СОЦИОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУЛЕР

Презентация қосу

СОЦИОЛОГИЯЛЫ
Қ ЗЕРТТЕУЛЕР
Социология – тарихи қалыптасқан әлеуметтік
жүйелердің дамуының, өмір сүруінің өзіндік
заңдары мен заңдылықтары, жекелеген адамдардың,
әлеуметтік топтардың, таптардың, халықтардың
өміріндегі осы заңдардың әрекет ету механизмдері
мен көріну формалары туралы ғылым.
Социологиялық зерттеуге – қоғам және оның өмір
сүру, даму заңдылықтыры жатады.
Социология ғылымының пайда болуы мен дамуы
өмірлік тәжірибеден алынған мағлұматтарды
талдаумен тығыз байланысты.
Социологиялық зерттеулер дегеніміз – зерттеліп
отырған нысан туралы объективті мағлұматтар алу
мақсатындағы бір-бірімен өзара байланыста
жүргізілетін логикалық, методологиялық, тәсілдік
және ұйымдастырушылық-техникалық амалдар
жиынтығы.
Нақтылы социологиялық зерттеулер:

-қоғамдағы әлеуметтік -әлеуметтік байланыстарды
құбылыстар мен дамытудағы
процестердің шынайы қайшылықтар мен
сипатын білуге тенденцияларды айқындауға
жағдай жасайды; мүмкіндік береді;

- экономикалық,
- қоғамдық процесс
саяси және әлеуметтік
жолдарын анықтауға
дамудың бағдарын
жағдай жасайды.
айқындауға көмектеседі;
Социологиялық зерттеулер теориялық сипаттағы
методологиялық тұжырымдамаларды және нақтылы
әлеуметтік құбылыстарды немесе процесстерді зерттеуге
арналған әдістерді қамтитын бағдарламалар жасаудан бастау
алады.
Социологиялық зерттеулер әлеуметтік процесстер мен
құбылыстарды танудың тек бір құралы ғана болып
табылады, сондықтан да оның нәтижесін асыра дәріптеуге
болмайды. Бірақ ол басқа тәсілдердің жанында біздің
қоғамды тану мүмкіндіктерімізді арттыра түсетін, объективті
мағлұмат алудың маңызды құралы. Қолданбалы
социологиялық зерттеулер әлеуметтік теориялардың
тәжірибелік негізін құрайтын деректерді немесе тапсырыс
берушілердің (мекемелердің, қоғамдық ұйым өкілдерінің,
партиялар мен қауымдастықтардың, мемлекеттік басқару
органдарының, бұқаралық ақпарат құралдарының) нақтылы
практикалық қажетін қанағаттандыра отырып, дербес,
нақтылы-қолданбалы ұғымға ие болатын мәлімет жүйелерін
алуға бағытталған
Қолданбалы
социологиялық
зерттеулер негізінен
төмендегідей кезеңдерге
бөлінеді:

1) дайындық кезеңі; 2) жорық кезеңі;

3) мағлұматтарды таладу
және социологиялық
зерттеудің қорытынды
құжаттарын дайындау кезеңі.
Зерттеудің сандық-сапалық талдау
деңгейіне, шешілетін мәселелердің
ауқымына және қиындығына қарай
қолданбалы социологиялық зерттеулерді
негізгі үш топқа бөліп қарастырады:

