Геоэкология - экология және геграфия түйісіндегі кешенді ғылым

Презентация қосу

Геоэкология
Мазмұны

Геоэкология туралы жалпы түсінік

Геоэкология нысаны-экосфера

Географиялық қыртыс

Ландшафтық сфера, табиғи орта, технофера, әлеументтік
сфера ұғымдары
Геоэкология -

экология және
геграфия түйісіндегі
кешенді ғылым.
Геоэкология
Құрлық Мұхит Тұщы су
экологиясы экологиясы экологиясы

Жер геосферасына адам әрекетінің
әсерін және т.б. зерттейтін ғылым.
Термин тарихы

Геоэкологияның пайда болуын неміс географы Карл
Троллмен (нем. Carl Troll) (1899—1975)
байланыстырады. Карл Тролл 1930
жылдардын өзінде экожүйені зерттеуде
географиялық және экологиялық
зертеулер бірігіп геоэкологияны түзетінін
түсінген. Оның ойынша “геоэколгия” және
“ландшафтты экология” терминдері
синоним болып келеді.
Алайда бұл термин осы күнге
дейін нақты және жалпыға
түсінікті анықтамасы жоқ.
Бірақ жалпы түсінік ретінде
табиғи ортаға тигізетін
зиянды антропогендік
әсерлерді зерттеуді негізге
алып отыр.
Карл Тролл

Неміс физико-географы, 1930 жылдан бастап Берлиндік университетіні ң орталы қ
және “шетелдік” [Überseegeographie]жағрафия профессоры. 1938 жылдан бастап
Географиялық институты Бондық университетінің(1960 – 1961 ж. Университет
ректоры) жағрафия профессоры және директоры болған.

Ландшафттық экология (Troll, 1939) және геоэкологияны (Troll, 1968) аш қан адам.
“Геоэкология” түсінігі толығымен “жаһандық экология” (Калесник, 1961; Будыко,
1977)түсінігіне сәйкес келеді және ғылымның “биосфералық класына” жатады.
Экосфера – геоэкология
нысаны

Геоэкология өте күрделі жүйе “Экосфераға”
бағытталған ғылым. Геоэкологияны жер
туралы жаратылыстану ғылымдарынан
тараған, яғни пайда болған деседе болады.
Экосфера деп геосфера мен қоғам
нтеграциясының дүниежүзілік аумағын айтуға
болады. Экосфера Геоэкологияның нысаны
болып табылады. Геоэкология адам қызметі
жердің қайта қалыптасуының қажетті
факторы болғанда пайда болды.
Географиялық қабық-
литосфера, гидросфера,
атмосфера, биосфераның өзара
әрекеттесуі. Географиялық
қабықтағы ырғақтылық-күн
мен түннің ауысуы.
Географиялық қабықтағы
заңдылық тұтастығы.
Ырғақтылық заңдылығы-
белгілі бір құбылыстардың
уақыт ішінде қайталанып
отыруы. Табиғат кешенінде
жүретін үрдістер жылу мен
ылғалға тәуелді.
Литосфера - жердің қатты қабығы (грек. lithos- тас, sphaira —
шар)
Биосфера (гр. биос—тіршілік, өмір, гр. сфера —
шар) Биосфера- жердің тіршілік
қабаты.Биосфера — тірі азғалар өмір сүретін
жер қабаты. Жер бетінен 10—15 км биікке
көтерілгенге дейінгі және 2— 3 км құрғақтан
немесе мұхиттардың 10 км түбіне дейінгі жерде
азғалар тіршілік етеді. Бұл терминді 1875 жылы
бірінші рет Аустрияның атақты геологы Э. Зюсс
ғылымға енгізді. Бірақ биосфера және оның жер
бетінде жүріп жатқан процестері туралы ілімнің
негізін салған академик В.И. Вернадский болды.
Осы ілім бойынша, биосфера +50 %-дан – 50% -ға
дейін температурасы болатын термодинамикалық
қабат болып саналады.
Гидросфера (гр. һуdor — су, spһаіrа — шар) — 1) жер
ғаламшарының су қабығы немесе құрлықтағы (тереңдегі,
топырақтағы, жер бетіндегі), мұхиттағы және атмосферадағы,
яғни жер шарындағы барлық сулардың жиынтығы
Атмосфера (гр. ατμός — «ауа» және гр. σφαῖρα — «шар»)
- жердің ауа қабығы. Атмосфера – ауа, химиялық қоспалар
мен су буынан тұратын күрделі жүйе. Ол биосферадағы
физико-химиялық және биологиялық процестердің жүріуінің
шарты және метеорологиялық режимнің маңызды факторы
Ұғымдарға түсінікеме:

Әлеуметтік сфера - кұрамына қазіргі даму сатысына тән
өндірістік қатынастарымен қоса бүкіл адамзатты қамтитын
географиялық қабықтың бөлігі, сондай-ақ табиғи ортаның
адам игерген бөлігі. "Әлеуметтік сфера" терминін неміс
географы Э. Неф енгізді (1967 ж.), қосымша Ноосфера.

Жер шарындағы барлық ландшафтардың жиынтығын
ландшафтық сфера деп атайды.Ландшафт (нем. land — жер,
schaft — өзара байланысты білдіретін жұрнақ) терминін орыс
ғалымы Л.С. Берг енгізген.

Қоршаған табиғи орта – адамның өміріне, тіршілік ету
жағдайына және денсаулығына әсер ететін табиғи
компоненттердің жиынтығы. Қоршаған таби ғи ортаны ң
компоненттеріне атмосфералық ауа, сулар, топыра қ, жер асты
байлықтары, хайуанаттар және өсімдіктер әлемі жатады.

Техносфера ( гр. techne — өнер, шеберлік, sphaira — шар ) —
адамзаттың әлеуметтік-экономикалық қажетсінулеріне жа қсы
сәйкестендіру мақсатымен адамдардың техникалы қ
құралдардың тікелей және жанама әсері ар қылы өзгертілген
биосфера бөлігі. Кейде бұл терминнің мынадай аны қтамасы
кездеседі: шаруашылық-өндірістік айналымдарды энергия
ағыны мен заттектердің табиғи алмасуынан оқшаулау
тұрғысында шаруашылық айналымына тартылатын таби ғи
ресурстарды пайдаланудың және қайта пайдалануды ң іс
жүзінде тұйык аймақтық ғаламдық келешек технологиялы қ
жуйесі (Дедю,1989).

Ұқсас жұмыстар

Геоэкологияның негізгі санаттары

Табиғи - техногендік жүйелер қызметінің геоэкологиялық аспектілері

Экологиялық қауіпсіздік

Экологияның зияны

Табиғатты қорғаудың мақсаты - экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету

Геоэкология жер ғылымдар жүйесінде

Экологияның бөлімдері

Химиялық ластану

Экология пәні және оның мазмұны

еоэкология

Пәндер