Түстік палитра. Компьютерлік түстік модельдер. Аддативтік түстер жүйесі



Суретші еңбегінің әдемі болып шығуы, оның таңдап алған түсіне байланысты болады. Суретшінің бояу таңдап алуы, палитра арқылы анықталады. Палитра – екі ұғымды білдіреді. Бірінші – суретші бояуларды араластыратын тақтайша. Екінші – суретші бояуларының жиынтығы. Адамдар түстерді көру арқылы қабылдайды. Сурет салғанда түстердің өзара үйлесіп, жарасып келуі колорит болып табылады. әрбір суретшінің өз колориті болады.
Бай түстер палитрасын алу үшін негізгі түстерге әртүрлі интенсивтілік қойылуы мүмкін. Мысалы, 24 биттік түс тереңдігінің әр түсіне екілік кодпен берілген (00000000-минимальдыдан 11111111-максимальдыға дейін) N = 28 = 256 интенсивтілік дәлдігі мүмкін.
Жарықтың түске әсері. Объект оған түскен жарықтың шағылысуынан белгілі бір түске боялғандай болып қабылданады. Ақ түсте – барлық түстер шағылысады, ал қара түсте керісінше жұтылады. Табиғатта – түскен жарықтың 100 пайызын шағылыстыратын ақ және қара түс жоқ, нағыз қара түс қара бархытта, ол түскен жарықтың 99,8 пайызын жұтады. Нағыз ақ түс күкірт қышқылында (барий ұнтағы), ол жарықтың 99,4 пайызын шағылыстырады. Ақ, қара және сұр түстер ахроматиялық түстер деп аталады. Ал басқа түстер хроматиялық деп аталады.
Түсті тану үшін адамға қажетті үш элемент бар: 1) көз, 2) күн, 3) бізді қоршаған табиғат – болмыс. Табиғатта барлық түстердің негізін қызыл, жасыл, көк түстер құрайды. Олар негізгі түстер деп аталады. Бұл түстерді екі-екіден біріктіргенде, көгілдір, ал қызыл, сары түстер шығады. Түс пен бояу деген екі түрлі нәрсе, бояу – ол фильтр сияқты жарық сәулесін өткізеді және шағылыстырады. Соның нәтижесінде жаңа түс алынады.
Барлық уақытта компьютердегі түстер табиғи түстермен сәйкес келмейді. Түс мониторда, қағаз беттерінде, табиғатта әр түрлі болады. Әр түрлі түстік ортада бір мәнді түстерді анықтау үшін түстік модель қолданылады. Компьютер экраны мен принтерде суретті нақты етіп беру мақсатында түстік реңктерді сипаттау үшін арнайы құралдар – түстік модельдер жасалған. Оларды компьютерлік графикада тиімді пайдалану үшін:
• әр түстік моделдің ерекшеліктерін түсіне білу қажет;
• әр түрлі түстік модельді қолдана отырып, қажетті түсті анықтай алу қажет.
• әр түрлі графикалық программаларда түсті кодтау мәселесін түсіну керек
• монитордағы суреттегі түстік реңктерді баспаға шығарғанда нақты етіп шығару қиындығын түсіну керек
Заттар жарықты шағылыстырады немесе жұтады соның нәтижесінде біз оларды көреміз.
Жарық – электромагниттік шағылысу.
Түс адамның көзіне таралу әрекетін жасайды. Осылайша жарық сәулелері көздің ішкі тор қабатына түседі де, адам түсті сезеді.
Таралған жарық – ол Күннен, лампадан немесе монитор экранынан шыққан жарық.

Түстік палитра. Компьютерлік түстік модельдер. Аддативтік түстер жүйесі.

