Қолма-қолсыз есеп айырысу шарттары және қолдану формалары



Қазіргі бөлімнің жайы жөнге салынуы қолма- қолсыз есеп айырысуды жүзеге асырады шот формаларында, заң мен орнатылған, соны мен бірге форматтармен қолданылған есеп айырысу құжаттарды толтыру тәртібін анықтайды.
Қазіргі бөлімнің жайы келесі формалар арқылы қолма-қолсыз есеп айырысуда таратылады.
а) төлем тапсырмасы арқылы есеп айырысу.
б) аккредитивтер мен есеп айырысу.
в) чекпен есеп айырысу.
г) инкассо мен есеп айырысу.
Қолма-қолсыз есеп айырысу формалары банк клиенттері мен жеке және алдын ала келісім шартта таңдалады.
Банктер клиенттердің келісім шарттық қарым-қатынастарына араласпайды. Есеп айырысу мен бір біріне талабы ретінде төлеуші мен сатып алушының зат аралығы, банктің кесірінен басқа шығуы, банктің қатысуынсыз заңмен орнатылған тәртіпте шешіліп жатыр.
Қазіргі бөлімнің жайы тәртіпке тартылады корреспонденттік шотпен операциялардың жүзеге асырылуы (субшотпен) кредиттік мекемелер және олардың филиал бөлімшелерінде, қолма-қолсыз есеп айырысудың қолдаудың қозғаушы формасы.
Қазіргі бөлімнің жайы өз ара қорым-қатынасты өндірушілермен қозғалмайды, ұйымдармен болуы, қорытынды функцияларды орындаушымен және сәйкесінше заңмен өндіруді жүзеге асыру, және фактімен негізделген сатып алушымен өндірудегі ақшалай зат және олар олардың пайдасы.

Есеп айырысу құжаттары , толтыру тәртібі, түсінігі, қайтарып алу және қайтару .
Банктер операциялары есеп айырысу құжаттары мен негізделген шоттары мен
жүзеге асырады.
Есеп айырысу құжаты өзі мен бірге ұсынады дайындалған құжат ретінде қағаздай тасушы әлі де , орнатылған жағдайда , электрондық төлеушілік құжаты:
Төлеушінің қарауында (клиеттің немесе банктің )ақшалай зат көшіріліп өздерінің шоттарына және олардың зат сатып алушылардың шотына санап

Пән: Экономика
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:   
Қолма-қолсыз есеп айырысу шарттары және қолдану формалары
Қазіргі бөлімнің жайы жөнге салынуы қолма- қолсыз есеп айырысуды жүзеге
асырады шот формаларында, заң мен орнатылған, соны мен бірге форматтармен
қолданылған есеп айырысу құжаттарды толтыру тәртібін анықтайды.
Қазіргі бөлімнің жайы келесі формалар арқылы қолма-қолсыз есеп айырысуда
таратылады.
а) төлем тапсырмасы арқылы есеп айырысу.
б) аккредитивтер мен есеп айырысу.
в) чекпен есеп айырысу.
г) инкассо мен есеп айырысу.
Қолма-қолсыз есеп айырысу формалары банк клиенттері мен жеке және алдын ала
келісім шартта таңдалады.
Банктер клиенттердің келісім шарттық қарым-қатынастарына араласпайды. Есеп
айырысу мен бір біріне талабы ретінде төлеуші мен сатып алушының зат
аралығы, банктің кесірінен басқа шығуы, банктің қатысуынсыз заңмен
орнатылған тәртіпте шешіліп жатыр.
Қазіргі бөлімнің жайы тәртіпке тартылады корреспонденттік шотпен
операциялардың жүзеге асырылуы (субшотпен) кредиттік мекемелер және
олардың филиал бөлімшелерінде, қолма-қолсыз есеп айырысудың қолдаудың
қозғаушы формасы.
Қазіргі бөлімнің жайы өз ара қорым-қатынасты өндірушілермен қозғалмайды,
ұйымдармен болуы, қорытынды функцияларды орындаушымен және сәйкесінше
заңмен өндіруді жүзеге асыру, және фактімен негізделген сатып алушымен
өндірудегі ақшалай зат және олар олардың пайдасы.

