Адамның қажеттілігі мен мұқтаждығын және іс - әреет түрлері



Жоспар

1. Адамның қажеттілігі мен мұқтаждығын және іс . әреет түрлері.
2. Жеке адамның кісілік сипаттары мен психологиялық құрылымы.
3. Жеке адам мотивтері.

Пайдаланылған әдебиеттер.
1. Адамның қажеттілігімен мұқтаждығын және іс- әрекет түрлері.
Адам қажеттіліктерінің бәріне жуығы еңбек арқылы қанағаттандырылады. Еңбек адам тіршілігінің бірінші қажеттілік. Сондықтан қоғамдағы тәлім - тәрбиенің өзекті мәселесі - адамды еңбек ету қажеттілігіні баулу. Жастарды еңбекке психологиялық тұрғыда даярлау - жалпы гуманистік тәрбиенің түпкі мақсаты. Еңбек адамның іс - әрекетінің негізгі түрі және барлық материалдық игіліктерді өніріудің қайнар көзі. Іс - әрекеттің екінші түрі – оқу. Оқу әрекеті арқылы адам қоғамдағы тарихи мағлұматтар мен білім қорын меңгеріп өзінің рухани дүниесін байытады, дүниетанымдық көзқарасын қалыптастырады. Ойын - адамның негізгі әрекетінің бірі. Ол бала мен жжасөспірімнің денесін тынықтырып, әралуан қимыл - қозғалыстарын жетілдіреді. Мектеп жасына дейінгі балалардың басты іс- әрекеті ойын. Ойыннның түрлерімен мазмұны баланың ақыл- ойын ықпал етіп, өзін қоршаған ортаның заттар мен құбылыстардың мән – жайын түсіндіреді. Бір сөзбен айтқанда , еңбек, оқу ойын адамның дамып жетілуіндегі және қажеттіліктерін өтеудегі негізгі іс - әрекет түрлері.
Балалар мен ересек адамдардың әр алуан іс – қимылы нәтижесінде олардың автоматталған әрекетті - дағдылары, іс - әрекет түрлерін орындауға бейімділігі мен ептілігі тіршілікке қажетті әдеттері қалыптасып, адамның автономиялық , физиологиялық және психикалық жағынан дамып жетілуіне әсер етеді. Оның рухани өмірінің мазмұнына байланысты.
Дағды мен ептілік. Дағды – адамның белгілі іс - әрекетті сан рет қайталап отыру нәтижесінде қалыптасып, автоматты түрде орындалатын ісі. Мысалы, балада оқу дағдысының қалыптасуы, қызметтердің міндетті ісін орындауды. Дағдының қалыптасуында мақсат қою негізгі рөл атқарады. Дағдының қалыптасуы қимыл – қозғалыстар мен әрекет жасауға орай бәрнеше сатылардан тұрады.
Адам әрекетіндегі ептілік (бейімділік) белгілі бір істі атқаруға бейім тұру, өзінің игерген білімін, дағдысын түрлері жағдайында қолдана білуі. Есптілікті жеке қарастырсақ, ол адамның дағдысын түрлі жжағдайда қолдана білуі. Ептілікті жеке қарастырсақ ол адамның дағдыдан өзгешелеу ұқыптылық қасиетін көрсетеді. Ептілікті тағы бір ерекшелігі дамның өз білімін қажет болған кез – келген жағдайында қолдана білу әрекетінен анық байқалады.
Әдет адамның іс- әрекетіндегі мінез – құлыққа байланысты тұрақты қасиеті. Психологиялық тұрғыдан алғанда әдет адамның белгілі іс - әрекет түрін бұрынғы өмір тәжірибесінде қалыптасқан дағдылары мен біліміне сүйене отырып жүзеге асырады. Адамның тарихи дамында ол көпшіліктің игілігіне , әдет - ғұрпын салт – дәстүрге айналып, халықтық салт алуы мүмкін. Әдет адамның қажеттілігін сипат алуы мүмкін. әдет адамның қажеттілігін өтекге сәйкес қайталанып отырып әрекет. Ол адамның кез – келген іс - әрекетінің түрінде кез – келген іс - әрекетнің түрінде кездеседі.
Еңбексүйгіштік, жақын адамдардың ісіне көмектесу, ұйықтау алдында серуендеп, жуынып – шайыну әдетті ұнамды әрі пайдалы түрлері. Ал ұстамсыздық біреудің сөзіне кесе - көлдеең кірісіп, оны бөлу - әдеттің ұнамсыз сипаттары. Жағымды әрекеттер адам мінезінің ұнамды жақтарын қалыптастыруға әсер етеді.
Ниет (мотив) - адамның белгілі қажеттіліктерді қанағаттандырудағы іс - әрекетіне байланысты психологиялық көңіл – күйі. Қажеттілік - адамның белсенді әрекетін тудыратын қозғаушы күш делінсе, ал ниет сол қажеттіліктің нақты көрінісі. Ниет адамды түрлі әрекеттерге ұмтылдырады. Олар мазмұнына, нақты мақсатына қарай айқын ниет және көмескі ниет болып бөлінеді. Ниеттердің бір – бірімен алмасу адамның қағамдық – тарих
Пайдаланылған әдебиеттер

