Мен және менің құқықтарым

Презентация қосу

• Бала өз мүддесіне қатысты кез-келген отбасылық мәселелерді шешу
кезінде өз пікірін еркін білдіруге құқылы. Мәселен, қандай мектепте
оқу, жазғы демалысты қайда өткізу,т. б. Бала өзі қалаған үйірмелерді
және спорт секцияларын жеке өзі анықтай алады. Бірақ барлық
мәселелерді өзі шеше алмайды. Оның жасын және шеше алатын
мәселелерін ескеру қажет. 10 жасқа толған баланың жеке пікірін
міндетті түрде ескеру қажет. Мәселен , аты-жөні, тегін өзгерткенде,
асырап алғанда немесе асырап алудан бас тартқан кезде. Ата-аналар
ажырасқан жағдайда баланың олардың қайсысымен қалатындығы
жөніндегі пікірін ескеру қажет.
• Бала үшін билологиялық ата-ананың қамқорлығы аса қажет. Егер ата-аналары
жоқ болса мүмкіндігінше бағып-қағумен баланың туыстары айналысуы керек. Ал
туыстары арасында баланы орналастыру ға м үмкіндік болмаса, ондай жа ғдай өзге
отбасылардың ұл (қыз) асырап алуы дұрыс болмақ. Егер баланы ң өз елі жа ғында
қамқорлыққа алатын ешкімі болмаса, онда ата-анасының қарауынсыз қал ған
баланы өзге біреудің асырап алуы баланы орналастыруды ң баламалы әдісі ретінде
қарастарылуы мүмкін.Бар мүмкіндігінше әрбір бала отбасында өмір с үруге ж әне
тәрбиеленуге құқылы. Бала өз ата-анасымен және бас қа да туыстарымен
отбасында тұруға, олармен қарым-қатынас жасау ға құқылы. Әрбір бала өз ата-
анасын білуге және олардың қамқорлығын сезінуге, сондай-ақ, әке-шешесімен
бірге тұруға құқылы.БҰҰ-ның “Баланың құқықтары туралы” халықаралық
Конвенциясы баланың
өз ата-анасынан ажырап қалмауын міндеттейді. Ал егер ажырап қалса, ата-
аналарының біреуімен, немесе екеуімен де қарым- қатынас жасап отыру ға
мүмкіндік береді. Бала өз ата-анасының тәрбиесін алу ға, оларды ң
қызығушылықтарын, жан –жақты дамуын қамтамасыз етуге, оны ң адамды қ
қадір қасиетін сыйлауға құқылы.
• Бала құқықтары туралы Конвенцияға сәйкес, оларды ң әр қайсысы
өзінің даралығын сақтауға құқылы. Даралықтың белгісіне оны ң
есімі, тегі, әкесінің аты жатады. Бала ға есім ата-анасыны ң келісімі
бойынша беріледі. Әдетте, ата-аналар өз балаларына кез келген атты
ойлап қоя береді.Дегенмен, ондай та ңдауды ң шегі бар. Баланы ң
мүддесін ескере отырып, ата-аналар өз құқы қтарын пайдаланып,
баланың мүддесіне қарама-қайшы келетін, айналасына к үлкі, не
жағымсыз жағдай туындататын есімді та ңдамау керек. Баланы ң
әкесінің аты ұлттық дәстүр ескеріле отырып, әкесіні ң есімімен
жазылады. Мәселен, ата-аналарыны ң қалауына қарай әкесіні ң атына
“ұлы”, “қызы” сөздері қосылып жазылуы мүмкін. Егер баланы ң
әкесінің аты қос аттан тұрса (мәселен Әділм ұрат) ата-аналарыны ң
қалауына қарай екі аттың бірі баланы ң әкесіні ң аты болып
жазылады. Егер әкесінің аты белгісіз болса, шешесіні ң н ұс қауымен
баланың әкесі ретіндегі адамны ң есімі жазылады, ал тегі шешесіні ң
тегімен көрсетіледі.
• Құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау үшін баланың құқығы заңмен
бекітіледі.Құқық қорғауды ата-аналар, бағып-қағу және қамқорлыққа алу
органдары, сот, прокурор жүзеге асырады. Заң баланы озбырлы қтың түрлерінен
оның абройын төмендетуден, ата-аналар тарапынан болатын қиянаттан
қорғайды.ҚР-да балалардың мүддесі қорғала отырып, ондай ата-аналарды ата-
аналық құқықтан және баланы бағып-қағуға беруден айыруға байланысты
шараларды қолдану заңдық тұрғыда қарастырылған. Бала мүліктік құқы ққа да
ие. Ол көбінесе өз ата-аналарының және отбасының өзге де мүшелерінің күтіп
бағуы құқықтарына байланысты болмақ.Алименттер, зейнетақы мен
жәрдемақылар ата-ананың атына келіп түседі, алайда, ол қаржы баланы к үтіп-
бағуға, білім беруге және тәрбиелеуге жұмсалады. Заң балаға сыйға немесе
мұраға алған мүлікті меншігіне алу құқығын береді, сондай- ақ е ңбекпен
айналыса отырып, өзінің жеке еңбегінің кірістерін алу ға, жекеленген п әтерді ң
иесі болуға, т.б. мүмкіндік береді.Балаларға қамқорлы қ жасай отырып, мемлекет
бала туған кезде жәрдемақы төлейді. Көп балалы отбасыларын т үрлі жа ғынан
қорғауға алынған.
• ҚР “ҚР-сындағы бала құқыұтары туралы” заңының 20 бабына
сәйкес әрбір бала ҚР Конститутциясын және заңдарын сақтауға,
өзге адамдардың құқықтарын, еркіндіктерін, ары мен абройын,
республиканың мемлекеттік символдарын сыйлауға, еңбекке
жарамсыз ата-анаға қамқорлық жасауға, тарихи және мәдени
мұраларды, ескерткіштерді қорғауға, табиғатты сақтап, табиғи
байлықтарға ұқыппен қарауға міндетті.
• Бала құқықтары туралы Конвенция тек баланың құқықтары мен
оларды қорғауды қарастырады.
• Адам құқықтарының жалпыға ортақ Декларациясы.
• Бала құқықтары туралы Конвенция.
• Әйелдерге қатысты кемісітушіліктің барлық түрлерін жою
туралы Конвенция.
• Қазақстан Республикасының Конститутциясы.
• “ҚР-дағы бала құқықтары туралы” ҚР Заңы
• “Неке және отбасы туралы” ҚР Заңы.
• Бала дегеніміз- .....жасқа толмағандар?

