Бюджет тапшылығы мен инфляция



ДӘРІС ЖОСПАРЫ:

1. Бюджет тапшылығы
2. Лаффер қисығы
3. Мемлекеттік қарыз және төлем балансының тапшылығы
Бюджет тапшылығы мен инфляция
ДӘРІС ЖОСПАРЫ:
1. Бюджет тапшылығы
2. Лаффер қисығы
3. Мемлекеттік қарыз және төлем балансының тапшылығы
СЕМИНАР ЖОСПАРЫ:
1. Бюджет тапшылығы: көрсеткіштердің анықтамасы, сандық бағаның проблемасы, негізгі себептері
2. Мемлекеттік қарыз, салықтар, инвестиция және экономикалық өсім. Ашық экономикадағы тиімді мультипликаторы
3. Бюджеттік тапшылығы мен мемлекеттік қарыздарды басқару

Мемлекеттік бюджет - мемлекеттің фискальді саясатының негізгі анықтаушы әдістері және бюджетті қаржыландыру көздері және оны пайдалану. Бюджет салықтың түсуінен толтырылады және мемлекеттің керегіне жұмсалады.
1.Бюджеттік қаражат мыналарға пайдаланылады:
-жиынтық сұранысты ұлғайту мақсатымен мемлекеттік сатып алуларға;
-трансферттік төлемдерді төлеу (субсидиялар, жәрдемақылар, дотациялар, (демеуқаражат));
-қоғамдық игіліктерді өндіруге (ауруханаларды, жолдарды салу, қоршағанортаны қорғау);
-ғылыми-техникалық зерттеулер және әзірлеулер; әскери шығындарды қаражаттау; инвестициялар және негізгі капитал.
Мемлекеттік бюджет профицитті және дефицитті болады, ол мемлекттік табыстарды шығыстардан көп немесе аз болғанына сәйкес. Баланстанған бюджет экономиканың циклдік дамуына практикада бермейді.Құлдырауда бюджет тапшылық, өсуде-мол.
Дискреттік фискальді саясаттан қорытындысынан айыру үшін толық жұмсалатын бюджет есептеледі. Бұл бюджеттік тапшылықты бөлудің негізі.:
-құрылымдық, бюджеттік айырмашылықтың толық және фактілі бос еместігін көрсетеді. Фактілі мемлекеттік шығыстар мен кірістер арасындағы айырмашылық бюджеттің толық бос еместігін салық салумен анықталады.
-циклдік, фактілі және құрылымдық тапшылық арасындағы айырмашылықпен анықталады.Циклдік тапшылықтың көлемі автоматты тұрақтандырудың әрекетіне баланысты.
Құлдырау кезінде жұмыссыздықтың деңгейі табиғи деңгейінен асып кетсе циклдік тапшылық пайда боладыц. Ол жалпы дефицит циклдік және құрылымдық дефициттің сомасымен анықталады. Өрлеу кезінде жалпы дефицит құрылымдық және циклдік тапшылықтар арасындағы айырыммен анықталады.
Мемлекеттің бюджет тапшылығын жабудағы әдістер:
-Ұлттық банктан қарыз алу (ақшаның қосымша эмиссиясы), инфляция кеден болатынын зерттеу;
-ішкі қарыздарды ұлғайту (мемлекеттік бағалы қағаздарды шығару);
-сыртқы қарыздарды ұлғайту (халықаралық несие).
Бюджеттік қарыз осы қарыздарды өтеуге жұмсалады.
Бюджеттік тапшылықты жоюға мемлекетпен жүргізіліп жатқан шаралардың бірі болып, мемлекеттің ішкі қарызды ұлғайтуы, яғни мемлекетің бағалы қағаздарды шығару.Егер тек осы әдіс қолданса, мемлекеттік қарызды бюджеттік қалдық немесе тапшылық соммасы ретінде анықтауға болады.Мемлекеттің экономикада ролінің ұлғаюы мемлекттік қарыздың өсуіне әкеледі, өйткені ереже бойынша бюджеттік тапшылық ұлғайтылады.
Мемлекеттік бағалы қағаздарды ұстаушыларға табыстың пайыз түрінде түсуін қамтамасыз етеді.Проценттік төлемдерді төлеу мемлекеттік қарыздардың ұлғаю кезінде бюджеттік шығыстардың бір бөлігі ретінде ұлғаяды.Бұдан шығады, мемлекеттік қарыздың өз бюджеттік тапшылықты ұлғайтады.Үлкен мемлекеттік қарыз алғашқы тапшылығы болмаған кезінде де (мемлекеттік қарыздың проценттік ставкалардың өсуімен бірге ұлғаяды. Мемлекеттік қарызды ақшаның қосымша эмиссиясы арқылы да төлеуге болады, бірақ бұл жол инфляцияның күрт өсуіне әкеледі.
