Былғары және тері өндірісінің шикізаты

Тақырыбы:

Орындаған: Қайраласов Қ. С.

Топ: ТК-421

Тексерген: Бауыржанова А. З.

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

ЖОСПАР

Тері

Терінің құрылысы

Теріні былғарыға айналдыру

Былғары

Былғары өңдірісінің мақсаты

Былғарының жіктелуі

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Тері-мал терілерін химиялық және механикалық әдістермен өңдеу арқылы алынатын материал. Одан аяқ киім, сырт киім, айыл-тұрман, галантерея, техникалық бұйымдар т. б.

, 3, 3222

ТЕРІНІҢ ҚҰРЫЛЫСЫ

Сыртқы қабат -

эпидермис

Нағыз тері -

дерма қабаты

Шел қабаты

Қыртыс - бір - біріне тығыз орналасқан клеткалардан тұрады. Ол бірнеше қабатқа бөлінеді. Өзеңге жанаса орналасқан қабат, мальпиги қабаты деп аталады. Ол тірі организмде созылыңқы цилиндр тәрізді клеткалардан тұрады.

Өзең - негізінен коллаген және аздау мөлшерде эластин, ретикулин белоктарының талшықтарының күрделі шиеленуісіне құралатын терінің негізгі қабаты. Өзең терінің бертік, илегіштік қасиеттерін, әр түрлі бағыта созылу қабілетін сипаттайды. Тері өзеңі екі қабатан тұрады. Бірі, - қыртысқа жақын орналасқан емізекше қабаты. Емізекше қабатында негізентүк қалташалары орналасқан. Екінші - торлы қабат - біркелкі талшықтардан құралып, шел қабатымен шектеседі

Тері асты клечаткасы-терінің ең төменгі қабатында, борпылдақ талшықтардан тұрады. Талшықтар арасында май мен қан тамырлары көптеп орналасады. Дайындық операциялары кезінде тері асты клечаткасы қыртыс сияқты теріден алынып тасталады.

Теріні былғарыға айналдыру үшін терінің жүні жидітіледі, шелі сылынып, қыртысы жазылады. Терінің өзеңін (ортаңғы қабатын) өңдей отырып былғары алынады.

ТЕРІНІ БЫЛҒАРЫҒА АЙНАЛДЫРУ

БЫЛҒАРЫ

БЫЛҒАРЫ ӨҢДІРІСІНІҢ МАҚСАТЫ:

Мал терісінен халық тұтынатын бұйымдар даярлауға қажетті былғары жасау болып табылады.

Былғары жасау үшін терінің жүні жидітіледі, шелі сылынып, қыртысы жазылады. Терінің өзеңін (ортаңғы қабатын) өңдей отырып былғары алынады. Өзең айқыш-ұйқыштанып тығыз байланысқан коллогенді талшықтардан құралады.

Аяқ киім былғарысы

БЫЛҒАРЫНЫҢ ЖІКТЕЛУІ

Аяқ киімнің жоғарғы бөлігіне арналған

Аяқ киімнің төменгі бөлігіне арналған

Юфть  хромдық былғары

Ұлтан  Ұлтарақ

Аяқ киімнің жоғары бөлігіне арналған былғары жылқының сауыр терісінен, хромдық бұзау терісінен, сиыр және шошқа терісінен өңделеді. Қалыңдығы бойынша астарлық, орташа және қалың деп бөлінеді. Илеуімен өңделуіне байланысты түсі қара, қоңыр кейде табиғи түспен де шығарылады.

Аяқ киімнің төменгі бөлігіне арналған былғары шошқа, түйе хазысынан алынады. Қалыңдығы және ауданы бойынша толықтай иленген болуы керек. Түсі біркелкі, дақсыз болуы қажет. Терінің асты таза, шелденген болуы керек.

Ер-тұрмандық былғары

Айыл, белдік, делбе, желдік қамшы, қанжыға, құйысқан, өмілдірік, тұсау, шідер

Техникалық былғары

ВЕЛЮР

Пергамент (жарғақ)

Техникалық былғарылардың қасиеттері оларға қойылатын талаптарға қарай әртүрлі болады. Оптикалық құралдардың, шыны бөлшектерін сүрту үшін қолданылатын техникалық велюр мейлінше жұмсақ әрі төзімді болса, пергамент(жарғақ) деп аталатын иленбеген тері өте қатты болып келеді.

Киім-галантериясы былғарысы

ШЕВРЕТ

НУБУК

ҚОРЫТЫНДЫ

Жалпы Қазақстан Республикасындағы былғары бұйымдарын өңдеу және тәжірбиелік ерекшеліктерін ғылыми тұрғыда зерттеу қажеттілігі жалғасуда. Өндіріс саласының қай саласы болмасын оның дамуы, ғылыми - техникалық прогрестің дамуына негізделіп, әлемдік жетістіктердің алдыңғы қатарлы табыстарына сүйенгенде ғана сұранысқа сай бұйымдар өндіруі мүмкін. Сондықтан теориялық маңыздылықты жетілдіру үшін тәжірбиеде осы саладағы мамандардың еңбектерін мемлекеттік тілде жариялауда іс шаралар жасау керек.