Шойын



1. Алынуы
2. Қолданылуы
3. Өндірісі
4. Таңбалануы
5. Түрлері
6. Домна өндірісі
7. Шойын жинағыш
8. Шойынды ағарту
9. Шойынпеш есігі
Металлургиялық зауыттарда темір кендерін өңдеу арқылы таза темір емес, оның құймалары - шойын мен болат алынады. Олар қазіргі өнеркәсіп пен техникада кеңінен қолданылады.
Шойын қара металлургияның бастапқы өнімі, ол темір оксидтерін көміртек (ІІ) оксидімен СО немесе кокспен тотықсыздырғанда түзіледі:
Ғе2О3 + 3СО = 2Ғе + 3СО2
Ғе2О3 + 3С = 2Ғе + 3СО
Шойын морт келеді, соғуға және жаншуға көнбейді. Шойыннан болат дайындау дегеніміз – ондағы көміртек және басқа зиянды қоспалар, күкірт пен фосфордың көп бөлігін аластап шығару.

Шойын (Чугун) - жақсы құйылатын қасиеті бар темірмен көміртектің (2% жоғарғы) қорытпасы, көміртек темір карбиді Ғе3С түрінде байланыcқан күйде болуы мүмкін (сұр шойын). Шойын темір кендерін домна пештерінде балқыту арқылы алынатын өндеудің бастапқы өнімі. Қолданылуы мен химиялық құрамына қарай шойын қолданбалы, яғни болат қорытуға арналған шойын, құйма шойын, арнаулы шойын болып бөлінеді. Шойын құймалардың сапасын жақсарту үшін азғана мөлшерде түрленгіштер қосып түрлендіру және шойынды әр түрлі элементтермен қоспалау қолданылады.
Көптеген адамдар, үй тұрғызып болғаннан кейін, оны жылытуға амал жасайды. Аязға төзімділігін арттыру үшін сыртынан жылу доғарғыш материал қаптайды немесе вермикулитпен сылайды. Ал, ішіне келгенде батареялар қондыруға тура келеді. Үй ішіне шойын батареяларын қондырған абзал. Шойын темірмен дәнекерленіп жалғанады. Ал темір жүрген жердің бәрінде жылу қоса жүреді.
Шойын біздің заманымызға дейінгі IV-VI ғасырда белгілі болған. Аристотельдің темір өндіру әдістері туралы еңбектеріне қарағанда, шойын біздің заманымызға дейінгі IV ғасырда Жерорта теңізінің жағасындағы елдерде кеңінен танымал болған. Олар кен орындарынан шағын шахталық пештегі ағаш көмірінің қызуымен темір, болат алуды үйренген.
Шойынның дүниежүзілік өндірісі 2009 жылы (898,261 млн тонн) 2008 жылғыға (927,123 млн тонн) қарағанда 3,2 пайыз аз өндірілді.Шойын өндіруші елдердің топ – ондығы:
1 Қытай 543,748 млн т

Пән: Құрылыс
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:   
Жоспар:

1. Алынуы

2. Қолданылуы

3. Өндірісі

4. Таңбалануы

5. Түрлері

6. Домна өндірісі

7. Шойын жинағыш

8. Шойынды ағарту

9. Шойынпеш есігі

Металлургиялық зауыттарда темір кендерін өңдеу арқылы таза темір емес, оның
құймалары - шойын мен болат алынады. Олар қазіргі өнеркәсіп пен техникада
кеңінен қолданылады.

Шойын қара металлургияның бастапқы өнімі, ол темір оксидтерін көміртек (ІІ)
оксидімен СО немесе кокспен тотықсыздырғанда түзіледі:

Ғе2О3 + 3СО = 2Ғе + 3СО2

Ғе2О3 + 3С = 2Ғе + 3СО

Шойын морт келеді, соғуға және жаншуға көнбейді. Шойыннан болат дайындау
дегеніміз – ондағы көміртек және басқа зиянды қоспалар, күкірт пен
фосфордың көп бөлігін аластап шығару.

Шойын (Чугун) - жақсы құйылатын қасиеті бар темірмен көміртектің (2%
жоғарғы) қорытпасы, көміртек темір карбиді Ғе3С түрінде байланыcқан күйде
болуы мүмкін (сұр шойын). Шойын темір кендерін домна пештерінде балқыту
арқылы алынатын өндеудің бастапқы өнімі. Қолданылуы мен химиялық құрамына
қарай шойын қолданбалы, яғни болат қорытуға арналған шойын, құйма шойын,
арнаулы шойын болып бөлінеді. Шойын құймалардың сапасын жақсарту үшін
азғана мөлшерде түрленгіштер қосып түрлендіру және шойынды әр түрлі
элементтермен қоспалау қолданылады.

