Екінші деңгейлі банктердегі депозиттік саясаттың қалыптастырылуы және даму мәселелері

Жоспар:

1. Кіріспе

2.1. Екінші деңгейлі банктердегі депозиттік саясаттың қалыптастырылуы және даму мәселелері

2.2. Банкте депозиттік саясат белгілеудің алғы шарттары

3. Қорытынды

КІРІСПЕ

Елімізде жүргізілген экономикалық реформалар банк ісінің дамуында жаңа белесін айқындап берді. Биылғы жылы Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Жолдауында: «Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында: Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы» атты Қазақстан халқына Жолдауында: «Қазақстанның әлемдік экономикаға ойдағыдай кірігуі- елдің экономикалық дамуының сапалық серпілісінің негізі», яғни Қазақстанның жаҺандық экономикалық үрдістерге сәйкес дамып келе жатқан ел болуын, әлемдегі жасалған жаңа мен озық атаулыны бойына сіңірген, дүниежүзілік шаруашылықтан шағын да болса өзіне лайық «орнын» иемденген, әрі жаңа экономикалық жағдайларға жылдам бейімделуге қабілетті ел болуына байланысты, банктің даму болашағы мен басқа несие институттардың елімізде қызмет атқара алуы ерекше көкейтесті мәселе туындады
Ұсынылған бағыт Қазақстанды 2030 жылға дейін дамыту қағидаларына негізделген, ұзақ мерзімді басым мақсаттар мен оларды іске асыру стратегиялары Ел Президентімен Қазақстан халқына «Қазақстан - 2030: барлық Қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі және әл-ауқатының артуы» Жолдауында айқындалған: «Шетел инвестициялары мен ішкі жинақтардың деңгейі жоғары ашық нарықтық экономикаға негізделген Экономикалық өсу. Экономикалық өрлеудің нақтылы, тұрлаулы және барған сайын арта түсетін қарқынына қол жеткізу», яғни Қазақстан экономикасын жақсарту және оған серпінді сипат беру, олар өзара байланысты мақсаттар кешенін шешуді көздейді
Алға қойылған мақсаттарды шешу Қазақстандық банктердің тәжірибесінде енгізген ең ілгершіл және ұтымды жұмыстарының нысандары мен әдістерін оқып, білу, сонымен қатар біршама прогрессивті, нақты нысандары мен жұмыс әдістемелері жаңалықтарын енгізу арқылы қызметтерінің тәжірибелілігіне көз жеткізуге болады. Бұл дегеніміз қарастырып отырған тақырыбымның өзектілігін көрсетеді. Банк жүйесі-нарықтық экономиканың қаржы секторының негізгі және ажыратылмас құрамы больп табылады. Банктер қаржының делдалы сияқты шаруашылық органдардың капиталын, халықтың жинағын және шаруашылық қызметтің барысында бос қалған басқа да ақша қаражаттарды шоғырландырып, оларды қарыз алушыға уақытша қолдануға береді, ақша есеп-айырысуын жүргізеді және сол арқылы өндірістің тиімділігі мен қоғамдық өнімнің айналысына әсер ете отырып экономика үшін көптеген түрлі қызметтер көрсетеді. Банк өз қызметі барысында әртүрлі аудиториялармен: бәсекелестермен, клиенттермен, мемлекетпен және тағы басқалармен табысын ұлғайту мақсатында қатынас жасайды. Бірақта бұл банктің банктік нарығында атқаратын жалғыз мақсаты емес. Сондай-ақ банктер қаржылық ресурстарының өтімділігі мен табыстылығын оңтайлы қамтамасыз етуге, банктің беделін қалыптастыруға және беделін ұстап тұруға тырысады.

Банктің клиентурамен қарым-қатынасы банктік өнімдерді сату, сатып алу үрдісінде туындайды. Олар мыналар: депозиттік шоттарды ашу, несие беру, валюталық қатынас, есеп-айырысу операциялары, бағалы қағаздарды сақтау және тағы сол сияқты операцияларды қамтиды. Банктік операцияларды кең клиентурамен жүргізу-әлемдегі барлық елдердегі қазіргі банк қызметіндегі ең негізгі ерекшелік. Қазақстанның ірі коммерциялық банктері өз клиенттеріне кең көлемде операциялар мен қызметтерді ұсына отырып, өз табыстылық базасын кеңейтуге, өтімділігін ұлғайтуға және бәсекеге қарсы тұра білуге тырысады. Банктің кең клиентурамен банктік операцияларды жүргізуіндегі тиімді де икемді жүйесі ішкі жинақтың жиналуына себепші болуы мүмкін және болуы керек. Банк қызметінің икемділігі өзгермелі экономиканың талабына әсер ете білуінде маңызды орын алады.
Банк мекемесінің белгілі бір коммерциялық кәсіпорындардан ерекше айырмашылығы, коммерциялық банктың ресурстардың көп бөлігі өз ақша қаражаттары есебінен қалыптаспай, тартылған қаражаттар арқылы қалыптасады. Банктердің ақша қаражаттарды тартудағы мүмкіндіктері шексіз емес және 2004 жылға дейін Ұлттық банк тарапынан бақыланды, ал 2004 жылдың қаңтар айынан бастап Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі бақылауға алды. Біздің Республикамызда өзіндік капиталдың жеткіліктік коэффициентінің нормативі 1995 жылы ¥лттық банкпен екінші деңгейлі банктердің халықаралық стандарттарға өту бағдарламасы негізінде қолданыла басталды
Коммерциялық банктер салым (депозит) ретінде және сәйкесінше шоттар ашу арқылы халықтың, ұйымдардың, мекемелердің, кәсіпорындардың бос ақша қаражаттарын тартуға мүмкіндігі бар. Банктермен тартылатын қаражаттар құрылымы әр түрлі. Олардың негізгілері, банктің клиенттерден ақша-қаражаттарды тарту қызметінен (депозиттер) қаражаттар, банкпен өзінің міндеттемелерінің (депозиттік және жинақ сертификаттары) эмиссиясы арқылы тартылатын қаражаттары.
Банк саясатының негізі- банктің ресурс базасын қалыптастыру саясаты болып табылады. Банкпен банктің ресурс базасын қалыптастыру процессі пассивтік операцияларды жүзеге асыру кезіндегі алғашқы тарихи мәнге ие және оның активті операцияларға қатынасына байланысты анықтаушы рөлді атқарады. Жоғарыда айтылғандай, банк ресурстарының көп бөлігі банкпен депозиттік операцияларды жүргізу кезінде қалыптасады, олардың тиімді және дұрыс ұйымдастырылуының нәтижесінде, әр бір несиелік ұйымның тұрақтылығы және пайдалылығы айқындалады. Сондықтаң, банктің ресурстар потенциалын өсіру, тұрақтылығын қамтамасыз ету және пассивтерді тиімді басқару сұрақтары, ерекше өзекті.
Айта кететін жай, депозиттік саясатты қалыптастыруға байланысты мәселелер, біздің мемлекетімізде тоқсаныншы жылдары ерекше көңіл бөлінген жоқ. Өйткені, инфляцияның жоғарғы деңгейіне және арзан ақша ресурстарының көп болуына байланысты банк кызметтеріне жоғары сұраныс болып, ұсыныс қанағатсыз болды, ал осы пайда болған жағдайлар нәтижесінде, банк операцияларының пайдасының жоғарғы нормасын қамтамасыз етті.