Қоғам – жүйе ретінде

Презентация қосу

Тақырыбы:
Қоғам – жүйе ретінде.

Орындаған: Ахметова А.
Тексерген: Абдыхалық А.
Қоғам – адамзаттың
қауымдастығы, оны адамдар
құрайды және оның
құрамында өздері өмір сүреді.
Қоғамның құрамды элементтеріне:
адамдар, әлеуметтік байланыстар
мен әрекеттер, әлеуметтік өзара
қимыл-әрекеттер және қатынастар,
әлеуметтік институттар мен
ұйымдар, әлеуметтік топтар,
қауымдастықтар, әлеуметтік
нормалар мен құндылықтар және
т.б. жатады.
Қоғамның жүйелігін көрсететін ұғымдар
мен негізгі принциптері бар.
Жүйе-өзара бір-бірімен байланыста болатын
және тұрақтылықты құрайтын тәртіптелген
элементтің жиынтығы.
Құрылым-бұл жүйенің ретке келтірілуі,
ұйымдастырылуы.
Құрылымдық байланыстар- элементтердің
жүйеде алатын орнымен анықталады.
Әлеуметтік жүйе-тұтастықты құрастыратын
жүйе болып саналады, оның негізгі
элементіне адамдар, олардың арасындағы
байланыстар, әрекеттер мен қатынастар
жатады.
Әлеуметтік жүйені үш негізгі мәселе
тұрғысынан алып қарастырады:
Әлеуметтік жүйе индивидтердің бірлестігі ретінде
зерттеліп, қайсыбір ортақ жағдайлар олардың өзара
әрекетінің негізіне алынады, мысалы, қала, село,
еңбек ұжымдары т.б;
Әлеуметтік жүйе әлеуметтік ұстанымдардың
иерархиясы іспетті қарастырылады, бұлар
индивидтердің бірлесіп істеген қызмет процесінен
көрінеді және содан әлеуметтік қызметтері келіп
шығады.
Әлеуметтік жүйе элементтердің негізгі сипаттарын,
олардың нақты әлеуметтік жағдайдағы өзара
қатынастары мен мінез-құлқын анықтайтын әлеуметтік
нормалар мен құндылықтардың жиынтығы.
Адамзат қауымдастығының басты-
басты екі түрі бар:
Әлеуметтік қауымдастықтар
Әлеуметтік ұйымдар

Бұлардың ұқсастығы бар. Олар
бірігіп индивидтердің қызметі іске
асатын “әлеуметтік орта” немесе
“әлеуметтік кеңістікті” құрайды.
Қоғамды жүйелілік деңгейде қарастыруда
детерминистік және функционалдық и
атқарады.
Детерминистік тұрғыдан қарастыру
марксизмде анық байқалады. Бұл ілім
бойынша қоғам тұтас жүйе ретінде
төмендегідей жүйеден тұрады: экономикалық,
әлеуметтік, саяси және идеологиялық.
Функционализм идеясы-көбіне-көп англо-
американ әлеуметтанушыларына
тиесілі.Функционализмнің негізгі ережелерін
ағылшын әлеуметтанушысы Г.Спенсер өзінің
үш томдық “Әлеуметтану негіздері” еңбегінде
белгілесе, оны американдық
әлеуметтанушылар А.Радклиф-Браун,
Т.Парсонс дамыта түсті.
Г.Спенсер дәлелдеген әлеуметтанудағы
функционализм Р.Мертон еңбектерінде
терең зертеле отырып дамытылды.
Р.Мертон оның тұжырымдамасына бірқатар
анықтамалықтар енгізді.

Өзі бір ғана құбылыс бола тұрғаныменде, әр түрлі қызметтер
атқаруы мүмкін, сондай-ақ керісінше бір ғана қызмет түрінің
өзі әр түрлі құбылыстарда да қолданылады.
Р.Мертон дисфункция ұғымын енгізді, яғни оған бүлдіруші
қызмет деген мағына береді. Ол бірқатар элементтер бір
жүйелі қатынаста функционалды болуы мүмкін ж әне басқа
жүйеге қатынас кезінде дисфункционалды болуы ы қтимал
деген қорытынды жасады.
Р.Мертон айқын және көзден таса жасырын латентті қызметтер
арасындағы айырмашылықтарды белгіледі. Ай қын қызмет-
саналы әрекеттен туындаған қызмет. Латенттік қызмет әрекет
етуші адамның қажетті амалды табуды ойламауыны ң
нәтижесі.
К.Маркс төңкеріске қоғамды өзгертетін және оның
дамуын жеделдететін трихи локоматив ретінде қарады.
Марксизм эволюционизмді төңкеріспен біріктіруге
тырысты, қоғам дамуында төңкеріс маңызды алғышарт
деп қарады. Төңкеріс, дәлірек айтқанда, жаңа
экономикалық және саяси құрылымдарды
қалыптастырушы рөлін атқаратын болады. Олай болмаған
күнде қоғам өзін іріп-шіруге жеткізетін себептерден
құтыла алмайтын еді. Қоғам дамуының маркстік
тұжырымдамасы тарихқа формациялық тұрғыда қарауға
да негізделген еді. Адамзат өзінің дамуында бірнеше
сатыны басынан кешіреді. Бір қоғамдық әлеуметтік-
экономикалық формациядан екіншісіне өту әлеуметтік
революция арқылы жүзеге асады. Марксизм көзқарасы
бойынша революциялар қоғам дамуы жолындағы барлық
тосқауылдарды жоюда, стратегиялық бағытта зор рқл
атқарады, қоғамдық дамудың қуатты
ынталандырушылары қызметін атқарады. Нақты айтар
болсақ, қоғам дамуының эволюциялық және
революциялық теориялары қоғамдық прогреске
негізделген.
Назар аударып
қарағандарыңызға көп
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Әлеуметтану қоғам туралы ғылым

Экономикалық әлеуметтанудың пәні

Экономикалық жүйелердің типтері

ДӘРІС Әлеуметтік әлемді түсінудегі әлеуметтану

Әлеуметтанулық теориялардың даму кезеңдерін талдау

Бесінші саты

Әлеуметтану ғылымның әдістері

Әлеуметтану ғылымның құрылымы

Әлеуметтік стратификация

Герберт Спенсердің әлеуметтік көзқарасының мәні

Пәндер