинамические модели астрофизических струйных выбросов», УФН, 180(12) , 1241-1278 (2010).
3 http://hla.stsci.edu/
4 Mignone A., Bodo G., Massaglia S. PLUTO: A Numerical Code for Computational Astrophysics // Astrophys. J . Suppl. 2007. Vol. 170 .Pp. 228–242.
5 Stone J. M. The ZEUS code for astrophysical magnetohydrodynamics: new extensions and applications. // Journal of Computational and Applied Mathematics . 1999 . Vol. 109 . Pp . 261–280 .
6 Stone J. M., Gardiner T. A., Teuben P. Athena: A New Code for Astrophysical MHD // Astrophys. J . Suppl. 2008 . Vol. 1 78 . Pp. 137–177.
7 Springel V. The cosmological simulation code GADGET-2 // Monthly Notices Roy. Astron . Soc. 2005 . Vol. 364. Pp . 1105–1134.
8 Храпов С. С., Хоперсков А. В., Кузьмин Н. М., Численная схема для моделирования динамики поверхностных вод на основе комбинированного SPH-TVD подхода // Вычислительные методы программирование. 2011 . Vol. 12 . Pp. 282–297.
9 Barnes J., Hut P. A hierarchical O (N log N) force-calculation algorithm // Nature. 1986 . Vol. 324. Pp . 446–449 .
10 Press William H., Teukolsky Saul A., Vetterling William T., Flannery Brian P. Numerical Recipes 3rd Edition: The Art of Scientic Computing. 3 edition. New NY, USA: Cambridge University Press, 2007.
11 Weinstein Eric W. Dynamical Systems на сайте Wolfram MathWorld.
12 Малицкий Г. Г., Потапов А. Б., Подлазов А. В. Нелинейная динамика: подходы, результаты, надежды. М.: УРСС, 2006.