Ұзақ мерзімді активтердің есебі

Презентация қосу

Ұзақ
мерзімді

активтерд
ің есебі
Орындаған – Мұхатбек Аида
ГУ-409 тобы
Ұзақ мерзімді активтер
түрлері, олардың жіктелуі

Материалдық емес
активтер деп табиғи негізі
жоқ, бірақ құндық бағасы
бар және табыс әкелетін
қасиеттері бар ұзақ
мерзімді пайдаланылатын
объектілерді атайды.
Өндірістік шаруашылық қызметтегі
атқаратын функциясы және мақсатына
байланысты активтер келесі топтарға
бөлінеді

Интелектуалдық меншікке мыналар жатады:
Фирма бағасы (гудвилл); тауар белгілері; ноу-хау;
авторлық және қатар құқықтар.
Мүліктік құқықтарға келесілер жатады:

Жер учаскелері, суда, тағы басқа табиғи
ресурстарды пайдалану, есептеу техникаларын
бағдарламалық қамтамасыз ету құқығы және т.б.
Басқа материалдық емес активтерге
келесілер жатады: ұйымдастыру шығындары,
ғылыми-зерттеу нұсқаулары, тәжірибе-
конструкторлық нұсқаулар.
Негізгі құралдар дегеніміз – ұзақ уақыт жұмыс істейтін
материалдық-заттық құндылықтар (ғимараттар, өткізгіш
тетіктер машиналар, жабдықтар, көлік құралдары, құрал-
саймандар, өндірістік және шаруашылық мүлкі, жұмысқа
пайдаланылатын және өнім беретін мал және басқалар).

Халық шаруашылығының әрбір саласында негізгі құралдар
бұйымдық-заттық белгілері бойынша келесі түрлерге
бөлінеді:
ғимараттар;
құрылыстар;
өткізгіш жабдықтар;
машиналар мен жабдықтар;
көлік құралдары;
аспаптар;
өндірістік инвентар және керек жарақтар;
шаруашылық инвентары;
биологиялық активтер;
библиотека қоры;
жерді жақсартуға жұмсалатын күрделі шығындар;

Кімге қарайтынына қарай
негізгі құралдар

Меншікті дегеніміз - Белгіленген мерзімге шарт
субъектіге тиесілі және бойынша басқа субъектіден
оның балансында көрініс алынған негізгі құралдар,
табатын негізгі құралдар. жалға алынған құралдар
болып саналады.

Пайдалану сипатына қарай негізгі
құралдар
Негізгі құралдардың есебі ҚЕХС №16
«жылжымайтын мүлік, ғимарат және
жабдықтар» стандарттарына сәйкес жүргізіледі.

Негізгі құралдардың қозғалысына байланысты операцияларды көрсетуде
бағалаудың бірнеше түрлері қолданылады. Есептеу тәжірибесінде алғаш қы,
ағымдағы, баланстық, жою және әділ құндары ажыратылады.
Бастапқы – негізгі құралдарды алу немесе тұрғызу бойынша іс жүзінде
болған шығындардың құны, оларды жеткізу, құрастыру, орнату, іске қосу
және активті мақсаты бойынша пайдалану үшін жұмыс жағдайына келтірумен
байланысты басқа да шығындарды, сонымен бірге төленген салықтар
төлемдерді қоса.
Ағымдағы - бұл негізгі құралдардың белгілі бір мерзімдегі іс жүзіндегі
нарық бағасы бойынша құны.
Баланстық - бұл активтің есепте және есеп беруде көрсетілетін,
жинақталынған амортизация сомасы шегерілген бастапқы немесе ағымда ғы
құны.
Жою - пайдалы қызмет мерзімінің аяғында негізгі құралдарды жою кезінде
пайда болатын, шығу бойынша күтілген шығындары шегерілген
қалдықтардың, заттардың, қосалқы бөлшектердің болжамды құны.
Әділ құны –тәуелсіз екі жақ арасында негізгі құралдарды айырбастау
мүмкін болатын құн.
Инвестициялар есебі
1110 «Қысқа мерзімді қаржы инвестициялары»
2000 «Ұзақ мерзімді қаржылықинвестициялар» бөлімшесінің
шоттарында жүргізіледі.

