Макроэкономикалық тұрақсыздық. Инфляция және жұмыссыздық



Мақсаты: циклдік неге экономикалық динамиканың жалпыға ортақ формасы болып саналады, экономикалық циклдардың түрлерін, себептерін және мәнін ашып көрсету, экономикалық циклдар теориясының маңызын ашу, мультипликатор және акселератор дегеніміз не және олардың өзара әрекеті, циклге қарсы реттеудегі мемлекеттің орны мен роліне жауап беру.

Жұмыссыздықты анықтау дегеніміз белгілі жасқа келген жұмыс істеуді қалайтын, жұмыс істей сол кезде істейтін жұмыс жоқ, жұмыс іздеуде. Жұмыссыздық деңгейі экономика ресурстардың қаншалықты жақсы қолданылатына байланысты сипатталады. Негізгі экономикалық ресурс жұмысбастылықты қолдайтын жұмыс күші болады - бұл экономикалық саясаттың маңызды мақсаты. Жұмыссыздықтың болуы әр түрлі жаңайларға байланысты, болу себебін төрт топқа бөліп қарауға болады:
- Халықтың өте тез өсуінің нәтижесі (мальтузианстық);
- Капиталдық органикалық құрылымның өсуі себебі (марксизм);
- Жұмыс істеуге ынта жақтығы, себебі еңбек ақы өте аз (неоклассиктер);
- Жиынтық сұраныстың жетіспеушілігіне байланысты (кейнсшілдер)
Қазірге кезде жұмыссыздықтың болу себебі кейнсшілдер үлгі арқылы түсіндіруді.
Неоклассикалық үлгі бойынша жұмыссыздықты жұмысшы күшіне сұраныс арқылы анықтайды және оның ұсыныс функциясы, мұнда баға сапа кешінде нақты еңбек ақы есептеледі. Бұл дегеніміз, барлық еңбек етуге ынталылар жұмыс табады, сол кездегі қалыптасқан еңбек ақы мөлшерлемесіне байланысты. Егер жұмысшылар еңбек ақысының аздығына байланысты жұмыс істегісі келмесе, ал кәсіподақ еңбек арқылы көтеру туралы ұсынысын арттырса, нарық деңгейінен жоғару болу керек деп, бұл жағдай кәсіпкер ұсынысы толық қамтамасыз етпейді, себебі еңбекке сұраныс еңбек өнімділігінің тепсеулігіне байланысты, неоклассикалық үлгі бойынша жұмыссыздықтың болуы ерікті, себебі жұмысшылық жұмыстан бас тартады еңбек ақының аздығынан.
Жұмыссыздық кейнс үлгісі бойынша макроэкономикалық тұрақсыздығынан және ол тікелей байланысты тауар мен қызметтің жиынтық сұранысына аздығынан соңғылық негізінде фирма жұмысшы күшіне сұранысты азайтады (т.б. өндіріс
НЕГІЗГІ ӘДЕБИЕТТЕР:
1. Н.Назарбаев ҚР Президенті жаңа кезең-жаңа экономика Е.Қ. 16 желтоқсан 2004 жыл.
2. Р. Дорнбуш және С. Фишер Макроэкономика Алматы «Білім» 1997.
3. Н.Қ. Мамыров М.Ә. Тілеужанова макроэкономика «экономика» баспана ,2003
4. Агапова Т.А., Серегина С.Ф. Макроэкономика м.: ДиС, 1997 11 тарау.
5. Мэнькью Н.Г,. Макроэкономика М.: МГУ , 1994 4 тарау
6. Ивашковский С.Н. Макроэкономика М.: Дело 2000 15,16 тарау.
ҚОСЫМША ӘДЕБИЕТТЕР:
1. Чепурин М.Н., Киселев Е.А. Экономикалық терия Киров «Аса» 2001ж. 25 тарау.
2. Костюк В.Н. Макроэкономика М.: «Центр» 1998 8 тарау.
3. Вечеконов Г.С. Вечников Г.Р. Макроэкономика. С-П 2002 10 тарау.
СӨЖ АРНАЛҒАН БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ:
1. Ауызша жауап беруге дайындалыңдар.
