Судың ауыл шаруашылығындағы және өнеркәсіптегі маңызы

Жоспар
Кіріспе

1. Су тіршілік көзі
2. Су . баға жетпес табиғат байлығы
3. Су ресурстары
4. Судың қасиеттері

ХХ ғасыр өнеркәсіптің қарқынды дамуымен және халық санының өсуімен сипатталса, ХХІ ғасырдың басында қоршаған ортаны ластайтын өнеркәсіптің кейбір салалары таза суға, өсімдіктерге және т.б. зиянын тигізе отырып , жылдамдықпен дами бастады. Адамзаттың бүгінгі іс әрекеті , күнделікті тіршілік жерге, ауаға, суға орны толмас жарақаттар салды. Және адамның табиғатқа тоқтаусыз әсер етуі оның өзінің өміріне қауіп төндіреді. Осы тұста бабаларымыз «Су тіршілік көзі» деп бекер айтапаған . Өйткені адам баласының күнделікті тіршілігін сусыз елестету мүмкін емес. Алайда жаратқанның берген несібесін есепсіз , ысырапппен пайдалану адам баласын сумен байланысты жаңа проблемалармен бетпе- бет ұшырасуға әкеп отыр. Солардың бірі- халықты таза әрі сапалы ауыз сумен қамтамассыз ету . Әр түрлі жұқпалы ауруларды басым көпшілігі ауа , тамақ, ауыз су арқылы жұғатынын ескерсек , бұл проблеманың шын мәнінде қаншалықты өзекті екенін байқаймыз . Ал кеңес одағы кезінде Қазақстанның ен даласының бірқатар тұсы түрлі сынақтар алаңына айналғанын , сонымен бір мезгілде қазіргі таңда еліміздегі экологиялық жағдайдың күрделенгенін ойға алсақ , бұл проблема салмағының ауыр екенін аңғарамыз.
Ауыз су тазалығы- денсаулық кепілі.

Дүние жүзінің ¾ бөлігін су алып жатыр. Су- баға жатпес табиғат байлығы. Жер жүзіндегі барлық тіршілік суға байланысты. Сусыз тіршілік болуы мүмкін емес. Ол зат алмасу процесінде шешуші роль атқарады. Ал зат алмасу процесі- барлық органикалық өмірдің негізгі екені белгілі.
Су адам және жануарлар денесінде қажетті түрде кездесетін құрамды бөлік. Ересек жануарлардың жалпы массасының 45-70%-і, ал адам мен жануарлар эмбриондарының 97%-і судан тұрады. Сондақтан да, денедегі судың өзгеруі организмге тікеле әсер етеді. Егер денедегі судың 10-12%-і жоғалса, организм әлсірейді, дене дірілдейді, шөлдеу пайда болады. Ал су мөлшерінің 20-25 % азаюы адамды өлтіріп жіберуі мүмкін. Кейбір жануарлар (балықтар, киттер, дельфиндер, құндыздар т.б.) тек суда өмір сүреді.
Ауа райы өте ысыған кезде (температура 35-40 С-ға жеткенде), адамдар мен жануарлар денедегі судың азаюйын ауыр сезінеді. Бұл жағдайда организмге керекті су мөлшері 2-3 есе өседі. Судың организмге жетпеуі ас қорыту процесінің бұзылуына, қандағы судың азаюын әкеліп соқтырады.

Су ресурстары.

Пән: Химия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Жоспары:

1. Су тіршілік көзі
2. Су – баға жетпес табиғат байлығы
3. Су ресурстары
4. Судың қасиеттері
ХХ ғасыр өнеркәсіптің қарқынды дамуымен және халық санының өсуімен
сипатталса, ХХІ ғасырдың басында қоршаған ортаны ластайтын өнеркәсіптің
кейбір салалары таза суға, өсімдіктерге және т.б. зиянын тигізе отырып ,
жылдамдықпен дами бастады. Адамзаттың бүгінгі іс әрекеті , күнделікті
тіршілік жерге, ауаға, суға орны толмас жарақаттар салды. Және адамның
табиғатқа тоқтаусыз әсер етуі оның өзінің өміріне қауіп төндіреді. Осы
тұста бабаларымыз Су тіршілік көзі деп бекер айтапаған . Өйткені адам
баласының күнделікті тіршілігін сусыз елестету мүмкін емес. Алайда
жаратқанның берген несібесін есепсіз , ысырапппен пайдалану адам баласын
сумен байланысты жаңа проблемалармен бетпе- бет ұшырасуға әкеп отыр.
Солардың бірі- халықты таза әрі сапалы ауыз сумен қамтамассыз ету . Әр
түрлі жұқпалы ауруларды басым көпшілігі ауа , тамақ, ауыз су арқылы
жұғатынын ескерсек , бұл проблеманың шын мәнінде қаншалықты өзекті екенін
байқаймыз . Ал кеңес одағы кезінде Қазақстанның ен даласының бірқатар тұсы
түрлі сынақтар алаңына айналғанын , сонымен бір мезгілде қазіргі таңда
еліміздегі экологиялық жағдайдың күрделенгенін ойға алсақ , бұл проблема
салмағының ауыр екенін аңғарамыз.
Ауыз су тазалығы- денсаулық кепілі.