• Бала - жетім болып табылады, егер ..........?

• Қанша жасынан баланың өз атын,
әкесінің атын, тегін иеленуге құқығы
бар?
1. Қанша жастан төменгі тұлғалар сот м әжілісіні ң залына
жіберілмейді?

2. Қандай жағдайларда 16 жастағы тұлғалар сот қа қатыса алады?

3. Иск деген не?

4. Истец деген кім?

5. Жауапшы деген кім?
шығу
1. Кәмелеттік

артқа
2. Ата-анасының екеуі де қайтыс
болса.

артқа
Ата-анасы, асыраушысы, қамқоршысы.

артқа
3. Иә, тең

артқа
4. Туылған жасынан бастап

артқа
6. Жоқ, туылған кезден бастап

артқа
7. Жоқ, барлығына да жарияланады, 2б.

артқа
1. Тек, сот шешімі бойынша

артқа
2. Қазақ тілінде, қажет жағдайларда орыс
және басқа да тілдерде.

артқа
3. Өз-өзімізге, жұбайымызға, туған-
туыстарымызға, т.б. заңды түрдегі жақын
адамдарымызға.

артқа
4. 16 жастан

артқа
5. Егер ол адам іске қатысты немесе
куәгер болса

артқа
6. Арыз

артқа
7. Арыз беруші азамат немесе заңды тұлға

артқа
8. Жауапқа тартылған азамат немесе
заңды тұлға.

артқа

Ұқсас жұмыстар

Менің Туризм мамандығын таңдау себебім

Қазақ тілі-Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі туралы ақпарат

Өмірде өз орным бар (эссе)

Қазақ тілі-Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі

Интерактивті тақтаның құрылғылары

Бетті редакторлеу құралдар тақтасы

ҒАЛЫМДАРДЫҢ ҰСТАЗДАР ЖАЙЛЫ АЙТҚАН НАҚЫЛ СӨЗДЕР

Флипчарттың құралдар тақтасы

Мәңгілік өлмейтұғын ән қалдырған

Қазақстан Республикасы Тәуелсіз Мемлекет!

Пәндер