Ас қорыту жүйесінің патологиясы

Орындаған: Талапқанқызы М

Тексерген: Нуркенова М. К

Топ: ВС-203

Ас қорыту жүйесі ( грекше: systema digestoria; грекше: systema - бүтін, байланысқан, жүйе; лат. digestoria - асқорыту) - адам мен жануарлар организмдеріндегі азықты қабылдау, өндеу, қорыту, сіңіру және жын қалдығын сыртқы ортаға шығару қызметтерін атқаратын мүшелердің жүйесі. Асқорыту жүйесі түтік тәрізді мүшелерден және ас қорыту бездерінен тұрады. Филогенездік және онтогенездік түрғыдан асқорыту жүйесін төрт бөлімге бөледі: бас бөлімді - ауызжұтқыншақ (аран), алдыңғы бөлімді - өңеш пен қарын (асқазан), ортаңғы бөлімді - ащы ішектер (он екі елі ішек, аш ішек, мықын ішек) мен ірі асқорыту бездері (ұйқы безі, бауыр), артқы бөлімді - жуан ішектер (бүйен, тоқ ішек, тік ішек) құрайды.

Қойдың бауыры

Адамның бауыры

Ас қорыту ферменттері

Асқорыту бездерінен бөлінетін сөлдің құрамында күрделі ағзалық заттарды қарапайым заттарға дейін ыдырататын ерекше заттар болады. Оларды ферменттер деп атайды. Ферменттер химиялық құрамы жөнінен нәруызтектес ағзалық заттарға жатады. Ферменттер тірі жасушалардың барлығында кездеседі. Сондықтан да ферменттерді кейде биологиялық өршіткі-катализаторлар деп те атайды. Ферменттердің белсенді әсер етуіне қолайлы температура +37, 38°С.

Асқорыту сөлдерінің физиологиялық ерекшеліктері

Асқорыту сөлдері

Тәуліктік бөлінетін мәлшері

рН

Құрамы

1. Сілекей

50-2 000 мл

5, 6-7, 6

Су және амилаза

2. Қарын сөлі

2, 0-3, 0 л

1, 49-1, 8

Тұз қышқылы, су, липаза, лизоңим, пепсин

3. Панкреатин сөлі

600-700 мл

8, 6-9, 0

Су, амилаза, липаза, фосфотаза, трипсин, химотрипсин және т. б. ферменттер

4. Өт

500-1200 мл

5, 6-8, 5

Су, билирубин, холестерин, май, май кышкылы, лецитин, холин және т. б.

5. Аш ішек сөлі

1 000 мл

5, 05-7, 07

Су, сахараза, лактаза, жуық энтерокиназа, липаза, рибонуклеаза және т. б.

6. Тоқ ішек сөлі

270-1 550 мл

6, 1-7, 31

Су

Физикалық өнделу

Биологиялық өндеу

Химиялық өндеу

Азықты ылғалдануы, ұсақталуы, жұтылуы және асқазан арқылы жылжуы

микроорганизмдердің қатысуымен өтеді. Өндеудің осы әсіресе ауыл шаруашылығы малында кең орын алған

ферменттердін қатысуымен жүреді.

Ас қорыту мүшелерінің патологиясы

Ауыз қуысы, жұтқыншақ, өңеш, асқазан, ішек аурулар

аурудың клиникалық белгілері. Стоматиттің барлық формасында шайнау бұзылады. Ауру малдың азықты қабылдағанда жеңіл азықты таңдауға ұмтылады. Ақырын шайнайды, тоқтап аурудың ауыр түрінде аузына азық түсіп жатады.

Аурудың барысы. Жіті басалқы катаралды стоматит түрі жеңіл өтеді 6-10 күнде жазылыпкетуі мүмкін. Жіті қосалқы афтозды, везикулді және жаралы стоматит түрінде ауыршандықпен жазылып кетуі 15-20 күнге созылуы мүмкін. Ең ауыр түрлерінде клегей қабықтары некроздық өзгерістерге ұшырап, қабыну терең қабаттаса түседі.

Созылмалы стоматит көп уақытқа созылады, ауыздың клегейлі қабығындағы өзгерістер көп жағдайда қарау қорқынышты болады. Емі. Стоматиттердің барлық формаларында клегейлі қабықтың механикалық, физикалық және де басқа да тітіркендіретін себептерін жою керек. Ауру малға берілетін азық құрамына көңіл аудару керек. Жануарларды таза сумен қамтамасыз етеді.

Сақтандыру. Азықты дайындаған уақытта оның ұсақ екеніне мән беру керек жәнеде дұрыс дайындалғаның қадағалау. Жануарлардың терісін өңдеген кезде және әртүрлі емдік сақтандыру заттарын дайындалған ex tempore, өсімдік майын қолданбау керек, өйткені жануар оны сүйсіне жалауы мүмкін.

Диспепсия - асқазан-ішек жолдарының жұмысының, зат алмасудың бұзылуымен, сонымен қатар ағзаның сусызданып, улануымен сипатталатын ауру.

Себептері мен дамуы. Жаңа туған күшіктердің бұл ауруға шалдығу себебі аналық малдың буаздық мерзімінде дұрыс азықтанбауы, құнарсыз және құрамында патогенді микроорганизмдері бар азық бергеннен болады. Азық құрамында витаминдердің жеткіліксіздігі, әсірісе А, Е, Д витаминдерінің, белоктың амин қышқылдық құрамының жеткіліксіздігі іштөлге кері әсерін тигізіп, әлсіз төлдің тууы мен асқазан-ішек жолдарының аурулары және басқа да ауруларға шалдығу мүмкіндігі жоғары болады.

