Генетика

Сабақтың мақсаты:

Оқушылардың ой - өрісін дамыта отырып, табандылықпен шешім қабылдауға, оны дәлелдеуге, биология пәніне деген қызығушылығын арттыра отырып, генетика тарауын қорытындылау

Білімгерлердің логикалық ойлау қабілеттерін жетілдіріп, өз беттерінше жұмыс істей алуға дағдыландыру.

Дәлдікке, ұқыптылыққа, ұжым намысын жоғары қоюға, еңбекке баулуға жауапкершілікке және мақсатына жете білуге тәрбиелеу

Жоспары:

1. Таныстыру

2. Ой маржан

3. Білім биржасы

4. Жұмбақтас

5. Жарыспа, жарысқан соң қалыспа.

6. Генетика және халықтық педагогика

7. Тест

1. Таныстыру.

Ой - маржан

І топқа:

1. Генетика ғылымы нені зерттейді?

2. Шағылыстырудың қандай түрлері бар?

3. Г. Мендель не себепті бұршақ тұқымдас өсімдікті алды?

4. Гибридологиялық әдістің ерекшелігі неде?

5. Моногибридті шағылыстыру дегеніміз не?

6. Т. қ дегеніміз не?

7. Т. Морган генетикаға қандай еңбек сіңірді?

8. Генотип, фенотип дегеніміз не, оны кім енгізді?

9. Кроссинговер дегеніміз не?

10. Жасушаның бөліну фазалары?

ІІ топқа:

1. Мендельдің І заңы деген не, мәні неде?

2. Ажырау заңының мәні неде?

3. Т. Морган не себепті дрозофила шыбынын зерттеу объектісі етіп алды?

4. Талдай шағылыстыру деген не?

5. Гомозигота, гетерозигота дегеніміз не?

6. Дигибридті шағылыстыру деген не?

7. Коньюгация деген не?

8. Мейоздың бөлімдері?

9. Өзгергіштік дегеніміз не, түрлері?

10. Пеннет торы неге керек?

Білім биржасы:

1. Қашан?

2. Бұл кім?

3. Бұл не?

1. Қашан?

І.

Генетика терминін ең алғаш ағылшын биологы У. Бэтсон қашан енгізді?

1906ж

2. Жабық тұқымды гүлді өсімдіктердің қосарланып ұрықтану ерекшелігін орыс цитологы С. Навашин қашан ашты? -

1898ж

3. Жасушалардың амитоз арқылы бөлінуін Ремак қай жылы анықтады?

- 1841ж

4. Қай жылы нидерландық ғалым Мультер нәруыздың тіршіліктегі маңызына аса назар аударып, оны «протейн » деп атауды ұсынды?

- 1939ж

5. Адам қанының тобы қай жылы анықталды?

- 1901ж

ІІ.

1. Ұрық ұқсастығы заңын К. Бер қашан ашты?

- 1828ж

2. ДНҚ- ның құрлымы қашан анықталды?

-1953ж

3. Инфармосома қашан ашылды?

- 1961ж

4. Қашан М. Месельсон мен Ф. Сталь ДНҚ-ның екі еселену жолдарын анықтады?

- 1960ж

5. Қай жылы ЭПТ - ны К. Портер электронды микроскоптың көмегімен тауық балапанының ұлпасынан тапты?

-1945ж

2. Бұл кім?

3. Бұл не?

І. Бұл өсімдік Абхазия, Грузия, Өзбекстан, Түркіменстанда, Оңтүстік Қазақстан облысында өсіріледі. Бұл жеміс осы жерлерге әртүрлі тұқымдарын гибридтеу арқылы жерсіндірілген. Оны қарашаның ортасынан бастап, желтоқсанның ортасына дейін жинайды. Оның құрамында әртүрлі органикалық қышқылдар, қант, С:В:В2РР витаминдері, қабығында 140мг жуық С витамині бар.

Қосымша мәліметтер:

Субтропиктік және тропиктік мәңгі жасыл өсімдік. Шыққан орталығы Жерорта теңізі. Тұмау, суық тию қаназдық, асқазан ауруларына теріне ағартатын қасиетіне байланысты порфюмерияда қолданылады, көптеген тұрмыстық заттың құрамына кіреді.

ІІ. Бұл өсімдікті Тигр, Евфрат өзендерінің жанында тұратын халықтар біздің заманымыздан бұрын 2-1, 5 жыл бұрын өсіре бастаған. Арабтар одан дәрі жасап, медицинада қолданған. Оны тек дәрілік өсімдік ретінде қолданған, тамаққа тек жапырағын пайдаланған, жемісіне ешкім көңіл аудармаған

Қосымша мәліметтер:

1811жылы Наполен өнімнің сапасын жоғарлатқандарға, сыйлық берген, тамыр жемісінің құрамында жасунық, қант, минералды заттар, С витамині бар. Алабұта тұқымдасына жатады. Асқазан, жыныс мүшелері, жүрек - қан тамырларының жұмыстарын жақсартады.

Жұмбақтас

Г. Мендель заңдылықтарына берілетін есептер

1- есеп

Қара және ақ түсті қояндарды өзара будандастырған. Қоянның қара түсі ақ түсіне қарағанда басымдылық қасиет көрсетеді.

А) Гомозиготалы қара қоянды ақ қоянмен шағылыстырғанда алынатын бірінші ұрпақ қандай болмақ?

Ә) Бірінші ұрпақтарды өзара шығылыстыру арқылы қандай ұрпақтар аламыз? Бұл жердегі қолданылған Г. Мендель заңдарын көрсет?

2 есеп

1. Адамда алты саусақтың болуын доминантты геннің, бессаусақты болуын рессесивті геннің анықтайтыны белгілі. Алты саусақты ер адам бес саусақты әйелге үйленеді, балаларының барлығы алты саусақты. Егер осы балаларының біреуі бессаусақты қызға үйленіп балалары болса, онда қанша баласы алты саусақты (полидактилиямен) туылады?

2. Көк көзді ер адамның әке - шешесі қой көзді. Ол әкесінің көзі көк, шешесі қой көзді қызға үйленеді. Осы отбасында қой көзді ұрпақ дүниеге келеді. Егер қой көзді белгі, көк көзді белгіге қарағанда басым болса,, аталған кісілердің генотипі қандай болады?