Қазақ тіліндегі үстеудің жіктелуі, құрамдық ерекшеліктері және синтаксистік қызметі

Көңіл - күйің қалай?

Ана тілде ата - баба сыры бар,

Аудармадан түпнұсқадай кім ұғар.

Өсе келе құстың тілін білсең де,

Ана тілсіз оның қандай құны бар!?

ҮСТЕУ

Құрамына қарай

Тұлғасына қарай

Дара үстеу

Күрделі үстеу

Негізгі үстеу

Туынды үстеу

Бір ғана

түбірден

тұрады.

Кемінде екі

түбірден

тұрады.

Бөлшектеуге

келмейтін

төл

үстеулер.

Түбірге

жұрнақ

жалғануы

арқылы

Қимылдың түрлі белгісін, мезгілін,

мекенін, себебін, мақсатын білдіреді.

Қимыл

дың

мез

гілін

білді

реді

Қимыл

дың

болу

орны

мен

бағы

тын

білдіреді

Мекен

Мезгіл

Себеп

Қимыл

дың

болу

себебін,

салда

рын

білдіреді

Қимыл

дың

жүзеге

асу

амалын

білдіреді

Мөлшер

Қимыл

дың

мөл

шерін,

көлемін

білді

реді.

Күшейткіш

Қимыл

дың

сапасын

тым

күшейтіп

солғын

дату

Мақсат

Қимыл

дың болу

мақса

тын

білдіреді

қайда?

қалай?

қарай?

қайдан?

қашан?

қашан

нан

бері?

неге?

не

себеп

ті?

нелік

тен?

қалай?

қайтіп?

қалай

ша?

қанша?

қанша

ма?

қанша

лық?

қанша

лап?

қалай?

қандай?

қалай?

не

мақсат

пен?

Сатылай кешенді талдау

І топтың жұмысы

(фонетикалық)

ІІ топтың жұмысы

(лексика - грамматикалық және сөз құрамына)

Сырттан

Арттан

Ерте айдалған егіндер өсіп кетті. Хош енді, қалдың кейін, Құлагерім. Мысықша өрмелесіп шыңға шықты. Көрдің бе мұнша олжасын? Кішкене баланы өте ұнатамын.

Үлгі: Ерте - мезгілдік үстеу

Күндіз, әрдайым, мұнда, әрі, әрең, көзінше, әжептәуір, таңертең, бері, қолма - қол, өзінше, әрмен, оқта - текте, етпетінен, бірқыдыру, соншама, ілгері, жолшыбай, орасан, өте, бірталай, тым, анағұрлым, кілең, тіпті.

Мезгілдік

үстеулер

Мекендік

үстеулер

Қимыл - сын

үстеулер

Мөлшерлік

үстеулер

Күшейткіш

үстеулер