СЕРОЛОГИЯЛЫҚ РЕАКЦИЯЛАР

Орындаған: Ақжолов Е.

ВС-303

СЕРОЛОГИЯЛЫҚ (от лат. serum - қан сарысуы ) РЕАКЦИЯ - яғни қан сарысуы қатысуымен жүретін реакциялар.

Екі жағдайда қолданады:

1) зертханада белгілі антигеннің көмегімен ауру ағзадан алынған сары суды зерттегенде;

2) зертханада болған белгілі сары судың көмегімен ауру ағзадан бөлініп шығарылған белгісіз микробты зерттегенде.

Серологиялық реакция түрлері:

1. агглютинация,

2. преципитация,

3. бейтараптау,

4. Комплемет байланыстырушы,

5. ИФТ,

6. ИФА (иммуноферменттік талдау) .

Серологиялық реакциялардың қолданылуы:

1) Ауру мал қан сарысуынан антиденені табу (серодиагностика) ;

2) бөлінген микроорганизм арқылы антиген түрін ажырату (идентификация) .

Микробтардың бір - бірімен желімденіп, бір жерге жиылуын ең бірінші рет 1896ж. Гурбер мен Дурхам байқаған.

Агглютинация лат agglutinatio - жабысу) - арнайы антиденелердің (агглютининдер) әсерімен корпускулды, қан клеткалары антигендердер, бактериялар, қан клеткалары, басқа клеткалар) бір-біріне жабысуы және тұнба (агглютинат) жасауы. Қанның қызыл және ақ түйіршіктері бір-бірімен кейбір жұқпалы ауру қоздырғыштарыныц (мысалы грипп, парагрипп вирустары) әсерінен де жабысады. Бұл тәнді реакция, сондықтан бактерия және вирустар туғызатын ауруларды анықтау үшін кеңінен қолданылады.

АГГЛЮТИНАЦИЯ РЕАКЦИЯСЫ

АР- на екі компонент қатысады: жұқтырылған организмнің қан сөліндегі антиденелер - агглютинидер және осы инфекция қоздырғышының қоректік ортадан алынған тірі немесе өлі шайындысы.

Агглютининдер белгілі бір микробтарды, эритроциттерді, лейкоциттерді, тромбоциттерді, сонымен қатар антигендерді немесе антиденелермен тиелген химиялық корпукулярлық бөлшектерді желімдеуге қабілеті бар антиенлерді атайды. Микробтардың шайындысына соларға тән иммундық сарысуды қосқан кезде олар бір біріне желімденіп, үлпек немесе түйір түрінде тұнбаға түседі. Бұл құбылыс агглютинация д. а.

Микробтардың агглютинациясы электролитті ортада (NaCl 0, 85%) физиологиялық ерітіндіснде айқын байқалады. Бұл реакция өзінің ерекшелігімен сипатталады, басқаша айтқанда, антигендер тек өздеріне тек өздеріне тән антиденелермен ғана желімденеді. Бірақ кейбір микробтар торшаларының беінде бақа тұқымға жататын қоздырғыштарға тән ортақ антигендік детеминанталары болады. Сондықтан АР антиденелер тек қана белгілі бір қоздырғышты емес, сонымен қатар олармен тұқымдас, ортақ антигендік детерминанталары бар микробтарды да желімдеуі мүмкін.

АР - бруцеллезге, лептоспирозға, листериозға, сальманоллезге, жылқының іш тастауына, туляремияға, маңқаға, тауық балапандарының пуллорозына, кампилобактериозға және басқа ауруларға диагноз қоюға үшін қолданылады. Бұл реакция белгілі бір микробтардың көмегімен ауру малдың қанындағы ерекше антиденелерді анықтауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар АР ауру малдардан бөлініп алынған микробтарды белгілі агглютинирлеуші қан сарысуымен идентификациялау үшін де қолданылып жүр.

зерттелетін сары су,

бактериялардың өлтірілген дақылы (антиген)

сары суға қосу үшін және бактериалдық ерітіндіні дайындау үшін физиологиялық ерітінді.

Сары суды адамдардың және жануарлардың ағзаларынан алады. Сол үшін олардан 8-10 мл қан алады. Реакция өткізу үшін сары судың көлемін физиологиялық ерітіндімен арттырады. Сары суларды биофабрикаларда дайындап зертханаларға жібереді. Антигендерді де биофабрикаларда дайындайды.

1. Ауру малдан бөліп алған қоздырғышты анықтау үшін беттеу агглютинация реакциясын қояды. Осы реакцияда диагностикалы антиденелермен қолданады, басқаша айтқанда қоздырғыштың серотипін анықтайды. Беттеу реакциясын шыны үстінде өткізеді. Диагностикалы иммунды сары судың 1:10 немесе 1:20 көлемі артырылған бір тамшысына ауру малдан бөлініп алынған қоздырғыштың таза дақылын қосады. Жапалақты тұнба пайда болса, келесі реакцияны диагностикалы сары судың көлемін тағын да арттырып, әр бір мөлшерге қоздырғыш бар дақылдың 2-3 тамшысын қосып сынауықтарда өткізеді. Жапалақты тұнба түскен реакцияның мөлшеріне қарап реакцияны бағалайды.

Шыныдағы агглютинация реакциясы.

Препараттық шыныға иммундық диагностикалық қан сарысуның тамшысын (ол жеткілікті мөлшерде AT немесе hyperimmunized жылқылардың, немесе, екінші аптада қабылданған немесе жазылып шыққан адамның қан сары суы болуы мүмкін) науқастан алынған қоздырушының таза өсіндісін қосады.

Нәтиде оң болса, тұнық тамшыда үлректер пайда болады.

АР -пробиркада.

аурудың қанының езілген сары суына өлтірілген микробтардың суйықтығын (диагностикум) қосады. +37 градуста бір неше сағат ұстап жаратылған тұнбаны байқайды. Агглютинацияның сипаттамасы және жылдамдығы антигеннің және антидененің түрімен байланысты. Мысалы О- және Н-антигендердің ерекше антиденелермен қарым қатынасу ерекшеліктері: О-диагностикуммен (жылытумен өлтірілген бактериялар) агглютинация жапалақтары ұсақ болады, Н-диагностикуммен (формалинмен өлтірілген бактериялар) агглютинация жапалақтары ірі болып реакция тез өтеді.