Өлекседегі өзгерістері. Өлексе өте арық, жүні ұйпаланған, артқы тесік маңайы нәжіспен былғанған. Асқазанында қоюланған сүт бар, ал ішегі бос. Асқазан мен ішектің кілегей қабықтары ісінген, жалқаяқпен қапталған. Бауыры босаңсыған, сарғыш түсті.

Клиникалық белгілері. Күшіктер әлсіз, активтілігі төмен, әлсіз қыңсылаған дыбыс шығарады. Үрпіні сору рефлексі төмен. Нәжіс су сияқты, сарғыш түсті, көпіршікті және қортылмаған сүттің қою ірімтіктері болады. Құрсақ бөлігін саусақпен сипаса ауырсынады.

Емдеу және алдын алу. Егер жаппай ауыратын жағдай болса, аналықтардың азығын алмастырып, құнарсыз азықты алып тастаймыз. Жеке жағдайларда барлық дүниеге мән береміз, аналықтың денсаулығы мен үйшіктегі тазалыққа да.

Зәр бөлу жүйесінің патологиясы

Зәр сары түсті сұйық зат. Дара тұяқтыларда көмір қышқылы кальций қосылысы салдырынан зәр шырышты болды. малдың зәрі сұйық және тұнық болады. Жалпы зәрдің құрамы жеген азыққа, ішкен судың мөлшеріне малдың физиологиялық жағдайына жыл мезгілі мен ауа райына байланысты. Зәрдің осмостық қысым мөлшері 23-30 атм, сыбағалы салмағы 1, 050-1, 060. Оның реакциясы малда сілтілі, ет жейтіндердде - қышқыл, амфотерлік. Дене қызметі кезінде зәрдін рН төмендейді.

Зәр кұрамының 96 проценті су, 4 проценті құрғақ заттар. Олар органиқалық және емес зөаттардан құралған Органиқалық заттарға мочевина, зәр қышқылы, аммиак, аденин, ксантан мен сияқты пурин негіздері, креатинин эфир күкірт қышқылдары жатады. Зәрдің сарғыш түсі урохром, уробилин мен уроэтрин пигменттеріне байланысты болады.

Зәр шығару жүйесі, экскреторлық жүйе - адам мен жануарлар организмінің артық суды, тұздарды, зат алмасудан пайда болған қажетсіз заттарды сыртқа шығаратын органдары. Теңізде тіршілік ететін қарапайымдардың организмінен бөлініп шығатын өнімдер (несеп, тер, т. б. ) сыртқы ортаға диффузия арқылы немесе жиырылғыш вакуольдар көмегімен шығады.

Сонымен, қалыпы зәрде белоктар, қанттар, қан мен гемоглобиндер болмау керек. Қан мен зәр құрамында, қан мен гемоглобиндер болмау керек.

Қан мен зәр құрамын салыстыру кезде, зәрдің құрамында қанға қарғанда мочевина 70 есе, аммиак 40 фосфаттар -іқ, зәр қышқылы 25 есе көп.

Альбуминурияя кезінде:

Гематурия кезінде:

Немоглобинурия

Бүйрек қабынған кезде зәр арқылы белоктар бөлінеді.

Бүйрек пен зәр жолдарывна қан құйылғнда,, зәр құрамында қан бөлінеді

Жұқпалы мен ішқұрт ауруларында зәр арқылы гемоглобин бөлінеді

А теориясы

Фильтрациялық - реабсорбциялық теория. Мальпиги шумақтарындағы қан тамырларының қысым мөлшері сынап бағанасы бойынша 70-90 мм.

Шумақтарға келетін тамыр, шығатын тамырға қарағанда жуан болады. Сол себептен шумақтарға біраз қан бөгеліп, онан соң сүзіліп, провизорлық немесе алғашқы зәр пайда болады.

Зәрдің бұл түріне қандағы заттардың, белоктардаң бәрі кіреді. белктар каллоидты заттар болғандықтан капиллярлар қабырғасының саңылауынан өтмейді . Иреленденген өзекті жолдар мен Генле тұйық тұзағынан микробүрлердің арқасында провизорлық зәрден аминқышқылдары, глюкоза, су мен минерал тұздары қанға қайтадан сінеді. Осы процестің нәтежесінде аңырқы немесе дефинитивтік зәр пайда болады.

90 л провизолрық зәрден 1 л ақырғы зәр пайда болады. Бүйректе сүзу мен қайтада сіңу құбыллыстарынан басқа түзілу процестері де болады. Мысалы бензой қышқылы мен гликоколдан гиппур қышқылы түзіледі. Құрамнан бөлінген амин қышқылдары мен АТФ- тен аммиак пайда болады. Глютаминаза ферменті глутаминді, глутамин қышқылы мен аммиаққа ыдыратады.

В теория

Людвигтің сүзу теориясы. Бүйректің шумақтарында өте сұйық зәр сүзіледі де, иреленденген өзекті жолдарда қайтадан тек су сіңіп өзінің қалыпты жағдайындай қойылады. Сонымен, Боумен мен Людвигтің теориялары зәрдін пайда болуын ғылымның дамуына сай түсіндіре алмайды.