Суретші еңбегінің әдемі болып шығуы, оның таңдап алған түсіне байланысты болады. Суретшінің бояу таңдап алуы, палитра арқылы анықталады. Палитра - екі ұғымды білдіреді. Бірінші - суретші бояуларды араластыратын тақтайша. Екінші - суретші бояуларының жиынтығы. Адамдар түстерді көру арқылы қабылдайды. Сурет салғанда түстердің өзара үйлесіп, жарасып келуі колорит болып табылады. әрбір суретшінің өз колориті болады.
Бай түстер палитрасын алу үшін негізгі түстерге әртүрлі интенсивтілік қойылуы мүмкін. Мысалы, 24 биттік түс тереңдігінің әр түсіне екілік кодпен берілген (00000000-минимальдыдан 11111111-максимальдыға дейін) N = 28 = 256 интенсивтілік дәлдігі мүмкін.

24 биттік түстер тереңдігіне түстерді нақтылау
Түстер
Интенсивтілік

Қызыл
Жасыл
Көк
Қара
00000000
00000000
00000000
Қызыл
11111111
00000000
00000000
Жасыл
00000000
11111111
00000000
Көк
00000000
00000000
11111111
Көгілдір
00000000
11111111
11111111
Сары
11111111
11111111
00000000
Ақ
11111111
11111111
11111111
Жарықтың түске әсері. Объект оған түскен жарықтың шағылысуынан белгілі бір түске боялғандай болып қабылданады. Ақ түсте - барлық түстер шағылысады, ал қара түсте керісінше жұтылады. Табиғатта - түскен жарықтың 100 пайызын шағылыстыратын ақ және қара түс жоқ, нағыз қара түс қара бархытта, ол түскен жарықтың 99,8 пайызын жұтады. Нағыз ақ түс күкірт қышқылында (барий ұнтағы), ол жарықтың 99,4 пайызын шағылыстырады. Ақ, қара және сұр түстер ахроматиялық түстер деп аталады. Ал басқа түстер хроматиялық деп аталады.
Түсті тану үшін адамға қажетті үш элемент бар: 1) көз, 2) күн, 3) бізді қоршаған табиғат - болмыс. Табиғатта барлық түстердің негізін қызыл, жасыл, көк түстер құрайды. Олар негізгі түстер деп аталады. Бұл түстерді екі-екіден біріктіргенде, көгілдір, ал қызыл, сары түстер шығады. Түс пен бояу деген екі түрлі нәрсе, бояу - ол фильтр сияқты жарық сәулесін өткізеді және шағылыстырады. Соның нәтижесінде жаңа түс алынады.
Барлық уақытта компьютердегі түстер табиғи түстермен сәйкес келмейді. Түс мониторда, қағаз беттерінде, табиғатта әр түрлі болады. Әр түрлі түстік ортада бір мәнді түстерді анықтау үшін түстік модель қолданылады. Компьютер экраны мен принтерде суретті нақты етіп беру мақсатында түстік реңктерді сипаттау үшін арнайы құралдар - түстік модельдер жасалған. Оларды компьютерлік графикада тиімді пайдалану үшін:
* әр түстік моделдің ерекшеліктерін түсіне білу қажет;
* әр түрлі түстік модельді қолдана отырып, қажетті түсті анықтай алу қажет.
* әр түрлі графикалық программаларда түсті кодтау мәселесін түсіну керек
* монитордағы суреттегі түстік реңктерді баспаға шығарғанда нақты етіп шығару қиындығын түсіну керек
Заттар жарықты шағылыстырады немесе жұтады соның нәтижесінде біз оларды көреміз.
Жарық - электромагниттік шағылысу.
Түс адамның көзіне таралу әрекетін жасайды. Осылайша жарық сәулелері көздің ішкі тор қабатына түседі де, адам түсті сезеді.
Таралған жарық - ол Күннен, лампадан немесе монитор экранынан шыққан жарық.
Шағылысқан жарық - бұл нысанның бетінен секіріп шыққан жарық. Біз оны жарық көзі болмайтын қандай да бір затқа қарағанда көреміз.
Жарық көзінен тікелей көзге келетін таралған жарықта барлық түстер сақталады. Бірақ бұл жарық нысаннан шағылысқан кезде өзгеруі мүмкін.