2. Өзін-өзі бақылау сұрақтарына жауап беріңіз.
3. Тест сұрақтарына жауап беріңіз.
4. Есепті шығарыңыздар.
5. Тақырып бойынша реферат дайыңдаңыз.
- Қазақстан Республикасындағы еңбек нарығы;
- ҚР жүргізіліп жатқан антиинфляциялық шаралар;
- Инфляциялық тосудың әсері жұмыссыздық және инфляциялық жағдайға.
ӨЗІН-ӨЗІ БАҚЫЛАУҒА АРНАЛҒАН СҰРАҚТАР:
1. Сіздің ойыңыз бойынша инфляцияны қалай дейсіз, оны өзгерту жолдары?
2. Қандай себептерге байланысты инфляция пайда болады және оның формалары?
3. Ойлауға болама мемлекет үшін инфляция тиілуі?
4. Өмірге қалай бейімделуге болады инфляция кезінде?
5. Қандай роль атқарады инфляциялық процесс кезінде тосу?
6. Рационалды тосу экономикалық субьектінің тәртібіне әсер етеді?
7. Қандай ерекшелігі бар қазіріг кездегі қысқа мерзім кезіндегі Филлипс қисығы?
8. Қандай өзара байланыс бар инфляция мен жұмыссыздықтың арасында?
9. Қагдай айырмашылық бар қысқа мерзім және ұзақ мерзім кезеңіндегі Филлипс қисығында?
10. Анықтама беріңіз динамикалық функцияға АД және AS?
11. Қандай айырмашылық инфляциялық спиралды өрістетуде монеторлық және фискалдық себебтерде?
12. Қандай альтернативтік стратегия іске асырылуда антиинфляциялық саясатты, қайсысы сізге белгілі, сіздің көзқарасыңызға байланысты оптималдысы қандай?
ТЕСТ СҰРАҚТАРЫ:
1. Инфляцияның қандай анықтамасы, сіздің көзқарасыңызға қарағанда?
А) экономикада бағаның көтерілуі
Б) өндірістің төмендеуі
В) ақшаның сатып алу қабілетінің төмендеуі
Г) құбылыс мүмкін баға деңгейінің өсуінде не тұрақтылығында
2. Төменгі көрсетілгендердің қайсысы инфляциялық сұраныстың болу себебі?
А) ішкі затқа бағаның өсуі және транспортқа
Б) % мөлшерлеменің өсуі
В) жұмыс ақының өсуі жақсы жұмыс істейтін кәсіпорындарында
Г) мемлекеттік шығынның өсуі
3. Шығын инфляциясы шақырады:
А) құрал-жабдықтарға, шикізаттар мен материалдарға бағаның көбеюі
Б) өндіріс факторларына бағаның өсуі
В) жиынтық ұсынымның артығы жиынтық сұранысқа қарағанда
Г) еңбек ақыны қатыру және бағаны
4. Болжам жасау шығын инфляциясы көрінеді:
А) борышкер байыйды несие арқылы
Б) инфляциялық салық салудың тиімділігін туғызады
В) дерек бойынша инфляция болжаудан артық болады
5. Болжанбаған инфляцияда
А) инфляциялық шығынды өлшеуге болмайды
Б) табыспен байлықты қайта бөлу іске асады бір топ, халықтан екіншісіне
В) парлық шығын мелекттік бюджетке түседі
6. Төменгі келтірілгендердің қайсысы мемлекеттік инфляциялық шараға жатады?
А) ұлттық банктің есептік мөлшерлемесін көтеру
Б) мемлекеттік құнды сату
В) халықтық өтем ақыны төлеу
Г) ұлттық валютаны девальвациялау

Пән: Экономика
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:   
Макроэкономикалық тұрақсыздық. Инфляция және жұмыссыздық
Мақсаты: циклдік неге экономикалық динамиканың жалпыға ортақ формасы
болып саналады, экономикалық циклдардың түрлерін, себептерін және мәнін
ашып көрсету, экономикалық циклдар теориясының маңызын ашу, мультипликатор
және акселератор дегеніміз не және олардың өзара әрекеті, циклге қарсы
реттеудегі мемлекеттің орны мен роліне жауап беру.