1. Сәбет Бап – Баба «Жалпы психология» Алматы, 2003 ж.
2. Алдамуратов Ә., Рақымбеков К. «жалпы психология» Алматы 2003 ж.
3. Тәжібаев «Жалпы психология» Алматы 1993 ж.

Пән: Психология
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:   
Жоспар

1. Адамның қажеттілігі мен мұқтаждығын және іс - әреет түрлері.
2. Жеке адамның кісілік сипаттары мен психологиялық құрылымы.
3. Жеке адам мотивтері.

Пайдаланылған әдебиеттер.

1. Адамның қажеттілігімен мұқтаждығын және іс- әрекет
түрлері.
Адам қажеттіліктерінің бәріне жуығы еңбек арқылы
қанағаттандырылады. Еңбек адам тіршілігінің бірінші қажеттілік.
Сондықтан қоғамдағы тәлім - тәрбиенің өзекті мәселесі -
адамды еңбек ету қажеттілігіні баулу. Жастарды еңбекке
психологиялық тұрғыда даярлау - жалпы гуманистік тәрбиенің
түпкі мақсаты. Еңбек адамның іс - әрекетінің негізгі түрі
және барлық материалдық игіліктерді өніріудің қайнар көзі.
Іс - әрекеттің екінші түрі – оқу. Оқу әрекеті арқылы адам
қоғамдағы тарихи мағлұматтар мен білім қорын меңгеріп
өзінің рухани дүниесін байытады, дүниетанымдық көзқарасын
қалыптастырады. Ойын - адамның негізгі әрекетінің бірі. Ол
бала мен жжасөспірімнің денесін тынықтырып, әралуан қимыл -
қозғалыстарын жетілдіреді. Мектеп жасына дейінгі балалардың
басты іс- әрекеті ойын. Ойыннның түрлерімен мазмұны баланың ақыл-
ойын ықпал етіп, өзін қоршаған ортаның заттар мен
құбылыстардың мән – жайын түсіндіреді. Бір сөзбен айтқанда ,
еңбек, оқу ойын адамның дамып жетілуіндегі және қажеттіліктерін
өтеудегі негізгі іс - әрекет түрлері.
Балалар мен ересек адамдардың әр алуан іс – қимылы
нәтижесінде олардың автоматталған әрекетті - дағдылары, іс -
әрекет түрлерін орындауға бейімділігі мен ептілігі
тіршілікке қажетті әдеттері қалыптасып, адамның автономиялық ,
физиологиялық және психикалық жағынан дамып жетілуіне әсер
етеді. Оның рухани өмірінің мазмұнына байланысты.
Дағды мен ептілік. Дағды – адамның белгілі іс - әрекетті сан
рет қайталап отыру нәтижесінде қалыптасып, автоматты түрде
орындалатын ісі. Мысалы, балада оқу дағдысының қалыптасуы,
қызметтердің міндетті ісін орындауды. Дағдының қалыптасуында
мақсат қою негізгі рөл атқарады. Дағдының қалыптасуы қимыл –
қозғалыстар мен әрекет жасауға орай бәрнеше сатылардан
тұрады.
Адам әрекетіндегі ептілік (бейімділік) белгілі бір істі
атқаруға бейім тұру, өзінің игерген білімін, дағдысын түрлері
жағдайында қолдана білуі. Есптілікті жеке қарастырсақ, ол адамның
дағдысын түрлі жжағдайда қолдана білуі. Ептілікті жеке
қарастырсақ ол адамның дағдыдан өзгешелеу ұқыптылық қасиетін
көрсетеді. Ептілікті тағы бір ерекшелігі дамның өз білімін
қажет болған кез – келген жағдайында қолдана білу әрекетінен
анық байқалады.
Әдет адамның іс- әрекетіндегі мінез – құлыққа байланысты
тұрақты қасиеті. Психологиялық тұрғыдан алғанда әдет адамның
белгілі іс - әрекет түрін бұрынғы өмір тәжірибесінде қалыптасқан
дағдылары мен біліміне сүйене отырып жүзеге асырады. Адамның
тарихи дамында ол көпшіліктің игілігіне , әдет - ғұрпын салт –
дәстүрге айналып, халықтық салт алуы мүмкін. Әдет адамның
