Қазақстан Республикасының пайдалы қазбалары

Семей - 2015

Тексерген: Темиргалиева А. С.

Орындаған: Қалелов Т.

Топ: ГУ-307

Тақырыбы: Қазақстан Республикасының пайдалы қазбалары

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

Семей қалалық Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

Қазақстарн қазір хром, ванадий, рений, висмут, фтор қоры жағынан дүние жүзінде бірінші орын алады. Ал темір, хромит, қорғасын, мырыш, вольфрам, молибден, фосфорит, мыс, калий және кадмий қорынан елімізде алдыңғы орындардың бірінде. Пайдалы қазбалар кен орындары үш топқа бөлінеді: жанатын, рудалы және рудасыз.

Вольфрам қорынан

(дүние жүзінде)

1 орын

Хромит пен фосфор кенінен

2 орын

Марганец кені бойынша

(АҚШ пен Украина )

3 орын

Қорғасын мен молибден қорынан

4 орын

Темір қорынан (Бразилия, Аустралия, Канада,

АҚШ, Үндістан, Ресей және Украина)

8 орын

Алтын қоры бойынша

ТМД е б/ша ресей мен Өзбекстаннан кейінгі 3 орын

6 орын

ТМД көлеміндегі мыс пен қорғасын қорынан

50 % дан астамы

ТМД көлеміндегі мырыш қоры бойынша

70 % дан астамы

Қазақстан Республикасы

Пайдалы қазбалар түрі

Теңгерімді қорлар (тонна)

Әлемдегі орны (қорлар бойынша)

Әлемдегі орны (кенде қамтылым бойынша)

Темір кені

18 600 000 000

Марганец кені

635 200 000

Хром кені

382 700 000

Бокситтер

365 400 000

н/д

Қорғасын

17 200 000

Мырыш

39 800 000

Мыс

39 300 000

Титан

24 100 000

Вольфрам

2 100 000

Алтын

2 232, 6

Күміс

53 204

Қалайы

69 300

Уран

1 600 000

д/ж

Тас көмір

150 000 000 000

д/ж

Жанатын пайдалы қазбалар

Кен орындары

мұнай

газ

Атырау, Маңғыстау, Қызылорда, Ақтөбе, Батыс Қазақстан

көмір

Қарағанды алабы, Екібастұз, Майкүбі (Павлодар облысы), Торғай (Обаған)

Кенсіз пайдалы қазбалар

Кен орындары

Асбест

Қостанай (Жітіқара), Қарағанды (Жезқазған),

Мұғалжар (бөгетсай), Шу-Іле таулары (Хантау)

Тұз

Каспий маңы ойпаты(қалыңдығы 2 км-ден асады),

Фосфорит

Оңтүстік Қазақстан, Қаратау (Шолақтау, Ақсай, Жаңатас), Ақтөбе (Жем өзенінің жоғарғы ағысы)

Кенді пайдалы қазбалар

кен орындары

Темір

Қашар, Соколов-Сарыбай, Қарағанды(Кентөбе, Қаратас), Солт. Қазақстан(Атан

сор), Қостанай(Әйет, Лисаков)

Марганец

Орталық Қазақстан (Жезді, Атасу), Ұлытау, Сарыарқа, Қаратау, Маңғыстау

Мыс

Жезқазған, Қоңырат, Бозшакөл

Алюминий

Ақмола және Торғай ойысы(Амангелді торабы)

Никель

Ақтөбе (Кемпірсай), қостанай (Аққара, Ақтау)

Хром

Ақтөбе (Кемпірсай, Дөң), Қостанай, Шығыс Қазақстан

Алтын

Алтай тауы, қалба жотасы, Орталық Қазақстан (Степняк, Ақсу, Майқайың)

Полиметалдар

Кенді Алтай (Риддер, Зырян), Жоғар Алатауы (Текелі), қаратау (Ащысай, Мырғалым)

Сирек кездесетін металдар (Ванадий, висмут, сүрме, вольфрам, молибден т. б)

Орталық Қазақстан, Жоңғар Алатауы, Алтай

Қазақстанның пайдалы қазбалары

Жанатын

Органикалық шөгінді тау жыныстары

Кенді (рудалы) магмалық таужыныстары

Кенсіз (Рудасыз)

Химиялық тау жыныстары

Көмір,

мұнай,

газ

Темір, Марганец, Хром, Никель, Алюминий, Мыс, Полиметалдар,

Алтын, Сирек кездесетін металдар

(Вольфрам, молибден, Ванадий, Висмут, сүрме)

Асбест, Фосфорит,

Тұз

Жанатын пайдалы қазбалар.

Мұнай мен газ-Атырау, Маңғыстау,

Қызылорда, Ақтөбе және батыс қазақстан

облыстарында шоғырланған. 1899 ж.

Қарашүңгілде Әмбі кен орнында бірінші

рет мұнай атқылады. 1911 ж. Доссор, 1915 ж. Мақат кен орны пайдалануға берілді. 1960 ж. Өзен мен Жетібай қосылды. Кейіннен Қаражамбас пен қаламқас, Теңіз ( Атырау облысы), Кеңқияқ және жаңажол ( Ақтөбе облысы) , Қарашығанақ ( Батыс Қазақстан облысы) пен Құмкөл( Қызылорда облысы) кен орындары ашылды. Қазақстанда мұнай мен газ шоғырланған 14 алап және 207 кен орны бар. Бүгінде республикада жылына шамамен 55 млн. т. мұнай, 7, 5 млрд. м3 газ өндіреді. Шетелге 17 млн. тоннадай өңделмеген мұнай шығарылады. 10 көмір алабы, 300 кен орны бар, жалпы 162 млрд. т. қоры бар. Қарағанды алабы-3600 шқ 2 жерді алып жатыр. Ол- негізгі көмір базасы.

Көмір. Қазақстанда

көмір қоры мол.

Мұнда тас көмір мен

қоңыр көмірдің 10

алабы, 300 кен орны

бар. Қазақстанның

жалпы көмір қоры 162 млрд т - ға жетті. Ғалымдардың жобалауы бойынша еліміздегі көмір қоры 248 жылға жетеді. Көмір кен орындарының басым көбі Қарағанды, Павлодар және Қостанай облыстарында орналасқан.

Марганец. Қазақстанда

11 марганец кен орны

бар, ең ірі кен

орындарына Орталық

Қазақстандағы Атасу және Жезді жатады. Мұндағы рудалардың 27%-ына жуығы марганец. Марганец кендері Ұлытау, Сарыарқа, Қаратау, Маңқыстау өңірлерінен де табылды.

Республикадағы марганец рудасының қоры 408 млн тоннаны құрайды. Дүние жүзі бойынша 2-ші орында.

Никель. Никельдің

едәуір коры

Мұғалжар таулы

ауданында үгілген

тау жыныстары құрамында шоғырланған. Никельдің 40-тан аса ірі кені Ақтөбе облысындағы Кемпірсай кен орнының үгілу қыртысындағы Бұрақтал кеніштеріне де шоғырланған. Қостанай облысындағы Аққара, Ақтау кендерінің коры мол, сапасы жоғары. Никель кен орындары Қарағанды, Шығыс Қазақстан облыстарында да бар.