Мемлекеттік қарызды басқару мемлекеттік несиелерді қызмет көрсетудің бағасын оптималды немесе эффективті алу және оңтайлы қамтамасыз ету уәкілетті органдар түрінде мемлекеттің әрекетін айтамыз;ол макроэкономикалық қиындықтарына және болашақта төленетін баланстардың проблемаларына кездеспеу үшін жүргізілетін әдіс.Мемлекеттік қарызға мониторинг жүргізіледі, уәкелетті мемлекеттік органдарының қарызды зерттеу және бақылау процессімен қалыптастырылады, өзгертіледі және қызымет көрсететін іс-әрекеті.
Мемлекеттік қарызды басқару өзіне мыналарды қосады:
1.Әр жылы бағалау жағдайын және болжау алдынғы онжылдық кезеңге мемлекеттік және мемлекетпен кепілдемеленген алынулар және қарызда көрсетілген анықтаулар, өтну көлемі және қызмет көрсету, үкімет қарызының лимиті, жергілікті атқарушы органдардың қарыздарын және қарызға алуы, мемлекеттік кепілдемемен қамтамасыз етуі сәйкесінше белгіленеді.
НЕГІЗГІ ӘДЕБИЕТТЕР:
1. Н.Назарбаев ҚР Президенті жаңа кезең-жаңа экономика Е.Қ. 16 желтоқсан 2004 жыл.
2. Р. Дорнбуш және С. Фишер Макроэкономика Алматы «Білім» 1997.
3. Н.Қ. Мамыров М.Ә. Тілеужанова макроэкономика «экономика» баспана ,2003
4. Агапова Т.А., Серегина С.Ф. Макроэкономика м.: ДиС, 1997 11 тарау.
5. Мэнькью Н.Г,. Макроэкономика М.: МГУ , 1994 4 тарау
6. Ивашковский С.Н. Макроэкономика М.: Дело 2000 15,16 тарау.
ҚОСЫМША ӘДЕБИЕТТЕР:
1. Чепурин М.Н., Киселев Е.А. Экономикалық терия Киров «Аса» 2001ж. 25 тарау.
2. Костюк В.Н. Макроэкономика М.: «Центр» 1998 8 тарау.
3. Вечеконов Г.С. Вечников Г.Р. Макроэкономика. С-П 2002 10 тарау.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:   
Бюджет тапшылығы мен инфляция
Дәріс жоспары:
1. Бюджет тапшылығы
2. Лаффер қисығы
3. Мемлекеттік қарыз және төлем балансының тапшылығы
Семинар жоспары:
1. Бюджет тапшылығы: көрсеткіштердің анықтамасы, сандық бағаның
проблемасы, негізгі себептері
2. Мемлекеттік қарыз, салықтар, инвестиция және экономикалық өсім.
Ашық экономикадағы тиімді мультипликаторы
3. Бюджеттік тапшылығы мен мемлекеттік қарыздарды басқару

Мемлекеттік бюджет - мемлекеттің фискальді саясатының негізгі анықтаушы
әдістері және бюджетті қаржыландыру көздері және оны пайдалану. Бюджет
салықтың түсуінен толтырылады және мемлекеттің керегіне жұмсалады.
1.Бюджеттік қаражат мыналарға пайдаланылады:
-жиынтық сұранысты ұлғайту мақсатымен мемлекеттік сатып алуларға;
-трансферттік төлемдерді төлеу (субсидиялар, жәрдемақылар, дотациялар,
(демеуқаражат));
-қоғамдық игіліктерді өндіруге (ауруханаларды, жолдарды салу,
қоршағанортаны қорғау);
-ғылыми-техникалық зерттеулер және әзірлеулер; әскери шығындарды
қаражаттау; инвестициялар және негізгі капитал.
Мемлекеттік бюджет профицитті және дефицитті болады, ол мемлекттік
табыстарды шығыстардан көп немесе аз болғанына сәйкес. Баланстанған бюджет
экономиканың циклдік дамуына практикада бермейді.Құлдырауда бюджет
тапшылық, өсуде-мол.
Дискреттік фискальді саясаттан қорытындысынан айыру үшін толық
жұмсалатын бюджет есептеледі. Бұл бюджеттік тапшылықты бөлудің негізі.:
-құрылымдық, бюджеттік айырмашылықтың толық және фактілі бос еместігін
көрсетеді. Фактілі мемлекеттік шығыстар мен кірістер арасындағы айырмашылық
бюджеттің толық бос еместігін салық салумен анықталады.
-циклдік, фактілі және құрылымдық тапшылық арасындағы айырмашылықпен
анықталады.Циклдік тапшылықтың көлемі автоматты тұрақтандырудың әрекетіне
баланысты.
Құлдырау кезінде жұмыссыздықтың деңгейі табиғи деңгейінен асып кетсе
циклдік тапшылық пайда боладыц. Ол жалпы дефицит циклдік және құрылымдық
дефициттің сомасымен анықталады. Өрлеу кезінде жалпы дефицит құрылымдық
және циклдік тапшылықтар арасындағы айырыммен анықталады.
Мемлекеттің бюджет тапшылығын жабудағы әдістер:
-Ұлттық банктан қарыз алу (ақшаның қосымша эмиссиясы), инфляция кеден
болатынын зерттеу;
-ішкі қарыздарды ұлғайту (мемлекеттік бағалы қағаздарды шығару);
-сыртқы қарыздарды ұлғайту (халықаралық несие).
