Сезім

Презентация қосу

Қарабекова Ақбаян
Бейнелеу өнері және сызу
208-топ ІІ-курс
Сезім
Сезім туралы жалпы түсінік
Адам өмірінде сезімдер ерекше рөл атқарады. “Сезім” сөзімен
адамдардың өмірі мен қызметіне, олардың адамдарға, табиғатқа,
өнер шығармаларына, ғылымға, өздері өмір сүріп отырған
қоғамға қатынастарға байланысты көңіл-күйін білдіреді.
Адамның барлық іс - әрекеті мен қылығында ерекше орын алады:
оның ықпалымен адам әрект етеді, белгілі бір қылықтарды іске
асырады.
Адам тек қана қоршаған дүниедегі заттар мен құбылыстарды
белсенді танып қоймайды, сонымен қатар оларға көңіл күйін
білдіреді. Бір оқиғалар оларды ойландырады, басқаларына сел қос
қарайды, кейбір заттар мен құбылыстар оларға ұнайды, бір адамды
ұнатады, басқаларын жек көреді. Сезімдер дегеніміз-адамның
басқа адамдарға өзіне қоршаған ортаға қатынасын білдіретін
психикалық жағдайы және көңі-күйі.Адамның сезімі әр уақытта
да белгілі қоғамдық мәні бар іс -әрекеттке бағытталған. Жай ғана
сыйлау немесе жай ғана сүйіспеншілік болуы мүмкін.
Сезімдер
Сезімдер

Стеникалық Астеникалық
Стеникалық сезім дегеніміз- адамның белсенділігін арттыратын, к үші
мен қуатын еселейтін еселейтін, адамды жігерлендіретін, сергектікке
бағыттайтын сезім. Стеникалық сезім (“стенос”-грек сөзі,
қазақшалағанда –күш деген мағынасында қоланылады.) Мысалы, к үшті
қуаныш, ашу сезімдер жатады
Астеникалық сезім дегеніміз- адамның белсенділігін қуатын азайтатын,
адамды тежеп отыратын сезім. Астеникалы қ сезім ( “астенос-грек сөзі,
қазақшалағанда-әлсіздік мағынасында қолданылады. ”) Мысалы, нәзіктік,
қайғы-қасірет, қорқыныш сезімдерін жатқызу ға болады. Сезімдерді ол бас
ми қыртысының жарты шарлары қызметінде қарастырылады, адамда әр
уақытта екінші сигнал жүйесімен. Байланысты болады.
Сезімдер – қоғамдық өмір жағдайында адам дамуының жемісі.
Сезімдердің негізінде ең алдымен адамдардың арасындағы қатынастармен
байланысты қажеттіліктер жатады. Сезімдерді ң эмоциялардан
айырмашылығы сезімдер адамзаттың тарихи даму барысында пайда бол ған
қажеттіліктерн мен байланысты. Сезімдерді ң пайда болуы адамны ң
қоғамдық тұрмысына қатысты.
Сезімдердің физиологиялық негіздері
Көптеген сезімдердің физиологиялық негідерінен И.П.Павлов
қалыптасқан динамикалық стереотип қызметінің бузылуын атап
көрсеткен болатын-ды. Сезімдер бас ми қыртыстары айма ғыны ң
қызметімен байланысты сезімдерді білдіретін еріксіз
қозғалыстардың орталықтары болып табылатын көру төмпешіктері
жатады. Көру төмпешіктерінің бұзылуының эмсоциялық саланың
бұзылуына әкеп соқтырады, бас мидың қыртыстарының аймағында
вегетативтік жүйке жүйесін басқаратын орталықтар жатады, сол
орталықпен эмоциялық көңіл-күй тығыз байланысты.
Кейбір сезімдер вегетативтік жүйке жүйесінің және оны
басқаратын басқа органдардың қызметінің артуымен байланысты.
Сондықтан да кейбір эмоциялық көңіл-күйде біз қан айналысы, ас
қорту органдарының қызметінің артуын, тыныс алуын, көз
алдындағы өзгерістер, терінің қызаруын байқаймыз.
Жоғары сезімдер
Сезімдер, атап көрсетілгендей, адамның қажеттіліктер мен және оны
қанағаттандыру мүмкіндіктерімен байланысты қажеттіліктерді ң сипатына
байланысты жай және жоғарғы сезімдер деп бөледі.Жай сезімдерге
белгілі бір физиологиялық қажеттіліктерді қанағаттандыру немесе
қанағаттандырмаумен байланысты сезімдерді жат қызамыз. Мысалы,
аштық, шөлдеу, тою,жүрегі айну сияқты эмоциялық жағдайлар мен
байланысты сезімдер жатады. Жай сезімдердің ерекше биологиялы қ м әні
зор. Олар бас ми алабына дене жағдайы туралы сигналдарды жеткізіп
отырады: денсаулығы немесе аурулығы, қарапайым қажеттіліктерді
қанағаттандыру немесе қанағаттандырмау туралы. Жо ғары сезімдер
адамның рухани дүниесін білдіреді және оны жеке тұлға анықтайды.
Жоғарғы сезімдер рухани қажеттіліктерді қанағаттандыру немесе
қанағаттандырмау негізінде пайда болады. Жоғары сезімдер аны қ
байқалатын қоғамдық сипатта болады және адамның қоғамдық өмірдің
әр түрлі жақтар мен құбылыстарына қатынасын білдіреді. Жо ғар ғы
сезімдердің мазмұны, олардың бағыттылығы адамның к өз қарасымен,
адамгершілік мінез-құлық ережелерімен және эстетикалы қ
бағалаулармен анықталады.
Жоғарғы сезімдер