Күн сияқты немесе басқа жарық түсіргіш көздерден монитор жарықты таратады. Сурет басылатын қағаз жарықты шағылыстырады. Тарату және шағылысу прцесінде түс алынады, сондықтан түстерді сипаттаудың; аддитивтік және субтрактивтік түстер жүйесі деп аталатын екі қарама - қарсы әдісі бар.
Аддитивтік түстер жүейесі. Адам көзі қызыл, жасыл және көк түстері қабылдағандықтан компьютерде осы негізгі үш түске негізделген. Әр негізгі түске цифрлық код берілген. Ал қалған түстер негізгі түстердің комбинациясымен анықталады.
Егер өте жақыннан немесе үлткейткіштің көмегімен жұмыс істеп тұрған монитор немесе теледидардың экранына қарайтын болса, онда өте ұсақ қызыл (Red), жасыл (Green) және көк түсті (Blue)нүктелерді көру қиын емес. Экранның бетінде жарық әсері тоқтағаннан кейін де қараңғыда фосфорға ұқсас жарқыраған мыңдаған жоғары жылдамдықтағы электрондарды, яғни түстік нүктелерді көруге болады. Түстік нүктелер электрондық сәуленің әсерінен жарықты таратады. Бұл нүктелердің өлшемі өте кішкентай (диаметрі 0,3мм шамаасында), сондықтан көршілес әр түсті нүктелер қосылып кетеді де басқа түс пен реңктер береді.
Мысалы:
Қызыл + жасыл = сары,
Қызыл + көк = ал қызыл (пурпурный)
Жасыл + көк = көгілдір
Қызыл + жасыл + көк = ақ
Компьютер экранның әрбі нүктесі арқылы таратылатын жарық көлемін нақты басқаруы мүмкін. Сондықтан түстік нүктелер жарқырауының күшеюін өзгерте отыоып, әр алуан реңктерді жасауға болады.
Осылайша аддитивтік түс (add-біріктіру) негізгі үш: қызыл, жасыл, көк түс сәулелерін біріктіру нәтижесінде алынады. Егер олардың әрқайсысының жарқырауы 100% болса, онда ақ түс алынады. Бұл үш түс қоладнылатын аддитивтік түстер жүйесін қысқартып RGB деп белгілейді.
Компьютерде Red - (0, 255 ): Green - (0, 255); Blue - (0, 255) мәндерді қабылдайды. Үш түстің көмегімен 256[3] = 16,7 млн түс алуға болады.
Үш компоненттің мәні бірдей болған жағдайда ахроматиялық түс (ақ, қара, сұр) аламыз. Мысалы:
R = 0, G = 0, B = 0 - қара түс
R = 170, G = 170, B = 170 - сұр түс
R = 255, G = 255, B = 255 - ақ түс
Егер мониторға түстік сигналжы R255G00B255 жіберсек, онда кез - келген компьютерлерде ал қызыл түс алуға болады.
Бұл үлгі үш өлшемді кординаталар жүйесі түрінде көрсетіледі. Әрбір координата нөлден максимал мәніне дейінгі аралықта әр құрамының нәтижесі шығаратын түске қосатын үлесін бейнелейді. Алынған текшенің ішінде түстер кеңістігін тудыра отырып, барлық түстер орналасады.
Бұл үлгінің ерекше нүктелері мен сызықтарын айта кеткен дұрыс.
* Кордината басы: бұл нүктеде барлық құрамалар нөлге тең, сәулелендіру жоқ (қара түс)
* Көрерменге жақын нүкте; бұл нүктедегі барлық құрамалар максимал мәнге тең ( ақ түс).
* Алдыңғы екі нүктені қосатын кескіндіде (диагоналы бойынша) , сұр реңдер орналасады: қарадан аққа дейін (сұр шкала көбінесе 256 градация). Бұл барлық үш құраманың бірдей болуына және нөлден максимал мәнге дейінгі аралықта оргаласуына байланысты жүреді. Текшенің үш төбесі таза бастапқы түстерді береді, қалған үшеуі бастапқы түстердің екі рет араласуын бейнелейді.
Компьютерлер осы RGB моделін қоданып жұмыс атқарады. Ол монитор мен теледидарда суреттерді құру мен өңдеуге арналған. Қолданылуы: бұл үлгідегі бейнені сканер кодтайды да, суретті монитор экранына шығарады. Бұл модель сонымен қатар өте қарапайым. Өкінішке орай RGB моделінде кейбір түстерді алуға болмайды. Соондықтан RGB моделімен жұмыс істеу әрқашанда қолайлы емес.