Есеп айырысу құжаттары , толтыру тәртібі, түсінігі, қайтарып алу және
қайтару .
Банктер операциялары есеп айырысу құжаттары мен негізделген шоттары мен
жүзеге асырады.
Есеп айырысу құжаты өзі мен бірге ұсынады дайындалған құжат ретінде
қағаздай тасушы әлі де , орнатылған жағдайда , электрондық төлеушілік
құжаты:
Төлеушінің қарауында (клиеттің немесе банктің )ақшалай зат көшіріліп
өздерінің шоттарына және олардың зат сатып алушылардың шотына санап
шығарылуы.
Сатып алушының қарауында зат (өндіруші) төлеушінің ақшалай затты өздерінің
шотынан көшірілгендігі және шотқа аударылуы, зат алушымен белгілнген
(өндірушімен )
Қолма – қолсыз есеп айырысу формаларында жүзеге асырылуы алдынғы бірінші
пунктерінде қаралған, келесі емес айырысу құдаттарында қолданылады.

а) төлем тапсырмасы.
б) аккредитивтер .
в) чектер.
г) төлем талабы
д) инкассо тапсырмасы.
Банктер қолма- қолсыз есеп айырысу құжаттары типография немесе электронды
шығарушы машина арқылы өнделеді.
Банктің қолданылған көшірмелері есеп айырысу құжаттары жіберіледі, көбеткіш
апаратта терілге, бірақ бір шарт бойынша , егер бір бүлінунсіз болса.
Есеп айырысу құжаттары қағаз түрінде толтырылады жазбаша түрде немесе
электронды шығарушы машинамен және шрифт қара түсті , чектен басқа,
қаламмен сиямен түспен толтырылады. (чекті жазу машиналарында толтырған
кезде шарт қара түсті болса қабылданады.) Есеп айырысу құжаттарында қара
түсті қаламмен қол қойылады , банктің мөр оттескі және штамп оттескі , есеп
айырысу құжаттарында айқын қойылуы керек.
Есеп айырысу құжаттарын толтыру кезде сандық немесе текстік белгілерінде
жол жиегінен шығармауы керек , қойылғандарға да және жауаптыларға да
белгілер еш қандай қиындықсыз оқылуы керек.
Банктің есеп айырысу құжаттарының қолы , мөрі және штамп белгіленген
жерінде қойылуы тиіс.
Есеп айырысу құжаттарында келесідей реквизиттер болуы тиіс (ерекше есеппен
қолма-қолсыз есеп айырысуды форм және тәртіпті жүзхеге асыру)
а) Есеп айырысу құжаттардың атаулары және формның коды .
б) Есеп айырысу құжаттың нөмірі , күні, айы және оның жыл
шығарылымы .
в) Төлеудің түрі .
г) Төлеушінің аты-жөні, оның шотының нөмірі , салық төлеушінің
идентификациялық нөмірі .
д) Банк төлеушінің аты – жөні және тұратын жері, оның банктік
идентификациялық коды , корреспонденттік шот немесе субшот нөмірі .

е) Зат алушының аты-жөні , оның шотының нөмірі ,салық төлеушінің
идентификациялық нөмірі .
ж) Сатып алушының банк атауы тұратын орны, оның банктік.
идентификациондық коды , корреспонденттік шот немесе субшоттың
нөмірі .
з) Төлеудің белгілеуі. Салықтар , төлеуге жататындар ,есеп айарысу

құжаттарында бөлек жиекпен бөліп шығарады (қай жағдайда болмасын

салықтың төленіп жатқандығы белгілеуі керек)
и) Төлеу сомасы , жазбаша түрде және сандармен белгіленуі керек.
к) Төлеу кезектілігі .
Жиек, аса мән берілмейтін реквизиттер , толтырылмай қалады .
Түзету , түзетілген жерлер және тазартып өшіру , сонымен бірге
өшіргіш
заттарды қолданылған жағдайда есеп айырысу құжаттарында рұқсат
етілмейді.
Есеп айырысу құжаттар жарамды , он күн айлық күнтізбе бойынша,
қызмет көрсетуші банктің алдында, берілу күнін есептемегенде. Банкке есеп