қажеттілігін сипат алуы мүмкін. әдет адамның қажеттілігін
өтекге сәйкес қайталанып отырып әрекет. Ол адамның кез –
келген іс - әрекетінің түрінде кез – келген іс - әрекетнің
түрінде кездеседі.
Еңбексүйгіштік, жақын адамдардың ісіне көмектесу, ұйықтау
алдында серуендеп, жуынып – шайыну әдетті ұнамды әрі пайдалы
түрлері. Ал ұстамсыздық біреудің сөзіне кесе - көлдеең
кірісіп, оны бөлу - әдеттің ұнамсыз сипаттары. Жағымды әрекеттер
адам мінезінің ұнамды жақтарын қалыптастыруға әсер етеді.
Ниет (мотив) - адамның белгілі қажеттіліктерді
қанағаттандырудағы іс - әрекетіне байланысты психологиялық көңіл
– күйі. Қажеттілік - адамның белсенді әрекетін тудыратын
қозғаушы күш делінсе, ал ниет сол қажеттіліктің нақты
көрінісі. Ниет адамды түрлі әрекеттерге ұмтылдырады. Олар
мазмұнына, нақты мақсатына қарай айқын ниет және көмескі
ниет болып бөлінеді. Ниеттердің бір – бірімен алмасу адамның
қағамдық – тарих жағдайына байланысты. Адамдардың ниеті бірнеше
сатыдан құралады. Олар: әуестену, ықлас – ынта. Мүдде адамның
мақсатты тілекке жетудің жоғары сатысы. Адам өз мүддесіне
жету үшін еңбектенеді, оқып білім алумен шұғылданады, спортпен
айналысып, өнер үйренеді. Мұның бәрі мүдденің мазмұнын
білдіріп, адамға ақыл кірудің белгісі болып саналады.
Қызығу - адамның танымдық қажеттіліктерін олардың мән –
жайын айқын түрде түсіндірудегі жан дүниесінің сілкінісі.
Қызығу барысында адам өзінің әр нәрсені танып білу
қажеттілігін қанағаттандыру үшін әрқилы әрекеттерді белсенді түрде
меңгеру керектігін түсінеді. Адамның танып білу әрекетінің
қозғаушы күші ретінде қызығу мазмұнына, мақсатына, кендігі
мен тұрақтылық қасиететріне орай топтастырылып қарастырылады.
Сенім – адамның белгілі бір түсініктеріне сәйкес
қажеттіліктерін қанағаттандыру жүйесі. өз қажеттілігінің орындау
жолында адам дүниетанымдық көзқарастарында табиғат пен
қоғам заңдылықтары жөніндегі ұғымдарына өмір тәжірибесіне
сүйене отырып іс - әрекет жасайды.
Ұмтылу - адамның іс - әрекетті атқаруға талаптанып,
белсенділігін қуаттайтын ниет. Адам өз қажеттілігін өтеудің
жағдайын нақты болжамдап, көз алдына елестете алмаса да,
көзделген мақсатына жету үшін күш – қуатын жұмсап, талаптанады.
Талаптанудың (ұмтылудың) нақты түрі арман. Бұл қалаған
нәрсенің бейнесі қиял арқылы жасау әрекеті. Ұмтылуға
құмарлықта жатады. Құмарлық – адамның өте зор күшін талап
ететін қажеттілігін орындаудағы ниет, таным әрекетінде ол -
ұнамды қасиет. Алайда оның пайдалы және пайдасыз (жағымсыз)
түрлері де бар. Білім алуда мамандықты игеруге деген
құмарлық – пайдалы. Ал карта ойынында ақша тігін ойлау,
ішімдікке салыну, қалдыруға құмарлық - ұмтылу әрекетіндегі
жағымсыз қылықтар.
Адамның жеке бағыт бағдары, арманы құмарлығы, әр түрлі
мұраттарға жету жолындағы әрекеті - оның даралық қасиеттеріне
тән психологиялық ерекшеліктер. Ондай ерекшеліктер мән – мазмұны
мен мақсат – мүддесіне қарай пайдалы және зиянды сипатта
болулары мүмкін. Өйткені, адам – табиғатағы ең жоғары сатыдағы
ақыл иесі ретінде жан дүниесінің құрылымы мен
психикасы аса күрделі субъект.