прогноздық сипаттамалық
социологиялық социологиялық
зерттеулер; зерттеулер;
талдамалық
социологиялық
зерттеулер;
Сипаттамалық зерттеу – нақтылы социологиялық
талдаудың күрделенген түрі. Өзінің алдына
қойған мақсаты мен міндетіне сәйкес ол
зерттеліп жатқан құбылыс туралы және оның
құрамдас бөліктері жайында толық мағлұмат
беретін тәжірибе деректерін пайдаланады.
Сипаттамалық зерттеу жеткілікті түрде өңделген
бағдарламалар мен әдістемелік түрғыдан талдап
алынған құралдар көмегімен жүзеге асырылады.
Сипаттамалық зерттеу, көбінесе, талдау нысаны
әртүрлі сипаттамалармен ерекшеленетін үлкен
қауымдар болған кезде қолданылады. Бұл
жағдайда зерттелінбек сипаттамаларды
салыстыруға, ол сипаттамалардың өзара
байланыстар орнатқанын, не орнатпағандығын
айқындауға болады. Сипаттамалық зерттеудегі
мағлұмат жинау тәсілін айқындау зерттеудің
міндеті мен бағытына қарай анықталады.
Социологиялық зерттеудегі
сұрыптау тәсілі
► Сұрыптаудың өкілеттілігі (репрезентативтілігі) деп оның
нәтижесінде алынған жиынтықтың зерттелуге тиіс
социологиялық нысанның жай-күйін дұрыс бейнелеуін
айтады. өкілеттілік қатал сақталатын жұмыс тәртібінің
екі деңгейі арқылы қамтамасыз етіледі: біріншіден
сұрыптаудың стратегиясы мен әдіс-тәсілдері арқылы,
екіншіден, сұрыпталған жиынтық нәтижелердің дәлдігін
мүмкіндігінше қамтамасыз етуге жарамды барынша
шағын ауқымы арқылы.
► Сұрыптаудың экономикалық тиімділігі оның ауқымынан,
сондай-ақ сипаты мен мерзімінен шығатын жалпы
құнына байланысты. Сұрыптаудың сипаты бас
жиынтықтың сипатымен және зерттеудің мақсатымен
айқындалады.
Сұрыптау алудың әдістері ықтимал (статистикалық) және
мақсатты (статистикалық емес) болып бөлінеді. Ықтимал әдістерге
жай сұрыптаудан басқа стратифицияланған және ұялық кездейсоқ
сұрыптау, сондай-ақ квазикездейсоқ сұрыптау әдістері, жүйелі
сұрыптау мен рандомиялық әдіс-тәсілдер жатады. Мақсатты
әдістерге – квоталық және «оңай» сұрыптаулар, негізгі аймақ,
сондай-ақ экспериментальды сипат сұрыптауы кіреді.

Жүйелі сұрыптауда сұрыптау тізім бойынша белгілі бір қадаммен
жүріп отырады. Бұл әдіс-тәсіл жай кездейсоқ ссұрыптауға қарағанда
ыңғайлы болады. Егер тізімде ешқандай циклді заңдылықтар болмаса,
бұл әдәс-тәсіл кездейсоқ сұрыптаудағыдай, ал мөлшері тәртіпке
келген тізімдерде нәтижелер дәлірек болады.

Стратифицияланған сұрыптау әртекті бас жиынтықта және
нысандардың тізімін бас жиынтықтың тұтас күйінен гөрі құрамдас
бөліктері бойынша алған оңай болғанда қолданылады.
Территориялық белгілері бойынша стратифициялауды, кейде
аудандастыру деп те атайды.
• Ұялық сұрыптау табиғи түрде барынша ұсақ
құрамдас бөліктерге бөлінгенмен, олардың бір-
бірінен айырмашылықтары айтарлықтай
болмайтын бас жиынтықтарда қолданылады.
• Сұрыптаудың негізгі статистикалық емес әдісіне
– квоталы сұрыптау жатады. Бұл әдіс бас
жиынтықтың негізгі әлеуметтік-демографиялық,
немесе зерттеу үшін маңызы бар басқа да
белгілер бойынша бөлінуі белгілі, бірақ олардың
тізімін алу мүмкіндігі жоқ, немесе кездейсоқ
сұрыптау жүргізуге уақыт пен қаржы тапшылығы
болған жағдайда қолданылады.
• Экспериментальды сұрыптау квоталық
сұрыптаудың жеке бір түрі болғанымен де оның
мақсаты бас жиынтықты түгелімен емес, оның
салыстыра зерттеу нысаны болатын бөліктерін
сұрыптапалуды алға қояды.

Ұқсас жұмыстар

Социологиялық зерттеулерді жіктеу

Қазіргі социологиялық теориялар

Басқару жүйесінің маңызды бөлігі қоғамның қалыпты қызмет етіп, қолайсыз жағдайларға жол бермеу үшін әлеум

Айнымалы шамаларды анықтау

Зерттеудің инструментариі деген социологиялық зерттеуді өткізу құралы

Әлеуметтік талдау негізінде болжам ұсынылатын әлеум

Бақылау әдісі

Әлеуметтану объектісі мен пәні

Әлеуметтік зерттеудің тәсілдері

Әлеуметтанулық зерттеулер

Пәндер