айырысу құжаттар көрсетіледі көлемді экземплярда, барлығына
Қажетті есеп айырысу қатысушылары.
Орындалмаған есеп айырысу құжаттары картотекадан шақырылуы мүмкін
толық соммада немесе бөлектеп орындалған соммасында .
Бөлшектеп шақырылған сомма есеп айырысу құжаттарға рұқсат
етілмейді . Шақырылған есеп айырысу құжаттардщы жүзеге асыру банк негізінде
көрсетілген клиенттің мәлімдемесі , екі экземплярда өз бетімен құралған ,
реквизиттерді белгіленуі мен, шақырылғанды жүзеге асыру үшін қажетті,
нөмірді қоса, құрылған датасы ,есеп айырысу құжаттың соммасы, төлеушінің
аты-жөні немесе зат сатып алушының.
Екі шақырылған экземплярдағы мәлімдеме клиенттің бетінен өз атынан
қол қойылады, есеп айырысу құжаттарына қол қоюға құқысы бар , мөр
оттискімаен куәландырылады және банкке көрсетіледі , төлеушіге қызмету
төлем тапсырмасы мен немесе зат сатып алушы – төлем талабымен және
инкссолық тапсырмасымен. Кері шақыру мәлімдеменің бір экземпляры банк
үшін олардың құжаттарында орналастырылады , екіншісі клиетке қайтарылады
кері шақыру мәлімдемесін қол хат ретінде алады.
Банк, зат алушыға қызмет етуші , кері шақырудың төлем талабы және
инкассолық тапсырмасы , бағыттау жолмен банк төлеуші жазбаша мәлімдемесі
орындалады, клиенттің мәлімдемесі негізінде құрылған.

Төлем тапсырмасырмасымен есеп айырысу.
Бұл қазіргі кезде кеңінен қолданылатын есеп айырысу формасы.
Төлем тапсырмасы – ақшаны аударушының (төлеушінің) аталған
тапсырмада көрсетілген ақша сомасын бенефицарға аудару туралы қызмет
көрсетуші банкке берілген тапсырмасы. Төлем тапсырмасымен есеп айырысу кең
көлемді төлемдерді жүзеге асыру үшін қолданылады ; алынған тауарлары мен
көрсеткен қызметтері үшін , тауарлы емес операциялар (зейнетақы және
сақтандыру қорына төлемдер, салықтар төлемдер, банкке комиссиондық жәіне
т.б төлемдер) бойынша, жабдықтаушылар мен мердігерлерге тауарлы және
көрсетілген қызметтері үшін алдын ала төлеуге, аванстық төлемдер бойынша.
Төлем тапсырмасы оны толтырған күннен бастап (оны толтырған күн
есепке алынбайды) он күнге жарайды және төлеушінің шотында қаражат болған
жағдайда ғана іске асырылады .
Төлем тапсырмасымен есеп айырысу сызбасы суретте берілген.

