Оргагизмнің арнайы және арнайы емес қорғаныш реакциялары 2.Кан топтарының түрлері және оның сипаттамасы

Презентация қосу

Ветеринарная иммунология
Тақырыбы: 1.Оргагизмнің арнайы және арнайы емес қорғаныш
реакциялары
2.Кан топтарының түрлері және оның сипаттамасы

Выполнил: Бекенов М.Қ
Группа: ВС-403
Проверил:Нуркенов М.К
Организмнің арнайы қорғаныш реакиялары
Иммунитеттің арнайы факторлары: гуморальдік және жасушалық. Адам және малдың
организмінде түрлі вирустар кездеседі. Соған орай организмде сол вирустар ға қарсы арнайы
қорғаныс механизмдері пайда болады. Сонымен, вирусқа қарсы болатын қорғаныс
механизмдерін екіге бөлуге болады: Арнайы және арнайы емес
Гуморальдік факторлары – вирусқа қарсы гуморальдік факторлар В-лимфоциттерге тығыз
байланысты. В-лимфоциттер өзгере келіп плазматикалық жасушаларға айналады, ал ол
жасушалар вирусқа қарсы антиденелерді бөліп шығарады. Адам мен жануарлар қан сарысуында
болатын арнайы антиденелер – иммунитеттің гуморальді факторы арқылы болуының к өрсеткіші
болып табылады. Сонымен бірге, көптеген вирустарға қарсы жергілікті иммунитет болады.
Мысалы, тұмау ауруында, парагриппте және басқа тыныс жолдарының кілегейлі қабықшасыны ң
иммунитетіне байланысты болады, ал ішек ауруларында – ішектің кілегейлі қабықшасының
иммунитетіне байланысты болады. Мұндай жағдайларда иммунитет ұзаққа созылмайды.
Вирустардың көпшілігі антигендер болып табылады, сондықтан олар организмде өздеріне с әйкес
иммунологиялық өзгерістер тұғызады, соның нәтижесінде антиденелер – арнайы
иммуноглобулиндер пайда болады. Жасушада иммуноглобулиндер ДНҚ – РНҚ әсерінен пайда
болады. Осы жағдайда іске асыру үшін арнайы антигеннің әсері бар, демек, антиген организмге
енген соң макрофагтардың әсеріне түседі де иммуногендік түрге енеді, содан со ң макрофагтар
мен Т-лимфоциттер В-лимфоциттерге хабар береді, ал В-лимфоциттер плазматикалық жасуша ға
айналады да вирусқа қарсы тән иммуноглобулиндерді бөле бастайды. Организмде таби ғи
ауырған кезеде немесе еккен кезде алдымен иммуноглобулиндердің М – класы пайда болады,
оларды «алғашқы» антиденелерге жатқызады. Содан соң иммуноглобулиндердің А класы пайда
болады. Оларды кілегейлі қабықшаның В-лимфоциттері бөледі. Бұл антиденелер вирустарды
тыныс жолдарының кілегейлі қабықшаларында жояды және жергілікті иммунитет тұғызады.
Соңынан антиденелердің G – класы пайда болады. Олар вирусқа қарсы гуморалді жолы ар қылы
болатын арнайы иммунитеттің көрсеткіші болып табылады.
Жасушалық факторлары - вирусқа қарсы
иммунитеттің жасушалық факторлары Т-
лимфоциттерге, макрофагтарға байланысты
болады. Т-лимфоцит жасушаға жабысқан немесе
цитоплазма мембранасына енген вирус
ақуыздарын таниды. Вирустардың организмге
енуінің арқасында Т-лимфоциттердің өзгеруі
басталады. Т-лимфоциттер бөліп шығаратын
интерлейкин-2 арқылы Т-киллердің көбеюіне әсер
етеді, ал Т-киллерлер арнайы рецепторлар арқылы
вирус зақымдаған жасушаларды тауып, оларды
өлтіреді. Сонымен қатар, лимфа түйіндегі
макрофагтар вирусты тауып алып, оларды
«қорытады», ол үшін лизосомальдік ферменттер
қолданылады. Осындай қорытылған
иммунологиялық түрде вирус антигендерін Т-, В-
лимфоцитке ұсынады. Демек, макрофагтар
антигендердің түрін, санын белгілейді, содан соң
оларды Т-, В-лимфоциттер танып алады. Бірақ,
кейбір вирустар макрофагтың ферменттеріне төзеді
де, макрофагтың ішінде өсіп көбейе береді.
Организмнің арнайы емес қорғаныс факторлары
Оларда екіге бөлінеді гуморалдік арнайы емес және жасушалық арнайы емес деп екіге
бөлінеді:

Гуморальдік арнайы емес фактор - ингибиторлар жатады, оның
ішінде: α-ингибиторлар – біркелкі тұрақты мукопротеидтер,
вирустардың қан түйіршектерін біріктіретін қасиетін жояды; β-
ингибиторлар - температураға шыдамайтын липопротеидтер, көп
вирустарды жоятын қасиеті бар (тұмау вирусын, арбовирустарды); γ-
жоғары температураға шыдайтын гликопротеидтер, 100º С
сақталады. Тұмау вирусынан сақтандырады.
Жасушалық арнайы емес
қорғаныс факторлары - осындай
негізгі факторлардың бірі – вирус
енген жасушаның интерферон бөліп
шығаруы. Интерферон вирусқа
қарсы арналған агент емес, ол тек
жасушада вирусқа қарсы жағдай
жасауға көмектеседі. Негізінде,
барлық вирустар интерферон пайда
болуына әсер етеді. Интерферон
фагоцитозды күшейтеді, жасушаның
өсіп көбеюін, яғни бөлінуін тежейді.
Осы қасиеті қатерлі ісіктердің
жасушалырының өсірмеу үшін
қолданылады.
Қан топтары – бір биологиялық түр дарабастары қанының иммуногенетикалық
белгілері. Адамның қан тобы ұрықтың жатырда даму барысында қалыптасып, өмір
бойы өзгермейді. Қан белогының құрамында агглютинин деп аталатын ерекше заттар
болады. Олар a және b әріптерімен таңбаланады. Барлық адамдардың қаны 4 топқа
бөлінеді: I, II, III, IV. Қан беретін адамды - донор (латынша «donore» – сыйлаушы),
қабылдайтын адамды – реципиент (латынша «recepiens» -қабылдаушы) дейді. Қаны I
топка жататын адамдардың қанын барлық топқа (I, II, III, IV) аз мөлшерде (200-300 мл)
құюға болады. II топқа жататындардың қанын II және IV топқа береді. III
топтағылардың қанын III, IV топқа, ал IV топтағылардікін тек IV топқа құюға болады
(10-кесте). Егер қан топтары сәйкес келмесе, эритроциттер желімденіп қалады да, аяғы
сәтсіздікке ұшырайды. Қазіргі кезде қан құюда тек өз тобына сәйкес қан
құйылады.Жарақаттанып қаны азайған адамға қан құйып, ағып кеткен қанның орнын
толтырады.Қан құйып емдеу дәрігердің ежелгі арманы болатын. Алдымен жануар қанын
адамға, кейін адам қаны адамға құйылды, бірақ бұл тәжірибелердің бәрі де сәтсіздікке
ұшырады. Бір адамның қаны екінші адамға алдын ала тексермей құя салуға
болмайтыны анықталды. Мұның себебін білуде гетерогемоагглютинация мен
изогемоагглютинация құбылыстарының ерекше мәні бар.1836 жылы Губер
жануарлардын бір түрінен қан алып, оны екінші түріне (қойдың қанын қоянға) құйған.
Мұның нәтижесінде қоян қанындағы эритроциттер бір біріне жабысып, желімденіп
қалатыны, яғни агглютинацияланатыны байқалды. Екі түрлі жануарлардың қанын
араластырған кезде эритроциттерінің бір біріyе жабысып қалуы гетерогемоагглютинация
деп аталады.
1901 жылы Ландштейнер бір адамның қаның екінші адамға құй ған кезде
эритроциттердің агглютинацияланатынын, желімдеген эритроциттер
жарылып олардан гемолизин (қанды ерітетін улы зат) б өлініп шы ғатынын,