Жұмыссыздықты анықтау дегеніміз белгілі жасқа келген жұмыс істеуді
қалайтын, жұмыс істей сол кезде істейтін жұмыс жоқ, жұмыс іздеуде.
Жұмыссыздық деңгейі экономика ресурстардың қаншалықты жақсы қолданылатына
байланысты сипатталады. Негізгі экономикалық ресурс жұмысбастылықты
қолдайтын жұмыс күші болады - бұл экономикалық саясаттың маңызды мақсаты.
Жұмыссыздықтың болуы әр түрлі жаңайларға байланысты, болу себебін төрт
топқа бөліп қарауға болады:
- Халықтың өте тез өсуінің нәтижесі (мальтузианстық);
- Капиталдық органикалық құрылымның өсуі себебі (марксизм);
- Жұмыс істеуге ынта жақтығы, себебі еңбек ақы өте аз (неоклассиктер);
- Жиынтық сұраныстың жетіспеушілігіне байланысты (кейнсшілдер)
Қазірге кезде жұмыссыздықтың болу себебі кейнсшілдер үлгі арқылы
түсіндіруді.
Неоклассикалық үлгі бойынша жұмыссыздықты жұмысшы күшіне сұраныс
арқылы анықтайды және оның ұсыныс функциясы, мұнда баға сапа кешінде нақты
еңбек ақы есептеледі. Бұл дегеніміз, барлық еңбек етуге ынталылар жұмыс
табады, сол кездегі қалыптасқан еңбек ақы мөлшерлемесіне байланысты. Егер
жұмысшылар еңбек ақысының аздығына байланысты жұмыс істегісі келмесе, ал
кәсіподақ еңбек арқылы көтеру туралы ұсынысын арттырса, нарық деңгейінен
жоғару болу керек деп, бұл жағдай кәсіпкер ұсынысы толық қамтамасыз
етпейді, себебі еңбекке сұраныс еңбек өнімділігінің тепсеулігіне
байланысты, неоклассикалық үлгі бойынша жұмыссыздықтың болуы ерікті, себебі
жұмысшылық жұмыстан бас тартады еңбек ақының аздығынан.
Жұмыссыздық кейнс үлгісі бойынша макроэкономикалық тұрақсыздығынан
және ол тікелей байланысты тауар мен қызметтің жиынтық сұранысына аздығынан
соңғылық негізінде фирма жұмысшы күшіне сұранысты азайтады (т.б. өндіріс
факторына). Тепе-теңдікті пайдаланады. Дж. Кейнстің көрсетуі бойынша,
еңбекке ұсыныс номиналдық еңбек ақы анықталады, нақты еңбек ақы емес,
неоклассиктердің жорамасы еңбекке сұраныс нақты еңбек ақының функциясы,
өзгереді баға деңгейінің өзгеруіне байланысты. Баға өсуіне байланысты аз
тауар қызмет көрсетілуі салық негізінде шығару азаяды, жұмысшылардың бір
бөлігі қысқартылады.
Демек, кейнс үлгісі бойынша жұмыс бастылық деңгейі жұмысшыларға
байланысты емес, еңбекке сұранысты ұсынатын еңбектің бағасын анықтайтын,
тауар мен қызметтің тиімділік сұраныс деңгейіне байланысты. Осыған
байланысты кейнсшілдер қорытынды жасайды, амалсыздан (еркін) жасалады
жұмыссыздық нарықтық шаруашылыққа .
Жұмыссыздықтың үш түрі бар:
1. Уақытша жұмыссыздық (фрикциондық). Кейбір адамдар өз мамандықтары
бойынша қызмет түрлерін таңдау мүмкіншіліктер бар кезде “жұмысаралық”
жағдайды қалады.
2. Құрылымдық жұмыссыздық. Уақытша жұмыссыздық ақырында “құрылымдық
жұмыссыздық” деп, аталатын екінші санатқа ауысылады. Экономистер
“құрылымдық” терминін құрамдық деген мағынада қолданылады.
3. Циклдік жұмыссыздық. Циклдік жұмыссыздық құлдырау кезінде, яғни жалпы
неше жиынтық шығындардың жетіспеушілігімен сипатталатын кезеңде пайда
болады.