2. Жеке адамның кісілік сипаттары мен психологиялық құрылымы.
Жеке адам санасы мен ақылы дараланады. Оның дыбысты
анық тілі, еңбектену әрекеті қоғамдық жағдайда бір – бірімен
қарым – қатыаста қарастырылады. Жеке адам – дүниетаным қабілеті
бар, сыртқы ортаның неше түрлі әсерін бастан кешіріп,
оларға төзімділік көрсететін , табиғатты өзгертуге ықпал ете
алатын жан.
Жеке адамның психологиялық құрылым мен ерекшеліктері
төрт түрлі жағынан қарастыралады, яғни, жеке адамның
әлеуметтік өміріне қатысты ерекшеліктері, қызығу, ұмтылу,
(ынтасы мен талаптануы, мұрат, дүниетанымдық көзқарас, сенім.
Бұл жеке адамның адамгершілік қасиеттерін білдіретін
сипаттар. Адамның білімдарлығы, дағдылары, бейімділігі. Мұндай
сипаттар адамның даралық қасиетін, өзіндік даму деңгейін, тәлім
– тәрбие негізінде қалыптасқан тәжірибесін көрсетеді. Жеке
адамның дара психикалық процестерінің тиянақтылығы мен
өзіндік ерекшеліктері. Ондай қасиетерге зейі мен ойлау,
қабылдаумен ес, сезім күйлері мен ерік, адам психикасындағы
басқа да құбылмалы өзгерістер жатады. Жеке адамның
биологиялық тума қасиетері - нышан, жоғарғы жүйке қызметі. Бұлар
адамның темпераменті мен ерекшеліктеріне, жыныстық белсене
сәйкес көрініс береді. Мұндай жыныстық машықтану мен жаттығу
арқылы қалыптасып, жетіледі.
Ұстаздар мен тәлігерлер, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Еңбек қызметін ұйымдастыру (өндіріс ұйымдастырушылық факторлар, еңбек бөлінісі және кооперация, келісімдер)
Сыбайлас жемқорлықпен күресті күшейтудің құқықтық реттелуі
Жасөспірімдердің ауытқушы мінез-құлық мәселесінің теориялық аспектілері
Басқару есебі туралы жалпы түсінік
Басқару есебі жөніндегі жалпы түсінік
Басқарушы есептің ролі
Тіршіліктану пәні бойынша оқыту әдісі
Жастардың нашақорлығы әлеуметтік мәселе ретінде және оны шешу жолдары
Ұжымдық тәрбие негіздері
Сатылай кешенді талдау технологиясына анықтама
Пәндер