Түстік палитра. Субтрактивтік түстер жүйесі.

Субтрактивтік түстер жүйесі Баспаға шығару процесінде жарық қағаз бетінен шағылысады. Сондықтан да графикалық суреттерді баспаға шығару үшін шағылысқан жарықпен жұмыс істейтін субтрактивтік түстер жүйесі қолданылады.
Ақ түс кемпірқосақтың барлық түстерінен тұрады. Егер қарапайым призма арқылы жарық сәулесін жіберсек, ол түстік спектрге бөлініп кетеді. Қызыл,, қызғылт сары, сары, жасыл, көгілдір, көк және күлгін түстре жарық спекторын көрсететіндей етеді. Ақ қағазға жарық түсіргенде барлық түстерді шағылыстырады, ал боялған қағаз түстердің жартысын жұтады, ал қалғандарын шағылыстырады. Мысалы, қызыл түсті қағаздың бетіне ақ түсті жарық түссе, онда қызыл түсті болып көрінеді, себебі, мұндай түсті қағаз қызыл түстен басқа түстердің бәрін жұтады. Ал осындай қызыл түсті қағазға көк түсті жарық түссе, онда қағаз қара түсті болып көрінеді, себебі көк түс ол түсті жұтады.
Субтрактивтік түстер жүйесінде негізгі түстер көгілдір (Cyan), алқызыл (Magenta) және сары (Yellow) болып табылады.
Ол түстердің әрқайсысы баспаға шығарылатын бетке түстен ақ жарықтан белгілі бір түстерді жұтады. Осылайша негізгі үш түс қара, қызыл, жасыл және көк түстерді алу үшін қоладынлады.
Бұл үлгідегі негізгі түстер ақ түстен RGB үлгісінің негізгі аддитивтік түстерін азайту арқылы алынады. Бұл жағдайда негізгі субтративтік түстер үшеу болатындығы түсінікті:
ақ -қызыл = көгілдір
ақ - жасыл = алқызыл
ақ - көк = сары
көгілдір + алқызыл + сары = қара,
көгілдір+алқызыл = көк,
сары + алқызыл = қызыл,
сары+ + көгілдір = жасыл.
Негізгі түстерді әр түрлі порцияда араластыра отырып, ақ қағазда алуан түрлі түс ренктерін алуға болады.
Осы үш негізгі түс болмаған жағдайда ақ түс алуға болады. Көгілдір, алқызыл,сары түстерінің жоғары пайыздық мөлшері қара түсті береді. Кейбір ерекшеліктеріне байланысты типографиялық бояуларда осы үш негізгі түстің қоспасы кір - қоңыр түс береді, сондықтан да суретті баспаға шығаруда қара бояу ( Black) қосылады.
Субтрактивтік түстер жүйесі қысқаша CMYK деп белгілейді.
CMYK үлгісі координаталар басы орналастырылған RGB, үлгісіне ұқсас.
Үлгінің ерекше нүктелері мен сызықтары үлгі.
* Координата басы: ешбір бояу болмаған (құраманың нөлдік мәні) - ақ түс (ақ қағаз) алынады.
* Көрерменге жақын нүкте: ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Компьютерлік графикадағы түстер
Мектеп оқушыларын компьютерлік графикамен жұмыс жасау дағдыларын қалыптастыру
RGB түсті моделі
CORELDRAW программасының интерфейсі
Corel Draw графиктік редакторында құжатпен жұмыс
Қолданбалы бағдарламалық қамсыздандыру бойынша дәрістер курсы
Photoshop бағдарламасы туралы
Қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы сыныптарда компьютерлік графика курсын оқыту мазмұны
РЕДАКЦИЯЛЫҚ БАСПА ЖҰМЫСЫН ЖҮРГІЗУДІҢ ЗАМАНАУИ ТӘСІЛДЕРІ
Графикалық файлдардың форматтары
Пәндер