СИ тілінің жалпы характеристикасы. Си программалау жүйесіне кіріспе

Презентация қосу

Орындаған: Нұржанова
Салтанат
Сәбиева Динара
Тексерген: Жаксыгулова Д.Д.
Жалпы мәліметтер
•
Керниган
Си программалау тілі ең алғаш Брайан
және
авторлығында 70 жылдар
Деннис Ритчи
Bell
Laboratories фирмасы жәрдемінде
АқШ–та жасақталды. Бұл тіл сол кезде
UNIX операциялық жүйенің
пайдаланушылары үшін қолайлы тіл
болды. Брайан Керниган Денис Ритчи

Бұл тіл жүйелік программалық жасақ мәселелерін
(трансляторларды өңдеу, операциялық жүйе , экранды қ
интерфейс, аспаптық құралдар т.б.) шешуде қолданылатын
тиімді универсал алгоритимдік тіл.
Си тілінде жазылған программаның архитиктуралары әр түрлі
компьютерлердің бірінен бірін ауыстыруға бір операциялы қ
системаның екінші операторлық системаға ауыстыруға жеңіл.
Сонымен қатар Си тіліндегі программаларды ң орындалу
жылдамдығы ассемблер тіліндегі программалардан кем емес. Си
тілінің компиляторы қазіргі кездегі барлы қ операциялы қ
жүйеде жұмыс істей береді. Unix, MSDOS, WINDOWS.
Си тіліндегі программаның
құрылымы
• Кез келген программа бір немесе бірнеше
функциялардан турады. Олар программа құруға
керекті негізгі модульдер болып табылады. Кез келген
программаның жазылған алғашқы мәтіні бастапқы
код деп аталады.Оны біріктірілген программалау
ортасында теріп,сонан соң компилятор арқылы
машиналық кодқа түрлендіріп орындаймыз.
• Си тілінде жазылған программа препроцессор
директиваларынан, глобалды (ауқымды)
айнымалыларды жариялаулардан, бір немесе бірнеше
функциялардан тұрады. Осы функциялардың ішінде
түгелдей программаның жұмысын басқаратын бір
негізгі (main) функция болады.
• С тіліндегі программаның жалпы құрылымы
мынадай:
• <препроцессор директивалары>
• <қолданушы типтерін анықтау – typedef>
• <функциялар прототиптері>
• <глобалды объектілерді анықтау>
• <функциялар>
• Сонымен Си программасы
бірнеше функциялардан құралады
және олардың біреуі міндетті
түрде MAIN() болуы қажет.
• Қарапайым программаның
мысалын қарастырайық. Жалпы
кез келген функция оның
тақырыбы мен тұлғасынан
тұрады.
Мәліметтер типтері.

• Мұнда мәліметтердің бірнеше негізгі типтері
қолданылады. Олар:
• char – символдық, яғни таңбалық тип,
• short – қысқа бүтін сан,
• int – бүтін сан типі,
• long – екі еселенген бүтін сан,
• float – нақты (жылжымалы нүктелі) сан типі,
double – екі еселенген нақты сан типі.
• unsigned – таңбасыз бүтін сан.
Си программалау тілі
элементтері
• Компьютер пайдаланушы жаз ған
программаның құрылымдық
базасын си тілі элементтері
арқылы түсінеді.

• Си тілі элементі төменгі
бөліктерден тұрады.
• -алфавит
abc, ABC, A128B, a128b .
• -константалар
• -идентификаторлар
• -кілтті сөздер (ключевые слова )
• -түсініктер (коментарий)
Алфавит және Лексемалар

• Си тілінің әліпбиі (алфавит)
• С тілінде мына белгілер (символдар)
жинағы қолданылады: Тілдің ары қарай бөлінбейтін ең
• 1) Латын әліпбиінің бас (A,B,C,…….,Y,Z) қарапайым бірлігі лексем (token
және кіші (a,b,c,………,y,z) әріптері;
деп те айтады) деп аталады.
• 2) 0-ден 9-ға дейінгі араб цифрлары;
Лексемнің 5 типі бар:
• 3) Мынадай анайы белгілер:
• + (плюс), - (минус), * (жұлдызша ), / (бөлу
операциялар (operator)
сызығы немесе слэш), = (тең), > (үлкен), < ( айыру таңбалары (separator)
кіші), ; (нүктелі үтір ), & (амперсэнд ), [ ] (тік идентификаторлар (identifier)
жақшалар), { } (фигуралық жақшалар), ( )
(қарапайым жақшалар), _ (астыңғы сызық),
түйінді сөздер (keyword)
(пробел ), . (нүкте), , (үтір), : (қос нүкте), # константалар (constant)
(нөмір), % (пайыз), ~ (әрбір разряд бойынша
терістеу), ? (сұрақ белгісі), ! ( леп белгісі), \
(кері слэш).
Константа
• Тұрақты немесе константа деп
программаның орындалу барысында
мәндері өзгеріссіз қалатын шамаларды
айтады. Тұрақтыға программа басындағы
директива арқылы мән берсек те немесе
оны программаның сипаттау бөлімінде
идентификатор түрінде белгілеп алып мән
берсек те болады. Олар сандық, символдық
және тіркестік (іnt, float, char, strіng)
мәндерді қабылдай алады. Символдық
және тіркестік (строковый – strіng) мәндер
үшін орыс, қазақ әріптерін және кез келген
символдарды пайдалануға болады. Олар
тырнақша ішіндегі таңбалармен жазылады,
мысалы: “S=“ , “сумма” , “функцияның
мәні”, “y=“ және т.б.
• Тұрақтыларды анықтау мысалдары:
• Тілдің ең негізгі түсіністерінің бірі- идентификатор. Ол
объектінің атауы ретінде қолданылады. (функцияның,
айнымалының, константалардың)
• Идентифатор төмендегі ережеге сай таңдалуы қажет:
Олар латын әріптерінің х немесе астын сызу басталуы қажет .
Оның ішінде латын әрпі және астын сызу белгілері
қолданылуы мүмкін. Бөтен таңбаларды қолдануға болмайды.
Си тілінде кіші және үлкен латын әріптері өзгеше деп
саналады.
Идентификатордың ұзындығы әр программаның жүйесінде
әр түрлі ANSI стандарты бойынша 32 таңбадан аспауы керек .
Объектілердің идентификаторы тілдің, түйінді сөздерінің
стандартты функциядан және библиотека аттарынан өзгеше
болуы қажет.
• Си программалау тілінде түсініктемеге көп көңіл қойылады.
Мысалы: X, x_2, cymka, bec, Ол программаны теруді жеңілдетеді. Каментарий мына /* және
/ таңбалармен шектеледі.
p23ps6, dt54as, ALFA, baga2,
salmak, Omega2
Кілтті сөздер
• Си тілінің түйінді сөздері – программада алдын
ала анықталған белгілі бір мағынасы бар сөз
тіркестері. Си тілінің түйінді сөздері
(служебные или ключевые слова) мәліметтер
типтері, операторлар мен стан-дартты
функциялар атаулары, жады кластары, моди-
фикаторлар (толықтырғыштар), т.с.с., олардың
тіл-дің әр түрлі нұсқаларында аздап
айырмашылықтары болуы мүмкін.
• Қордағы (резервтегі) сөздер:
• auto double int struct break else long switch
register tupedef char extern return void case float
unsigned default for signed union do if sizeof
volatile continue enum short while, т.б.
• Алғашқы төрт тип бүтін сандарды сипаттау
үшін қолданылады.
Стандартты функциялар