Инвестициялар – белгілі бір табыс алу мақсатында өндіріске ж әне
бағалы қағаздарға бос ақша қаржыларын салу. Инвестициялар
нақты және қаржылық болып бөлінеді. Нақты инвестициялар -
өндірістік негізгі капиталға, шаруашылық қызметтің объектілеріне
күрделі қаржы салу. Қаржылық инвестициялар – мемлекетті ң,
кәсіпорындардың, инвестициялық қорлардың бағалы қағаздарына
салымдар. Нақты инвестицияларды іске асырғанда салымшы өзіні ң
өндірістік капиталын кеңейтеді, ал, қаржылық инвестициялар
салатын болса қаржылық капиталын өсіреді.
Нақты инвестициялар қозғалмайтын мүлікпен байланысты.
Қозғалмайтын мүлік – заңды және жеке тұлғалардың меншігіндегі
жер және табиғи ресурстар, жерге бекітілген және со ған
байланысты мүліктер.
Бұған қоса тікелей және жанама инвестицияларды ажыратуға
болады. Жер учаскелерін сатып алу,өндірістік құпияларды ң
құқығы, жаңа технологияларға куәліктер де инвестицияның бір
формасы болып табылады.
Ұзақ мерзімді активтер есебі
Материалдық емес активтердің нақты бары мен
қозғалысын есепке алу 2700 «Материалдық емес
активтер» бөлімшесінің шоттарына жазылады. Осы
шоттардың дебеті бойынша - материалдық емес
активтердің айдың басы мен аяғындагы қалдықтары,
олардың түсу операциялары көрсетіледі, кредит
бойынша - материалдық емес активтердің шығарылымы
көрсетіледі. 2700-шы бөлімшеге төмендегі шоттар
кіреді:
2730 “Өзге де материалдық емес активтер”

2710 “Гудвилл”.
Материалдық емес активтердің түсуі мен шығарылуы
«Материалдық емес активтерді қабылдау - беру актісінде (ү. №МЕА-
1) көрсетіледі. Актіде материалдық емес актавтер түрінің дәл аты,
оның кәсіпорынға берілген күні (кәсіпорында жасалған күні),
объектінің сипаттамасы, оның бастапқы құны, амортизация
нормасы және басқа қажетті мәліметтер көрсетіледі.
2700 «Материалдық емес активтер» бвлімшесінің шоттарына
талдамалық есепке алу «Материалдық емес активтерді» есепке
алудың мүліктік қарточкаларында» (ү. №МЕА-2) керсетіледі.
Карточка кәсіпорынға түскен материалдық емес активтердің
барлық түрлерін есепке алуда қолданылады. Материалдық емес
активтердің әрбір жеке объекіісане бухгалтерияда м үліктік карточка
ашылады. 2730 “Өзге де материалдық емес активтер” тобы
бөлімшесі шоттары бойынша кредиттік айналымдары №12 журнал
– ордерде бейнеледі.
Кәсіпорындар материалдық емес активтерді
келесідей жолдармен алады:
Жарғылық капиталға салымдар жолымен

Кәсіпорынның қызмет процесінде сатып алу

Басқа кәсіпорынмен қосылу жолымен

Заңды және жеке тұлғалар пайдалануға

бергенде.
Материалдық емес активтер заңды және жеке тұлғалардан алынғанда
Дебет шот 2700 «Материалдық емес активтер» (2710, 2730)

Кредит шот 1010, 1030, 3310, 4110

Құрылтайшылардың жарғылық капиталға өз үлестері есебінен енгізген
материалдық емес активтерді кіріске алынғанда
Дебет шот 2730 “Өзге де материалдық емес активтер”
Кредит шот 5110 «Т өленбеген капитал»

Материалдық емес активтер тегін түскенде, олардың бастапқы құны
Дебет шот 2730 “Өзге де материалдық емес активтер”
Кредит шот 6230 «Мемлекеттік субсидиялардан табыстар», 6220 «Тегін алын ған
активтерден табыстар».
Материалдық емес активтер кәсіпорыннан әртүрлі
себептермен шығады:
сату нәтижесінде;

әрі қарай пайдаланудың тиімсіздігіне байланысты

есептен шығару нәтижесінде;
ақысыз тегін беру нәтижесінде және т.б.