Фракциондық және құрылымдық жұмыссыздықты біріктіру арқылы табиғи
жұмыссыздық деп аталады. “Табиғи” термині эономика жұмыссыздықтың табиғи
деңгейіне жұмыс істеп, өзінің өндірістік мүмкіндігін қолданып жатыр деген
ұғым бермейді. Біздің іскерлік қысқаша шолуымызды экономикадағы жұмыссыздық
деңгейі табиғи деңгейінен жоғары болады деп айтып кеттік. Бірақ кейде
экономикалық жұмыссыздық деңгейі табиғи деңгейінен төмен де болуы мүмкін.
Жұмыссыздық пен нақты ЖҰӨ көлемі арасында қандай тәуелділік бар? Жұмыс
істейдіндер өндіріс тауарлары мен көрсетілген қызмет түрлеріне байланысты
жұмыстарды атқарады, ал жұмыссыздар атқармайды осыған байланысты
жұмыссыздық деңгейінің жоғарылауы нақты, ЖҰӨ көлемінің төмендеуіне әсерін
тигізеді. Бұл жұмыссыздық деңгейі мен ЖҰӨ көлемі арасындағы жағымсыз
тәуелділік, бірінші болып осы тәуелділікті зерттеуші, экономист Артур
Оукеннің есімімен Оукен заңы деген ат алды.
Оукен заңы бойынша экономиканың төмендеуімен нақты ЖҰӨ көлемі 1%-ға
төмендейді.
Оукен заңы жұмыссыздық деңгейі мен ЖҰӨ арасындағы байланысты
көрсетеді:
Y-Y*
Y* - B (u-u*)

Мұндағы Y - нақты өнім көлемі;
Y*- потенциалды ЖҰӨ;
u – нақты жұмыссыздық деңгейі;
u* - табиғи жұмыссыздық деңгейі;
B – эмпирикалық коэффициент.
Оукен заңы анықтайды, егер циклдік жұмыссыздық 1% көбейсе, нақты ЖҰӨ
потенциалы 1% қалады. Оукен параметрлері әрбіріне әр түрлі.
Инфляция дегеніміз бағалардың орташа деңгейінің өсу қарқыны, бірақ бұл
жағдайда барлық бағалар өсед деуге болмайды. Инфляция кезінде кейбір
бағалар бір қалыпта қалады, ал кейбір бағалар төмендейді.
Инфляция баға индексі арқылы өлшенеді. Есімізге түсірейік, жалпы
базалық мерзім баға индексі арқылы анықталады.
Экономистер инфляцияны екі түрге бөледі:
1. Сұраныс инфляциясы. Экономикада кейде ұсынысқа қарағанда сұраныс
шығындары көбірек болады. Артық сұранысқа өндіріс артық көлеммен жауап
бере алмайды, өйткені барлық ресурстар қамтылған. Бұл артық сұраныс
бағаның өсуіне әкеледі және сұраныс инфляциясын тудырады.
2. Шығын инфляциясы немесе ұсыныс инфляциясы шығын өлемі өзгеруінің және
нарықтық ұсыныстың нәтижесінде де инфляция болуы мүмкін.
Инфляциядан инфляциялық сілкіністі (шок) айыру керке, соңғысы баға
деңгейінің өсуі ашық экоомикада, инфляциялық жалпы өсуіне жағдай жасайды,
болмауы мүмкін.
Инфляция деңгейін мына формула арқылы шешуге болады.
P-Pi
П= Pi ;
Мұнда, Р-орташа баға деңгейікүнделікті кезеңдегі;
Pi-орташа баға деңгейі өткен
жылға.

Өсу қарқынына байланысты, ашық экономика кезінде әртүрлі шыдамдықта
болуы мүмкін.