бұл гемолитикалық шокка апарып соғатынын анықтады. Бір түрге жататын
екі жануардың қанын араластырғанда да эритроциттер агглютинациясы
пайда болады, мұны изогемоагглютинация дейді. Эритроциттерді ң
желімдену себебін Прага университетінің профессоры Янский ашты.Тірі
организмнен тыс жерде тәжірибе жасап, көрген адамдарды ң қандарын алма
кезек араластырып мұның нәтижесінде адам қанында, я ғни оны ң
эритроцитінің мембранасын 2 түрлі (А және В) агглютиногендер, ал
плазмада сол агглютиногендерге сәйкестелеті ң 2 т үрлі агглютининдер
желімдейтін (α) не (β) болатынын анықтады. А- агглютиногені бар
эритроциттерді плазмалық α-агглютинин жабыстырса, В- агглютиногені бар
эритроциттерді β- агглютинин жабыстырады. Демек, бір адамның қанында
әрі желімденетін, әрі желімдейтін аттас заттар (А - агглютиноген, α-
агглютининмен, В- агглютиноген β-агглютининмен) болмайды. Белгілі 4
заттан (А, В және α, β ) тек 4 комплекс құруға болады. Осы ойға келіп адам
қанын 4 топқа бөлді. Халықаралық келісім бойынша қан тобы белгілерінде
оның агглютиноген қан тобы көрсетіледі.
Адамның немесе бір түр дарақтарының иммунологиялық белгілеріне —
эритроциттер құрамында агглютиногендердің, плазмада
-агглютининдердің болуы болмауына қарай, — ерекшеленетін қан
белгілерінің бірлестігін қан топтары дейді. Австрия ғалымы
Кландштейнер (1901) мен чех ғалымы Я.Янский (1907) зерттеулері
нотижесінде эритроциттерде А және В деген екі түрлі агглютиноген-дер
(антигендер), ал плазмада екі түрлі агглютининдер (антиденелер-
жабыстырғыш заттар), — ά және β болатыны анықталған. Қан құрамында олар
жеке-жеке, қос-қос немесе тіпті болмауы мүмкін. Агглютиноген А(В) мен агглютинин ά (β)
аттастар деп аталады. ά агглютинин А агглютиногені бар эритроциттерді,
ал β агглютинин — В агглютиногені бар эритроцитгерді жабыстырады.
Сондықтан бір адамның қанында өр тектес агглютиноген мен агглютинин
ғана болады. Адамда олар төрт түрлі бірлестікте немесе топта кездеседі:
1(0) топ қанының эритроциттерінде агглютиногендер болмайды, ал
плазмасында а мен 3 агглютининдері болады. II (А) топта — агглютиноген
А мен агглютинин β, /// (В) топта — агглютиноген В мен агглютинин ά
болады. IV (АВ) тобында А және В агтлютиногендері болады да,
агглютининдер болмайды. Егер қан құйғанда донор (қан беруші) қанының
эритроциттері реципиенттің (қан қабылдаушы) аттас агглютининімен
кездессе, эритроциттер агглютинациясы (жабысу) жүреді. Мұндай қандар
сәйкес емес қандар деп аталады.

Ұқсас жұмыстар

ӨСІМДІК ИММУНИТЕТІ

Егу күнтізбесі

Зертханаларда қолданылатын биологиялық қауіпсіздіктің негіздері

Клетканың химиялық құрамы туралы ақпарат

Балалар инфекциялық ауруларының иммунопрофилактикасы

Спецификалық қорғаныс механизмдер

Қанның құрамы

Семей ядролық полигоны

Қызба

Температура әсеріне бейімделу

Пәндер