Көптеген адамдар, үй тұрғызып болғаннан кейін, оны жылытуға амал жасайды.
Аязға төзімділігін арттыру үшін сыртынан жылу доғарғыш материал қаптайды
немесе вермикулитпен сылайды. Ал, ішіне келгенде батареялар қондыруға тура
келеді. Үй ішіне шойын батареяларын қондырған абзал. Шойын темірмен
дәнекерленіп жалғанады. Ал темір жүрген жердің бәрінде жылу қоса жүреді. 

Шойын біздің заманымызға дейінгі IV-VI ғасырда белгілі
болған. Аристотельдің темір өндіру әдістері туралы еңбектеріне қарағанда,
шойын біздің заманымызға дейінгі IV ғасырда Жерорта теңізінің жағасындағы
елдерде кеңінен танымал болған. Олар кен орындарынан шағын шахталық пештегі
ағаш көмірінің қызуымен темір, болат алуды үйренген.

Шойынның дүниежүзілік өндірісі 2009 жылы (898,261 млн тонн) 2008 жылғыға
(927,123 млн тонн) қарағанда 3,2 пайыз аз өндірілді.Шойын өндіруші елдердің
топ – ондығы:

1 Қытай 543,748 млн
т
2 Жапония 66,943 млн
т
3 Ресей 43,945 млн
т
4 Үндістан 29,646 млн
т
5 Оңтүстік 27,278 млн
Корея т
6 Украина 25,676 млн
т
7 Бразилия 25,267 млн
т
8 Германия 20,154 млн
т
9 АҚШ 18,936 млн
т
10Франция 8,105 млн т

2010 жылдың алғашқы төрт айының шойынның дүниежүзілік шығарылымы 346,15 млн
тоннаны құрайды. Бұл көрсеткіш 2009 жылғы көрсеткішке қарағанда 28.51
пайызға көп.

Шойынның түрлері әртүрліше таңбаланады:

• Қайта жөндейтін шойын (передельный чугун) – П1, П2;

• Құймаларға арналған қайта жөндейтін шойын (передельный чугун для
отливок) – ПЛ1, ПЛ2;

• Фосфорлы шойын – ПФ1, ПФ2, ПФ3;

• Жоғары сапалы шойын - ПВК1, ПВК2, ПВК3;

• Графиті бар шойын – СЧ

• Үйкеліске қарсы сұр шойын – АЧС

• Үйкеліске қарсы беріктігі жоғары шойын – АЧВ

• Үйкеліске қарсы қақталатын шойын – АЧК

• Құймаларға арналған графитті шойын – ВЧ

• Қоспасыз шойын – Ч

Шойынның түрлері:

Ақ шойын. Құрамында көміртек темірмен химиялық қосылыс (цементит) түрінде
болады. Ақ шойынның кристалдану процесі Fe-C диаграммасы бойынша
жүреді. Қаттылық, беріктік, үйкеліске беріктік, морттық қасиеттері жоғары.
Ақ шойын өндеуге келмейтіндіктен одан қорытпалар ғана алынады. Ақ шойынды
соқаның тістерін, илем біліктерін, диірменнің шарларын құюға және соғылмалы
шойын алу үшін пайдаланады.

Соғылмалы шойын - құрамына жапалақ түрлес графит кіретін және ақ шойынды
босаңдату нәтижесінде алынатын шойын.

Сұйық шойын - домна пешінде немесе шойын пеште қорытылған шойын. Сұйық
шойын қатайған соң тасымалданып тұтынушыға жеткізіледі. Құрылымында сфера
түрлес графиттік кірме бар болатын, беріктігі жоғарғы шойын.
Шындалған шойын - механикалық қасиеттері жағынан сұр шойын мен болат
аралығына сәйкестік көп. Шындалған шойынды кейде соғылмалы шойын деп те
атайды. Шойынның технологиялық қасиеттері бойынша және оның тіпті
соғылмайтындығын ескере отырып, шындалған шойын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Шойын алу
Шойынды алудың негізгі физика- механикалық процесі
Шойындардың сыныпталуы
Қазіргі замандағы шойын өндірісінің технологиясы
Домна пешінің құрылысы, домна процесі, оның өнімдері және техника-экономикалық көрсеткіштерін жақсарту
Вагранканың құрылысы мен жұмысы
Шойын өндірісі
Шкив бөлшегі үшін құйманы жасаудың технологиясын әзірлеу
Темір, оның физикалық және химиялық қасиеттері
Қара металлургия туралы
Пәндер