Материалдық емес активтердің істен шығуында
материалдық емес активтерді қабылдау – тапсыру Актін
2 данада толтырады.
Материалдық емес активтердің шығуы кезінде олардың баланстық
құны Дебет шот 7410 «Активтердің шығуы бойынша шығындар»,
Кредит шот 2730 «Басқа материалдық емес активтер» жазбасы
негізінде есептен шығарылады, ал жинақталған тозу сомасы келесі
жазбамен есептен шығарылады: 2740 «Материалдық емес
активтердің амортизациясы және құнсыздануы» тобы шотының
дебеті, 2730 “Өзге де материалдық емес активтер” шотының кредиті.
Материалдық емес активтерді сатудан табыс келесідей жазба бойынша
көрсетіледі:
Дебет шот 1010, 1030, 1210 және т.б.
Кредит шот 6210 «Активтерді сатудан табыс»
Негізгі құралдардың және материалдық емес активтерді ң амортизациясын есептеуді ң мынадай әдістері бар:
1. Негізгі құралдардың құны бойынша амортизацияны бір қалыпты есептеу әдісі.
2. Амортизацияны (тозуды) орында ған ж ұмыстарды ң к өлеміне пропорционалды т үрде есептеу әдісі ( өндірістік
тәсіл).
3. Амортизацияны (тозуды) есептеудің жеделдетілген әдісі. Бұл әдіс өндірістік мақсатта пайдаланылатын негізгі
құралдардың көптеген түрлері пайдаланудың ал ғаш қы жылдарында тиімдірек ж ұмыс істейді немесе жо ғар ғы өнімділік
қабілетін көрсетеді деген пайымдауға негізделген. Амортизацияны (тозуды) есептеуді ң жеделдетілген әдісі: Азайып
отыратын қалдық әдісі.
Тозуды біркелкі есептеу әдісі объектінің тозған құнын оның қызмет мерзімі кезінде өндіріс шы ғындарына біркелкі
үлестіріп бөлуді қарастырады. Мысалы, объектіні ң құны 100000 те ңге , қызмет мерзімі –10 жыл. Есептік жою құны- 2000
теңге. Тозуға жыл сайынғы резерв 9800 те ңгеге те ң болады: (100000-2000)/10. Ал ай сайын ғы тозу сомасы 817 те ңге
(9800/12).
Өндірістік әдісте әрбір өнім бірлігі өзін өндірген активтің бірдей мөлшерде амортизациясын болдырады деп
қарастырады. Активтердің тозуы олардың қолданылу жиілігіне тікелей байланысты жерлерде осы әдіс қолданылады.
Мысалы, жабдық техникалық құжаттарына сәйкес 5000 өнім бірлігін шы ғаруға қабілетті. Объектіні ң құны 27000 те ңге,
жою құны- 3000 теңге. Онда бір өнім бірлігіне амортизация м өлшері: (27000-3000)/5000=5,34 те ңгеге те ң болады. Егер бір
айда 400 өнім бірлігі шығарылса, онда амортизация сомасы 2136 те ңгені құрайды (5,34*400).
Қалдықты азайту әдісі кезінде, түзу сызықты тәсілде қолданылатын амортизация м өлшері екі еселенеді ж әне
әрқашанда қалдық құнға қосылады. Болжамды жою құны амортизация есептеуде есепке алынбайды, амортизация сомасы
қалдық құнды жою құнына дейін азайтуға қажетті шамамен шектелген со ңғы құнды қоспа ғанда. Мысалы, объектіні ң
қызмет мерзімі- 5 жыл, бастапқы құны 100000 теңге, ал жою құны 1000 те ңге. Т үзу сызы қты т әсіл кезінде қолданылатын
амортизация нормасы- 20% (100/5) тең болады. Онда жеделдетілген амортизация үшін 2 коэффициентін ескере отырып б ұл
норма 40% болады және қалдық құнға тағайындалған стаыкісі болып табылады. Жыл сайын ғы амортизациялы қ
аударымдар келесі түрде есептеледі:
Негізгі құралдарды жөндеудің күрделілігіне
қарай жөндеу ағымдағы және күрделі жөндеу
болып бөлінеді.
Күрделі жөндеу деп негізгі Ағымдағы жөндеу негізгі
құралдардың жеке құралдардың тозған жеке
бөлшектерін қалпына бөлшектерін жұмыс істейтін
келтіруді айтады. Олардың
тұтас объектімен жағдайда ұстау үшін оларды
салыстырғанда тозу мерзімі ауыстырудан немесе жөндеуден
аз болады. Бұл жөндеу тұрады. Оны негізгі
кезінде агрегат толық құралдарды пайдалану
ажыратылады, барлық
тозған бөлшектер және процесінде жүргізеді
тораптар ауыстырылады
немесе қалпына келтіріледі,
базалық және басқа да
бөлшектер мен тораптар
жөнделіп жиналады және
агрегат сынақтан өткізіледі.
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ !

Ұқсас жұмыстар

Негізгі құралдардың аналатикалық есебін тіркеу

Қысқа мерзімді міндеттемелер есебі және аудиті Alma Tech ЖШС

Ұзақ мерзімді міндеттемелер

Материалдық емес активтердің есебі

Табыс салығы

КІРІСТЕР МЕН ШЫҒЫСТАРДЫ ТАНУ

Несиелік операциялар

Жал бойынша қысқа мерзімді кредиторлық берешек

Компанияның рыноктық құнын анықтау

Коммерциялық банктердің активті операциялары

Пәндер