Бюджеттік қарыз осы қарыздарды өтеуге жұмсалады.
Бюджеттік тапшылықты жоюға мемлекетпен жүргізіліп жатқан шаралардың
бірі болып, мемлекеттің ішкі қарызды ұлғайтуы, яғни мемлекетің бағалы
қағаздарды шығару.Егер тек осы әдіс қолданса, мемлекеттік қарызды бюджеттік
қалдық немесе тапшылық соммасы ретінде анықтауға болады.Мемлекеттің
экономикада ролінің ұлғаюы мемлекттік қарыздың өсуіне әкеледі, өйткені
ереже бойынша бюджеттік тапшылық ұлғайтылады.
Мемлекеттік бағалы қағаздарды ұстаушыларға табыстың пайыз түрінде
түсуін қамтамасыз етеді.Проценттік төлемдерді төлеу мемлекеттік қарыздардың
ұлғаю кезінде бюджеттік шығыстардың бір бөлігі ретінде ұлғаяды.Бұдан
шығады, мемлекеттік қарыздың өз бюджеттік тапшылықты ұлғайтады.Үлкен
мемлекеттік қарыз алғашқы тапшылығы болмаған кезінде де (мемлекеттік
қарыздың проценттік ставкалардың өсуімен бірге ұлғаяды. Мемлекеттік қарызды
ақшаның қосымша эмиссиясы арқылы да төлеуге болады, бірақ бұл жол
инфляцияның күрт өсуіне әкеледі.
Мемлекеттік қарызды басқару мемлекеттік несиелерді қызмет көрсетудің
бағасын оптималды немесе эффективті алу және оңтайлы қамтамасыз ету
уәкілетті органдар түрінде мемлекеттің әрекетін айтамыз;ол
макроэкономикалық қиындықтарына және болашақта төленетін баланстардың
проблемаларына кездеспеу үшін жүргізілетін әдіс.Мемлекеттік қарызға
мониторинг жүргізіледі, уәкелетті мемлекеттік органдарының қарызды зерттеу
және бақылау процессімен қалыптастырылады, өзгертіледі және қызымет
көрсететін іс-әрекеті.
Мемлекеттік қарызды басқару өзіне мыналарды қосады:
1.Әр жылы бағалау жағдайын және болжау алдынғы онжылдық кезеңге
мемлекеттік және мемлекетпен кепілдемеленген алынулар және қарызда
көрсетілген анықтаулар, өтну көлемі және қызмет көрсету, үкімет қарызының
лимиті, жергілікті атқарушы органдардың қарыздарын және қарызға алуы,
мемлекеттік кепілдемемен қамтамасыз етуі сәйкесінше белгіленеді.
Бұл құжатты дайындау Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігі
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкімен бірге атқарылады және Программа
мемлекеттік инвестицияның мемлекеттік органдардың мемлекеттің экономикалық
дамуының ұзақ уақытқа болжауға көлемі және құрылымы жинақталған мемлекеттік
қарыздардың кепілдемесін, несиелік капиталдың нарықта өзгеруіне болжауды
өңдеуге уәкілеттенген.
2.Қазақстан Республикасының Үкіметімен қарызға алған лимиттардың
көлемі, формасы және жағдайы, өтеу көлемі және үкіметтік қарыздарға қызмет
көрсету, жергілікті атқарушы органдардың қарызы және алынған лимиті
республикалық және жергілікті бюджеттің сәйкес жылғы бекітуді Қазақстан
Республикасының Қаржы Министрлігі анықтайды. Қазақстан Республикасының
Ұлттық банкінің қарыздарын Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің
процедурасымен орындалады.
3.Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің қарыздары, Үкімет және
жергілікті атқарушы органдары, үкіметтік қарыздарды және жергілікті
атқарушы органдардың қарыздарды және олар өзгеруін бақылау және мониторинг
жағдайларын жүргізуді Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігі тіркейді.
4.Қазақстан Республикасының және жергілікті атқарушы органдардың
қарыздарды алу, оны өтеу және қызмет көрсетуді бақылау және мониторингті
Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігі жүргізеді.
5.Қарыз құрылымын оптимилизациялау және мемлмкеттің бағалы қағаздарын
дайындауды және шара өткізуді, мемлекеттік қарыздардың құрылымын қайта
қарайды, мемлекттің қарыз алу тәуекелін басқарады.
Мемлекеттік қарызға қызмет көрсету алымдар жағдайынан шығатын сыйақы,
коммисиялық алым және басқа да төлемдер кезінде төленетін жинақтарын
айтады.
Қарыздарды өтеу- қарыз алушы қарызға ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Қазақстандағы инфляциялық жағдай
Инфляцияның теориялық аспектілері
Қаржы мен инфляция туралы
Инфляция - қолтаңба көп ақшамен кедейлену
Инфляцияның түрлері. Инфляцияға қарсы саясат
Инфляция - пайда болу себептері және онымен күресу жолдары
Инфляция мәні және түрлері
Инфляцияның табиғаты және оның қаржымен байланысы
Қаржы жүйесінің мәні мен түрлері
Инфляцияның әлеуметтік зардаптары
Пәндер