Қазақтың ұлттық ойындары

Кіріспе

Пән: Мәдениеттану
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

НАУРЫЗ МЕРЕКЕСІНДЕ ОЙНАЛАТЫН ОЙЫНДАР

Қазақ халқының өмірінде болып жатқан сан қилы оқиғаларды бастан-аяқ
баяндап беретін ғасырлар бойы бірге жасасып келген әдет-ғұрып ойындары бар.
Сондықтан ойын ережесін баяндауды еңбек процесіне байланысты туған мереке
ойындарынан бастаймыз. Бұған жататын ойындардын негізгілері —Наурыз
мерекесінде ойналатын ойындар. Бұл мереке жыл сайын ңаурыздың жиырма екінші
жұлдызында өткізіліп тұрған. Олай болуы бұл күн клзак халқының түсінуінше
жаңа жылдың бірінші жұлдызы болып есептелінген. Тағы бір себебі 22 наурыз
жұлдызында күн мен түн теңеледі де, әрі қарай күн үзара бастайды. Бүл күн
халықтың кыстың ауыртпалығынан қүтылып, мал басын, жан басын қыс қырсығынан
аман алып шыкқандығын аңғартады. Сондықтанда бүл күнді ертедегі түркі
тектес ха-лыктар жаңа жылдын басы деп қарсы алды. Ескі, қазақша жаңа жыл
күнінің аты ұлы іс, келе-келе үлыс деп аталғандықтан, бүл мерекені
үлыстың үлы күні деп те атайды.
Қылышын сүйреткен қыс қаһарынан қайтып, оның орнына жадырап, жан-
жануарлардың жанын жібітіп көктем келді. Содан бұл ұлыстың ұлы күнін халық
өздерінің еңбек мерекесіне, ал наурыз мей-рамын үлыстың үлы күні деп атап,
оны ойын-сауық, той-думанға айналдырды. Ұлыстың үлы күні, ағайын-туған
адамдар бір-бірімен кездесіп, қүшак жайысып, көрісетін болған. Бір-біріне
бакытты өмір тілескен. Міне, осындай қуанышты тілек-жайларды білдіретін
наурыз күні халык арнаулы өлең-жыр айтатын болған. Адамдар бірінің үйіне
бірі кірген беттен:
Амансыз ба?
¥лыс ок болсын!
Ақ мол болсын.
Кайда барса,
Жол болсын!
Ұлыс бақытты болсын!
Төрт түлік акты болсын!
¥лы береке берсін!
Бәле, жала жерге енсін,—

АЛТЫБАҚАН

Алтыбақан ойыны көбінесе жаз күндерінде түнгі бетте ауыл сыртында
өтеді. Алтыбақан құру үшін әрқайсысының ұзындығы 3—4 метрдей 6 салма мен
жуандау бір бел ағаш және жуан арқан керек. Мосы құсатып үш-үштен алты
ағаштың бір жак басынан байлайды. Сөйтіп сксуін скі жерге түрғызып,
ортасынан көлденең бел ағашты жоғарғы ашасына салып байлайды. Ортадағы бсл
ағаштың екі жерінен арқан бай-лайды. Содан сон алтыбак.ан тсбушілср
отыратын, болмаса аяғымен түратын орындық рстіндс көлдснен тактай кигізсді.
Екі арқанды алтыбакан тсбушілср күлап кетпес үшін сүйсніп отыратын-дай,
нсмссс түрегсп түратындаи стіп баилаған жөн. Ойнаушылардың санына шск
қойылмайды. Әдетте бір к.ыз бсн жігіт әткеншектеп болған соң келссі жұп
шығады.
ОЙЫН ЕРЕЖЕСІ. Алтыбакан тебстін скі ойъін-шы қарама-карсы түрып
аяклчірымен әлп саиланған арқанға шығып әткеншек тсуіп. ән бастаиды. Бүл
скі ойыншының бастауымен кастарында алтыбакан айналасында түрган жігіттср
мсн к.ыздар әнгс к.осылып хор айтады. Шалк.айта тепкен алтыбакан мсн
шыркалта салған дн ырғағы жиналған жас жігіттср мен кыздарга бсйнс бір
махаббат қайығындагы гажап бір тербслісті слсстстсді. Жи-налған жастар
алтыбаканға кезск-ксзек отырып ойынды одан дрі жалғастыра бсрсді. Әр ксзск
бой-ынша алтыбаканға отырған жігіт псн қыз өздері білгсн әндсрін бастайды
да баскалары оларға к.осылып. отырушыны дтксншсктсп тербетіп. шаикап
түрады.
Алтыбақанда екі кісі катар тербетіледі. тіпті ортасына тағы бір
кісіні отырғызуға да болады. Алтыбақан тебуге шыкқан екі адам ортадағы
адамды құлатпау үшін оны мықтап ұстап отырады. Сөйтіп кезекпен-кезек
әткншек тебе береді де, ойын түннің бір уағына дейін жалғасады.

Ақсүйек — жігіттер мен қыздар жиналып, жаздың түнінде ашық далада
ойнайтын қазақтың ұлттық ойыны, Ойынға ұзақ ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.