Дүние жүзінің ¾ бөлігін су алып жатыр. Су- баға жатпес табиғат байлығы. Жер
жүзіндегі барлық тіршілік суға байланысты. Сусыз тіршілік болуы мүмкін
емес. Ол зат алмасу процесінде шешуші роль атқарады. Ал зат алмасу процесі-
барлық органикалық өмірдің негізгі екені белгілі.
Су адам және жануарлар денесінде қажетті түрде кездесетін құрамды бөлік.
Ересек жануарлардың жалпы массасының 45-70%-і, ал адам мен жануарлар
эмбриондарының 97%-і судан тұрады. Сондақтан да, денедегі судың өзгеруі
организмге тікеле әсер етеді. Егер денедегі судың 10-12%-і жоғалса,
организм әлсірейді, дене дірілдейді, шөлдеу пайда болады. Ал су мөлшерінің
20-25 % азаюы адамды өлтіріп жіберуі мүмкін. Кейбір жануарлар (балықтар,
киттер, дельфиндер, құндыздар т.б.) тек суда өмір сүреді.
Ауа райы өте ысыған кезде (температура 35-40 С-ға жеткенде), адамдар мен
жануарлар денедегі судың азаюйын ауыр сезінеді. Бұл жағдайда организмге
керекті су мөлшері 2-3 есе өседі. Судың организмге жетпеуі ас қорыту
процесінің бұзылуына, қандағы судың азаюын әкеліп соқтырады.

Су ресурстары.
Шекарааралық Жайық өзені

Жайық өзені Орал тауы оңтүстік сілемдері (Орал-Тау жотасы) әлем мұхитының
деңгейінен 640 м биіктігінен басталады. Ол Ресей Федерациясы аймағын,
Қазақстан Республикасының Батыс Қазақстан мен Атырау облыстарынан өтеді.
Өзеннің ұзындығы 2534 км. Қазақстан Республикасы ішінде - 1084 км. Суды
жинау көлемі - 220 мың км².Су сақтағыш, алқап, арна сипаттары бойынша Жайық
өзенін 3-ке бөледі (ағыстар): жоғарғы, орта және төменгі.

Басында өзен оңтүстікке Орск қаласына дейін ағады. Бұл жоғары ағыс болып
саналады. Содан соң кенет батысқа бұрылады. Ендік бағытта 850 км Орал
қаласына дейін (орта ағыс), қайтадан оңтүстікке бұрылады, осы бағытты
Каспий теңізіне дейін сақтайды(төменгі ағыс,аралығы 840 км.).

Орск қаласынан басталардағы, жоғарғы ағыс шегінде, өзен солтүстіктен
оңтүстікке меридионалдық бағытта Оралдың шығыс баурайы бойы енсіз алқапта,
ізбестерден салынған құздар арасынан ағады. Ең терең жерлері - 3 м..Өзеннің
бұл жері таулы сипатта болады.

Орск қаласынан 70 км жерде Ириклин су торабы салынған . Бұл бөген Жайық
өзенінің деңгейін 30 метрден астамға көтереді. Көктемгі тасқын кезінде
толып, Ириклин бөгені жыл бойы біртіндеп өз көлемінің, шамамен жартысын
өзенге береді.

Орск қаласынан Орал қаласына дейін өзен кең алқапта орташа ағыста ағады.
Енсіз таулы табалдырықты жерлері сирек кездеседі. Өзен тегіс саяз жерлерге
айналады.

Орынбор қаласы аумағында Жайық өзеніне ең ірі оң тармағы Сақмар ағады .
Оның ұзындығы 761 км, алқап көлемі 29,1 мың км. Сақмар алабын көп қарлы
және тармақтанған өзен жүйесі бар орман жабады. Тек Орынбор облысы
шеңберінде Сақмарға құйылатын 290 өзен саналады. Сақмардың су айдауы
Оралдан шамамен 1,5-2,0 рет артық, одан қалыпты ағуымен және көктемгі
тасқынының ұзақтылығымен ерекшеленеді, сонымен қатар Жайық өзенінің
режиміне маңызды өзгерістер енгізеді.

