Еңбек құқығының субъектілері

Презентация қосу

Еңбек құқығының
субъектілері
Еңбек құқығы субъектілерінін түсінігі және түрлері. Кез кел-
ген құқық саласы сияқты еңбек құқығының да өзінің
субъектілер шеңбері бар. Осы субъектілер арқылы осы
құқық саласының жалпы құқық жүйесіндегі ерекшеліктері
анықталады.
Еңбек құқығында осы құқық саласының субъектілері
ретінде қолданыстағы заңнаманың негізінде қоғамдық
еңбекті ұйымдастыруға, еңбек үрдісін қолдану мен
ұйымдастыруға еңбек заңнамасын сақтай отырып қатысатын
еңбек қатынастарының қатысушылары танылады.
Қазіргі кезле енбек құқғы қатынастарына субъектілер ретінде
еңбекке қабілетгі азаматтар, ұйымдар, еңбек ұжымдары,
кәсіптік одақтар және мемлекеттік органдар қатысады.,
Енбек құқығы субъектісінің құқықтық мәртебесі ретінде
қолданыстағы заңнамаға сәйкес оның енбек саласындағы
негізгі құқықтық жағдайы аталады.
Құқықтық мәртебенің мазмұны келесі негізгі элементтерден
тұрады:
а) еңбек құқық қабілеттігі (құқық деликтқабілеттігі):
ә) негізгі (статуттық) еңбек құқықтар және міндеттер;
б) осы кұқықтар мен міндеттердің занды жалпы және арнайы
кепілдіктері;
в) еңбек құқық бұзушылықтары үшін заңда көзделген
жауапкершілік.
Бұл төрт элемент бірлссе отырып, еңбек құқығының әрбір
субъектісінің құқықтық мәртебесін құрайды.
Негізгі (статуттық) еңбек
құқықтары мен міндеттері
. Бұл құқықтар мен міндеттер ҚР
Конституциясында және еңбек саласындағы
нормативтік құқықтық актілерде көрсетілген.
Оларға енбекке құқық, мемлекетпен
кепілденген ең төменгі жалақыға құқық,
демалуға құқық еңбектің қауіпсіз
жағдайларына құқық, кәсіби дайындыққа
және біліктілігін көтеруге құқық,
кәсіподақтарға бірігу құқығы, еңбек тәртібін
сақтау міндеті, еңбек нормасын орындау
міндеті, сеніп тапсырылған мүлікті сақтау
міндеті және т.б. жатады.
Осы құқықтар мен міндеттердің зандарды жалпы және ерекше
кепілдіктері келесідей:
біріншіден, олар ҚР Конститутцясымен кепіденген,
екіншіден, заңдар еңбек құқығы субъектілерінің құқық
бұзушылықтарының алдын алады;
үшіншіден, міндетті тұлғалардың әрекет ету шектерін белгілейді;
төртіншіден, аталған құқықтарды бұзатын әрекеттерге
шағымдануға мүмкіндік береді және
бесіншіден, кінәлі тұлгалардың құқық бұзушылықтарының
нәтижесінде келген материалдық зиянды өтеуді қамтамасыз етеді.
Қызметкерлердін еңбек құқықтары мен міндеттерік заңды тұрғыдан
кепілдеудің өзіне тән ерекшелігі болып осы кепілдіктерді жүзеге
асыруға кызметкерлердің құқықтары мен мүдделерінін заңды
өкілдері болып табылатын еңбек ұжымдары мен кәсіп одақтардың
қатысуы табылады.
Азаматтар еңбек құқығының
субъектілері ретінде
Азаматтар еңбек құқығы субъектілерінің ішінде
саны жағынан көп және ең кең таралған тобы.
Жалданбалы еңбек қызметкерлері, өз кезегінде,
жұмысшыларға, инженерлік-техникалық құрамға,
қызметкерлерге, жұмыс істейтін зейнеткерлерге
және т.б. Бөлінеді
Кәсіпкерлік - бұл азаматтардың және олардын
бірлестіктерінің халыкка тауар беру, қызмет
көрсету. жұмыс істеу, соның ішінде жеке меншікке
негізделген жалданбалы еңбекті пайдаланудан
табыс табу мақсаттарындағы қолданыстағы
заңдардың шеңберіндегі дербес шаруашылық
және өзге де қызметі.
Жұмыс берушілердің
құқықтық мәртебесі
Еңбек заңнамасының нормаларына сәйкес ж ұмыс беруші ретінде
кызметкермен еңбек шартын бекіткен және оған жұмыс берген жеке немесе
заңды тұлға табылады. Яғни, азаматтарға жұмыс беретін олардың еңбегін
төлейтін және жұмыс берушінің құқықтары мен міндеттерін орындайтын