• Си тілінде математикадағы тәрізді
стандартты функ-циялар бар. Олар жиі
кездесетін математикалық және басқа да
функцияларды есептеу үшін
қолданылады. Стандартты функцияны
жазу үшін міндетті түрде функцияның аты
және жақшаның ішінде аргументі
көрсетілуі қажет. Функцияны есептеу
барысында аргумент пен функция
типтерінің әр уақытта сәйкес келе
бермейтінін есте сақтаған жөн. Енді
программаларда жиі пайдаланылатын
өрнектерді мысал ретінде қарастырайық.
Берілгендер классификациясы
• С тілінде екі категориялы берілгендер қолданылады: берілгендерді ң
қарапайым (скалярлық) және күрделі (құрамды) типтері. Негізгі
(базалық) типтерге бүтін, нақты және символды қ типтер жатады. Өз
кезегінде, бүтін типті берілгендер қысқа ( short), ұзын (long) және
таңбасыз (unsigned) болуы мүмкін. Берілгендердің базалы қ
типтерінің өлшемдері мен мүмкін боларлық диапазондарын келтірейік
(1-ші кесте):

• Берілгендердің күрделі типі массивтерге, құрылымдарға ( struct),
бірігулерге (немесе құрамаларға) (union), санауларға (enum) бөлінеді.
Препроцессор директивалары
Препроцессордың негізгі қызметі ол-программада
шығарылатын тексті оның компиляциясына дейін
өңдеу болып табылады.

Препроцессорлық өңдеу қадамдары:
Барлық жүйелік-тәуелді стандарты кодтарға қайтадан өзгертіліп кодталуы керек. (мысалы,
жүйелік-тәуелді индикатор жол соғында)
Мәтінде препроцессорлардың директивалары мен лексемалары аны қталады, ал әрбір олар ға
берілген түсініктеме бос орын символымен ауыстырылады.

Символдық тұрақтылардағы және символдық жолдардағы эскейп-н әтижелері өздеріні ң
эквиваленттілеріне ауыстырылады., яғни өздерінің сәйкес санды қ кодтарына өзгертіледі.
Жинақталған символдық жолдарға (жолдық тұрақтылар) түсініктеме беріледі, я ғни олар бір
жолға біріктіріледі. # define-препроцессор идентификаторы немесе макросты
анықтайды.
# include-файлдан мәтін қосу.
#undef-препроцессор идентификаторын немесе макросты
анықтаудан бас тарту.
#if-шартты тексеру.
# ifdef-идентификаторды анықтауды тексеру.
#Ifndef-идентификатордың анықталмағанын тексеру.
#else -#if үшін альтернативті бұтақ басы.
#endif-#if шартты директивасының соңы.
#line-келесі төменгі жолдың номер ретінің ауысуы.
#error-қате туралы хат мітінін түзеу.
#pragma-реализациямен алдын-ала қарастырылған әрекет.
# бос директива.

Ұқсас жұмыстар

Си тілінде құрылған программаның құрылымын сипаттау Си программалау жүйесінің файлдарының құрамы қандай Си тілінде деректерді ұйымдастыру

Си тілінде деректерді ұйымдастыру

ДК қолданбалы программалық қамтамасыздандырылу

С тілі

Кіріктірілген циклдардың құрылымын ұйымдастыру.Циклдық алгоритмдерді орындайтын программа құру.ТР және Си программалау жүйелеріндегі модульдерді салыстыру

ДЭМ-нің программалық жабдықтары. Программалар

Java тілі. Стандарты функциялар

Кирллицадан қазақшаны латинцага аударатын программа құру

TP және Си подпрограммаларды пайдалануды салыстыру. Ішкі программаларды пайдаланатын программалар құру. Модульдерді пайдаланатын программа құру

Pascal тілінде бағдарламалау

Пәндер