Шешендік сөздер

Презентация қосу

а) білімділік- 9 сыныпта алған білімдерінен өткендерді еске
түсіру, жаңа мәтінмен таныса отырып,
білімдерін әрі қарай ұштастыру.
Антоним туралы мысалдар арқылы түсінік беру,
жасалу жолына тоқталу.

ә) тәрбиелік – қазақ халқының би, шешендердің сөздерімен таныса
отырып, тапқырлыққа, әділ, отбасын құрметтеуге тәрбиелеу.

б)дамытушылық - оқушыларды өз ойын еркін жеткізуге, тіл

байлығын дамытуға, шығармашылыққа баулу.

Шешендік сөздер

Шешендік арнау Шешендік дау

Шешендік толғау

Шешендік өнердің ерекшеліктері

Ауызда, халық жадында
сақталған.

Авторы халық.

Адам сөзді тыңдай білген жағыдайда шешен бола алады.

(Қайқауыс)

Не қажет болса, соның бәрін айту, артық сөз айтпау –
нағыз шешендік деген сол.

(Ф.Ларошфуко)

Ұлы жүздің төбе биі Орта жүздің төбе биі Кіші жүздің төбе
биі

Төле би Қаз дауысты Қазыбек би Әйтеке би
• Атақты шешендер
• Мемлекет және қоғам қайраткерлері
• Тәуке ханның кеңесшілері
• «Жеті жарғы» әдет-ғұрып заң жинағын шығаруға үлес қосқан
билер
• Ұлт тәуелсіздігі мен бостандығын, татулық пен бірлігін
насихаттаушылар 5
Алтын ұяң - әйелің қымбат,
Құт-береке – атаң қымбат.
Бір үйдің баласы болма, Аймалайтын – анаң қымбат,
Көп үйдің баласы бол. Мейірімді – апаң қымбат.
Бір елдің атасы болма,
Бар елдің данасы бол. (Қазыбек би)
Өзіңе-өзің әміл болма,
Халқыңа әділ бол.
Жауыңа қатал болма,
Досыңа адал бол. Арадан шыққан жау қиын,
Таусылмайтын дау қиын.
(Төле би) Шанышқыласа сөз қиын,
Жазылмаса дерт қиын,
Іске аспаса серт қиын.
(Әйтеке би)

Жаңа сөздермен жұмыс:
Өтірік, танық Ложь
Айырылады Различается
Анық Достоверный
Тұтам мера длины равная
ширине лодони
Шешкен екен Разрешил вопрос
шешен оратор
Жәнібек пен Жиренше.

Жәнібек хан уазірлеріне: “Маған өтірік пен шынның арасы немен
айырылады, соны тауып беріңдер”, - дейді.
Ханның қырық уәзірлері қырық күн ойланып, таба алмайды.
Мұны естіген Жиренше шешен үйіне келіп, Қарашашқа:
- Жәнібек ханымыз қырық уәзіріне: “Өтірік шынның арасын
айырыңдар,”-деп қысым жасап жатыр,-дейді
Өтірік пен шынның арасы- бір-ақ тұтам жер.Оның мәнісі: к өзбен
көрген – шын, құлақпен естіген - өтірік.Құлақ пен көздің арасы бір –
ақ тұтам ғой.Көзбен көрген – анық , құлақпен естіген – танық емес
пе? – дейді.

Дұрыс , бұрыс екенін анықтаңдар.

Мәтін сөйлемдері Дұрыс Бұрыс
1 Қырық уәзірі қырық күн ойланып
жауабын тапты.
2 «Өтірік пен шынның арасын айырыңдар»
3 «Өтірік пен шынның арасы екі тұтам»
4 «Көзбен көрген - шын, құлақпен естіген -
өтірік»
5 Көзбен көрген - анық, құлақпен естіген
танық емес пе?» -дейді Жиренше.

1. Мәтінді диологқа бөліп оқу. (25 бет)
2. Өтірік пен шынның айырмасын табыңдар.

3. Сөздердің антоним сыңарларын мәтіннен
тауып жазыңдар. (26 бет)

4. Мәтінді өз сөздеріңмен айтып беру.

1.Шешендік сөз нешеге бөлінеді?
тест
5. “Жеті жарғыны” жазғандардың бірі- ...
А.2 В.3 С.4 Д.5 Е.6 А. Әл-Фараби А. Абай
2.Ұлы жүздің биін анықта С. Қазыбек би Д. Сырым би
А.Төле би В.Әйтеке би Е. Халық
С.Жиренше Д.Қазыбек би 6. Ашық буынды анықта.
Е. Жәнібек би. А. Әдеп В. Тәрбие С. Білім
3. Зат есім құрамына қарай қалай Д. Ана Е. Шешен.
бөлінеді? 7. Тұрақты сөз тіркесін анықта
А. жалпы,жалқы А. Сабақ кестесі В. Су жүрек
В. деректі,дерексіз С. Дала жылы Д. Жүріп келеді
С.Жанды, жансыз Е. Қандай тамаша!
Д.дара, күрделі 8. Үстеудің сұрақтарын анықта
Е. сапалы, қатысты А. Қалай? В. Кім? С. Не істеді? Д.не? Е.
4. Реторика дегеніміз не? Қандай?
А. Сөз мәнері В.шешендік 9. Сөйлемге тиісті есімдікті қой
С.Шешендік өнер Д.Шешендік сөз ... кешке кітап оқыды.
Е.Мақал –мәтелдер. А. Мен В. Сен С. Сіз Д.Олар Е. Оның
10. Қазақ тілінде неше сөз табы бар?
А.5. В.6 С.7 Д.8 Е.9
Тест жауаптары
1. В “5” – 0
2. А
“4” – 1
3. Д
4. С “3” – 2
5. С “2” – 3
6. Д
7. В
8. А
9. В
10.Е
Сабақты қорытындылау:
Ей, перзентім, білгенің жөн адам үш түрлі
болады.
Адамның бірінші түрі - біледі және білген сайын
білгісі келеді,бұлар ғалымдар тобына жатады.
Бұлардың айтқанына риза болу керек.
Екінші түрі – біледі, біле тұра “білмеймін” дейді.
Бұлар ұйқыдағы зұлымдар, олардан сақ болған
жөн.
Үшіншісі – білмейді және білгеннің тілін алмайды.
Олар ессіз надандар. Бұлар аулақ жүру керек.

(Қайқауыс)
Үй тапсырмасы:
Мәтіннің мазмұнын рөлдерге бөліп
айту.
5 жаттығу 26 бет
Синонимдерді қатыстырып сөз тіркесін
жазу
Мысалы: Өтірік айту, жалған сөз,
бекер келу. ...
Рахмет.

Ұқсас жұмыстар

Шешендік өнерді насихаттау жолдары

ШЕШЕНДІК СӨЗДЕРДІҢ МАҚАЛ МӘТЕЛДЕРМЕН АЙЫРМАШЫҒЫ

Шешендік сөздер (Дидактикалық материал)

Халық ауыз әдебиетін оқыта отырып, оқушыларды шығармашылық өнерге баулу

Публицистикалық стильдің тіл ерекшеліктері

Шешендік сөздегі тіл тазалығы мен тіл көрнекілігі

Пәндер