фермерлер, жеке кэсіпкерлер, ұйымдар, мекемелер, к әсіп орындар,
шаруашылықтар, кооперативтер, серіктестіктер және т.б. жұмыс берушілер
болып табылады.
Еңбек құқығының субъектілері ретінлегі ж ұмыс берушілерді жеке т ұл ғалар ,
коммерциялық, коммерциялық емес ұйымдар және мемлекеттік
кәсіпорындар деп бөлуге болады.
Коммерциялық ұйымдар мемлекеттік кәсіпорын, шаруашылық серіктестік,
акционерлік қоғам, өндірістік кооперативтер нысанында құрылуы мүмкін.
Коммершялық ұйымдар қызметінің негізгі мақсаты болып пайда табу
табылады.
Каммерциялық емес ұйымдар мекеме, қоғамдық бірлестік, акционерлік
қоғам, тұтынушылар кооперативті, қоғамдық қор, діни бірлестік және заңда
көзделген өзге де нысандарда құрылуы мүмкін. Бұл ұйымдарды меншік иесі
каржыландырады және олардың кызметі пайда табуды көздемейді.
Коммерииялық емес ұйымдар кәсіпкерлік қызметті өздерінің мақсатына жету
шегінде ғана жүзеге асырады.
Басқаша айтар болсақ, ұжымдық бегілері болып келесі
айрықша сипаттар табылады:
адамдардың бұл тобын белгілі бір ұйым шегіндегі ақылы
сипаттағы бірлескен қызмет біріктіреді;
адамдардың бұл тобының еңбекке қатысты ортақ
мақсаттары мен
мүдделері бар;
адамдардың бұл тобы жеке еңбек шарттарының негізінде бір
жұмыс берушіменқұрылған, салыстырмалы түрде тұрақты
құрамға, басқару органдарына ие, тәртіке бағынады;
Еңбек ұжымы ретінде жеке еңбек шарттарының негізінде
белгілі бір ұйымның шегінде бірлескен еңбек қызметін жүзеге
асыру барысындағы адамдардың бір жұмыс берушімен ерікті
түрде бірігуін атауға болады.
Еңбек ұжымының функциялары және өкілеттіктері.
Функциялар - бұл еңбек ұжымы қызметінің негізгі бағыттары.
Олардың қатарынан мына функцияларды атауға болалы:
бірлескен еңбекті иыдастыру, еңбек жағдайы мен
қызметкерлердің тұрмыс жағдайын жақсарту;
кәсіпорынды басқаруға қатысу;
мемлекеттік-саясн өмірге араласу;
өз мүшелерін еңбек және өзгелік тұрғысынан тәрбиелеу,
еңбек
тәртібін нығайту.
Еңбек ұжымы мен ұйымның құқытық мәртебесі тен болады
Еңбек ұжымының міндеттері:
жоғары өнімділікті қамтамасыз ету;
ҚР зандары мен ҚР Үкіметінің қаулыларын орындау;
шарттық міндеттемелерді орындау;
еңбектің тиімділігі мен сапасын арттыру;
еңбек тәртібін нығайту.
Мемлекеттік-саяси сипаттағы өкілеттіктерге мыналар жатады:
жергілікті органлардың шешімдерінің жобаларын карастыру
және талдауға құқылы;
билік органдарына үміткерлерлі үсынуға құкылы;
- олардың есептерін тындауға құқылы және т.б.
Саяси мемлекеттік қызметтілерге қызметі саяси
сипатқа ие және саяси міндеттерлі жүзеге асырушы
мемлекеттік қызметкер жатады. Бұл санатты саяси
мемлекеттік кызметшілердің лауазымдары және КР
Президенті тағайындайтын мемлекеттік
қызметкерлер мен олардың орынбасарлары, ҚР
Парламенті және онын Палаталары тағайындайтын
және сайлайтын, ҚР Конституциясына сәйкес КР
Президентінің және КР Үкіметінің өкілі болып
табылады мемлекеттік қызметкерлер, орталық
атқарушы органдарды басқаратын басшылар мен
олардың орынбасарлары құрайды.
Заңтану
факультеті
Орындаған: Итекбаев Ильдар
Фаритович

Ұқсас жұмыстар

ЖЕР ҚҰҚЫҒЫ

ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ҚҰҚЫҚ

Жер құқығығының негіздері

Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер субъектілері

Босалқы жерлердің субъектілері

Жердің құқықтық

Еңбек құқығының принциптері

Табиғатты пайдалану құқығы

Азаматтық істерді сотта қарау

Жер қатынастары негізінде туындайтын құқық бұзушылықты реттеу

Пәндер