Орал қаласынан жоғарыда Жайық өзеніне сол жағынан Елек өзені ағады, оның
ұзындығы 730 км.

Орал қаласы маңында Жайық өзеніне 2 сала - Шаған мен Барбастау өзендері-
құяды. Төменгі ағысында Жайық өзені Батыс Қазақстан мен Атырау облыстары
аумағынан Каспий теңізі маңы ойпатынан өтеді,бұнда үш табиғи аймақтан
өтеді: дала, шөлейтті- дала және шөл.

Даланың аймақ ұзындығы 250 км Батыс Қазақстан облысында солтүстік жағында
орналасқан. Бұл аймақтың оңтүстік шекарасы Жайық өзен бойы Чапаев ауылы
жанынан өтеді. Әрі қарай оңтүстікке 220 км шөл-дала аймағы созылып жатыр.
Ол Каспий теңізі ойпатының солтүстік бетінен Батыс Қазақстан облысының
Чапаев , Атырау облысының Индер ауылдары аралығында белдеулей өтеді.
Индерден теңізге дейін шөл аймағы ені 400км-ге созылады.

Жайықтың төменгі ағысының тереңдігі, жыл сайын көктемгі судың көтерілуінен
өзен арнасының шайылуына қарай, барынша қалыпты. Көктемде тасқында судың
көтерілу деңгейі сабадан 3-7 м-ге асады. Фарватер бойындағы Жайықтың орта
тереңдігі сабасында (саяздар мен шұңқырларсыз) 3-5 м құрайды.

Жайық өзенінің сағалық ауқымының жоғарғы шекарасы атыраудың басымен ұласады
(Атырау қаласынан төмен), теңіздік - теңіз кемеріне 3 м изобатта кіреді.
Бұл шектегі саға аумағының көлемі 1500 км ² тең. Өзен атырауы көлемі 600
км².

Жайық өзені тек қана қар суларына қоректенетін жай өзендерге жатады. Оның
ағыны, негізінен, өзендер жүйесі дамыған, жоғарыдан қалыптасады. Жайық
өзенінде Оралдан төмен теңізге кұйғанға дейін, суы аз Барбастаудан басқа,
сала жоқ

Жайық өзенінің балықшаруашылық зор маңызы бар. Аймақтағы табиғи факторлар
жиынтығы жылдың мезгіліне байланысты, сәуірден шілде айлары аралығында,
балық өсіруді жоғары деңгейде дамытуға қолайлы жағдайлар туғызады.

Қазіргі кезде Жайық өзені Каспий алабындағы бекіре балықтың табиғи кең
уылдырық қоры сақталған бір ғана өзен.

Күзде 15 тамыздан 15 қараша аралығында Жайық өзенінде балықтың
балықшаруашылық шұңқырларына жылыстауы жүреді, яғни күздегі қыстаққа
қоныстануы болады.

Содан соң Жайық өзені арнасында мамырдан шілде айларына дейін балық
шабақтарының уылдырықтайтын және өсетін орынынан өзеннің сағалық
кеңестігіне жылыстауы жүреді.

Жайық өзенінде балықтардың 38-ден астам түрі бар: бекіре тәрізділер,
майшабақтар, шортантәрізділер, тұқытәрізділер және басқалары кездеседі.

Жайық өзенінің жайылмасы мен аңғарлары Батыс Қазақстанның биологиялық алуан
түрлігінің интроаймақтық орталығы болып табылады. Дала мен шөлейт
ланшафттың біртекті төсегі Жайық аңғарының кіретін жайылма ормандардың
жасыл желегімен алмасады.

Жайықтың жайылма ормандары: емендер, қара ағаштар, ақтеректер,талдар қайың,
шегіршендермен сипатталады. Тіршілік ортасының жағдайына қарай бұл ормандар
алуан түрлі болып құралуы мүмкін. Жайылмалардың солтүстік бөлігінде
көктеректер мен аққайындар таралады және шағын тоғайлар құрайды .

Жайылмалардағы өсімдіктердің таралуына тасқын сулардың тұру ұзақтығы үлкен
әсер келтіреді. Өзеннің қазіргі арнасынан жайылманың жоғары беткейінің
экологиялық қатарын мына өсімдіктер бірлестіктері құрайды. Облыстың
солтүстігінде өзен бойының құмайт қайрандарында бұтақты талдар өседі, ал
Қызыл - Жар еңдеуінде оларға жыңғылдар араласады. Олардан жоғары қаратал,
арнадан әрі талдық екпелер орналасқан.

Жер бедерінің биіктеу жерлерінде, жағалаулардың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.