1

4 2

3

1 Сурет Төлем тапсырмасы бойынша тауарлар (тауарлар) үшін төлемді сатып
алғаннан кейін төлеу барысында есеп айырысу сызбасы. 1- тауарды (қызметті )
жабдықтау; 2 - төлем тапсырмасын банкке беру және шоттан қаражатты
шегеру; 3 – бенефициар банкіне қаражатты аудару және алушының шотына
есептеу; 4 – бенефициар шотына қаражат түскендігін хабарлау.
Екі жақтың келісуі бойынша төлем тапсырмасы мерзімді,
мерзімінен бұрын және кешіктірілген болуы мүмкін. Мерзімді төлем- бұл
тауарды жөнелткенге дейін (1- суретте көрсетілген); тауарды жөнелткеннен
кейін , яғни тікелей келісім беру жолымне (2–суретте көрсетілген) немесе
ірі мәмілелер барысында бөліп төлеу арқылы жүргізіледі. Мерзімінен бұрын
және кешіктіріп төлеу бұл жақтың қаржылық жағдайына зиян келмеуі үшін
жасалған келісім негізінде төленуі мүмкін.
Төлеуге кепіл болу мақсатында төлеуші мәміленің шартында төлем
тапсырмасына акцепт беруі мүмнін. Бұл жағдайда банк тапсырмадағы соманы
төлеу үшін тиісті қаражатты жеке бір шотқа аударып қояды. Төлем тапсырмасы
арқылы есеп айырысудың кемшілігіне қаражат айналымының біршама қиындығы мен
ұзақтығы және клиенттің шаруашылық айналымынан белгілі бір қаражат
бөлігінің шығып қалуы жатады.
Төлем тапсырмасымен есеп айырысудың артықшылығы , оның әмбебап
есеп айырысу формасы ретінде ішкі банк аралық есеп айырысуларда және
мемлекетаралық жабдықтаушыларға байланысты, тауарлы және тауарлы емес
операциялар бойынша , сатып алған тауарын төлеу және алдын ала төлеу, аванс
арқылы төлеуде қолданылумен сипатталады.
1
5
4 2

3

2- сурет Төлем тапсырмасы бойынша тауарлар қызметтер үшін төлемді алдын
ала төлеу барысында есеп айырысу сызбасы.

1- алдын ала төлеу барысында тауарды (қызметті) жабдықтау
туралы келісім шарт жасау ; 2 – төлем тапсырмасын банкке және шоттан
қаражатты шегеру; 3 – бенефицардың банкіне қаражатты аудару және алушының
шотына есептеу ; 4 - бенефицарға оның шотына қаражат
түскендігін хабарлау; 5 – тауарды (қызматті) жаблдықтау;

Төлем талап - тапсырмасы мен есеп айырысу .
Бұл қолма-қолсыз ақшамен есеп айырысмен есеп удың жаңа формасы ,
біздің тәжірибеге 1990 жылы енгізілген болатын. Мұнда төлем талабы және
төлем тапсырмасының элементтері қатар қамтылған.
Төлем талап – тапсырмасы бенефициардың төлеушіге оған қызмет
көрсетуші банкке бағытталған, жөнелтілген өнім, атқарылған жұмыстар және
көрсетілген қызмет құнын жіберілген есеп айырысу құжаттары негізінде төлеу
талабы.
Төлем талап- тапсырмасын бенефициар толтырады да, оны коммерциялық
құжаттармен бірге бірден аударушының банкіне жібереді. Аударушының банкі
төлем талап-тапсырмасын төлеушіге береді. Ал аударушы банкке келіп
түскеннен бастап,үш күн ішінде төлем туралы банкке келісімін беруге тиіс.
Төлем талап- тапсырмасы банктегі аударушының шотында ақша болған жағдайда
ғана қабылданады. Төленбеген төлем талап – тапсырмасы 3 күннен 30 күн
аралығында № 1 картотекаға орналастырылуы мүмкін.
Төлем талап – тапсырмасы бойынша төлеуденбас тартатын болса , оны
осы үш күн ішінде банкке хабарлайды. Сөйтіп төлем – талап тапсырмасы
жөнелту құжаттарымен және төлеуден бас тартуын хабарлайтын құжатпен бірге
тікелей бенефициакрға қайтарылады. Төлем талап- тапсырмасы бойынша ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Қолма-қолсыз ақшамен есеп айырысу
«Қазақстан халық банкі» акционерлік қоғамы қолма-қолсыз есеп айырысуының ұйымдастырылуына талдау
Төлем тапсырмасымен есеп айырысу есебі
Қолма-қолсыз есеп айырысу жайлы
Ақша айналысының эволюциясы
Қазақстан Республикасында қолма -қолсыз есеп айырысуды ұйымдастыру және басқару
Корпаративтің ақша айналымын және есеп айырысу жүйесі
Пластикалық карточкалармен есеп айырысудың түрлері
Ақша айналысын басқару және реттеу
Банктегі депозиттік операцияларды ұйымдастыру жолдары
Пәндер