Осыған байланысты ажыратады:
- жарғылап (баға жыл сайын 3-4% өседі)
- галопириялық (баға жылына 200% өседі)
- гиперинфляция (баға жылына 200% артық, ай сайын 50%(Ф. Кейгеннің
белгілуі )
Қысқа мерзімдегі Филлипс қисығының түрі экономикалық
субьектілерінің тәртібіне бағынышты және олардың тосуынан. Экономикалық
субьектінің көзқарасы бойынша келешек баға деңгейі инфляциялық тосу-тосу,
экономикалық субьектінің барлық нарықта анықтайды. Айырамыз-статистік,
адаптивтік және рационалдық тосу үлгісі. Экономикалық үлгінің қарапайым
мысалы, эндогендік тасу болып есептеледі, макроэкономикада белгілі
өрмекшілік тоқу үлгісі арқылы баға жасау. Мысалы, гүл өсіруші базарға
шығару кезінде, қанша мөлшерде гүл шығарады. Сол кездегі бағаға қарап шешім
қабылдайды. Бұл дегеніміз сатушының тиуы, қазіргі кезеңдегі баға бүгінге
тең. Осындай тәсілді статистикалық инфляция тосу депатайды.
Адаптивтік тосу теориясында шамалайды бағаны анықтау кезінде өзінің
жіберген қатесіне талдау жасайды, яғни инфляциялық тосудың жасалу негізгі
бұрынғы қолда бар ақпаратты пайдалануға байланысты. Адаптивтік тосу
концепциясының қанағаттанбау, зерттеушілердің басқа теорияны іздестіруде
ойластырады, жаңа концепция пайда болды – рационалдық тосу теориясы.
Рационалдық тосу теориясы жақтаушылар есптейді, экономикалық агенттер
өзінің тосуын құрастыру кезінде қолда бар барлық ақпаратты толық
пайдалануға тырысады, бұрынғы тәжірибені қолдану арқылы жіберілген
қателіктерді қайталамауға, және мемлекеттің ынталандыру саясатын толық
есептеуге жағдай жасайды.
Тосудың мәні қарама қайшы, бір жағынан инфляциялық шығынды
жоғалтпауға, екінші жағынан инфляцияның болуына жағдай жасайды, үшінші
жағынан олардың өздері инфляцияға себебкер болады, ол құбылыс инфляциялық
инерция-құбылыс, инфляция бұл жағдайда да бола беруі, егер нағыз
жұмыссыздық табиғи деңгейге тең болса да, болу себебі инфляциялық тосудың
болуы.

Филлипс қисығы бейнет көрсетілген түрінде жұмыссыздық және инфляция
қысқа мерзім кезеңін ұзақ мерзім кезеңіндегі өзгерісті бағалауға
болмайтынын көрсетеді. Ұзақ мерзім кезеңінде қисықты өзгерту қисық
стагфляция, көрсеткендей бір кезде инфляция және жұмыссыздық өседі.
Филлипс қисығына өзгеруіне жаңа көзқарас негізделген қысқа мерзім
кезеңімен, ұзақ мерзім кезеңіне меже қою. Қысқа мерзім кезеңінде Филлипс
қисығы болмайды, өйткені инфляция мен жұмыссыздық арасындағы тәуелділік
байланысы тік сызығы арқылы көрсетілген. Мұны түсіндіруге болады
жұмыссыздық табиғи деңгейіне оралады, бұл жағдай әрбір инфляцияның
жағдайына сәйкес.
- мемлекеттік шығынды азайту;
- салық жүйесін жетілдіру және салық түсімін көбейту және бюджетті.
Көрсетілген шаралардың бастысы ақша массасын шектеу, іске асыру жолы
сертіліс терапиясы әдісі арқылы, не реттеу әдісін қолдану. Антиинфляциялық
шараға жататындар баға саясаты және табыс, бұл арқылы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Жұмыссыздық пен инфляцияның байланысы. Филлипс қисығы
Макроэкономикалық саясат
Өтпелі экономикадағы макроэкономикалық тұрақсыздық
Жұмыссыздық пен инфляцияның байланысы, Филипс қисығы
Мароэкономика
Макроэкономикалық тұрақсыздық, экономикалық циклдер, жұмыссыздық, инфляция туралы ақпарат
Экономикалық тұрақсыздар: Инфляция
Макроэкономикалық тұрақсыздық: экономикалық циклдер, жұмыссыздық, инфляция
Жұмыссыздық мәселесі және түрлері
Жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныс теориясы
Пәндер