Адамгершілік интеллектуалдық

Эстетикалық
Адамгершілік сезімдер
Адамгершілік сезімдер- қоғамдық өмірдің талабына с әйкес к өрінетін
адамның жоғарғы сезімдерінің бір түрлі бұлардың мазмұны да,
құрылымы да өте күрделі. Мұндай сезімдер тобына жолдасты қ, досты қ,
махаббат, адамдық, шыншылдық, ар-намыс, борыш, жауапкершілік,
елжандылық, ұят, ұлттық мақтаныш, қазақстандық патриотизм т.б. жатады.
Адамгершілік сезімдер дегеніміз дүниедегі құбылыстарды қабылдауда
адамдардың көңіл-күйі және бұл құбылыстарды қоғамның қалыптасқан
ережелері мен салыстыруды айтады. Бұл сезімдерді ң бай қалуы
көрсеткендей, адамдар адамгершілік талаптар мен ережелерді ме ңгереді.
Адамгершілік талаптар қоғамның дамуының үрдісінде оны ң
дәстүрлеріне, салтына, дініне, идеологиясына және т.б. Байланысты
қалыптасады және өзгеріп отырады.Адам баласы қоғамда өзіні ң
адамгершілік қасиеттерімен, қайырымдылы ғымен, адалды ғымен,
әділеттілігімен ардақталады.
Эстетикалық сезімдер
Қоғамның даму үрдісінде адам моралдік талаптармен ғана емес,
сонымен қатар сұлулық ұғымдарын басшылыққа ала отырып, қорша ған
дүниенің құбылыстарын қабылдау қабілеттілігіне ие болады. Б ұл жа ғдай
эстетикалық сезімдердің пайда болуы үшін негіз болып табылады.
Эстетикалық көңіл-күйлер өте көп қырлы және күрделі.
Эстетикалық сезімдер-болмыстағы шындықтың сұлулығын, әдемілігін
қабылдаудан туатын көңіл-күйі. Эстетикалық сезім табиғат көріністерінен,
әуезді әуендерден, әсерлі оқиғалардан, өнер туындыларынан пайда
болады.
Эстетикалық сезімдер деп әдемі заттармен құбылыстарды қабылдаумен
байланысты, ол туралы елестетулермен ж әне ойлармен байланысты
адамның көңіл – күйінің жағымды сезімдерін айтамыз. Адамны ң
эстетикалық сезімдері өз ортасына тарихи әлеуметтік жа ғдайларына
байланысты өзгеріп отырады.
Интеллектуалды сезімдер
Интеллектуалды сезімдер-адамның ақыл-ой, іс-әрекетімен байланысты.
Интеллектуалды сезімдерге таң қалу, әуестену, өзіне -өзі сену, қана ғаттану
сезімдерін жатқызуға болады. Интеллектуалды сезімдер танымды қ іс-
әрекетте пайда болады. Интеллектуалды сезімдер танымды қ іс- әрекетте
пайда болады. Бұл сезімдер әртүрлі теориялық және практикалық
мәселелерді қойғанда, міндеттерді шешкенде, ғылыми жа ңалы қтар
ашқанда, ойлап тапқанда, қандай да болсын жаңаны меңгергенде ж әне
танығанда пайда болады және көңіл-күйді білдіреді.
Интеллектуалдық сезімдер тек адамның таным іс- әрекетіне байланысты
пайда болып қоймайды, ақыл-ой үрдістерін дамыта отырып, сонымен қатар
оларды ынталандырады, ақыл-ой қызметіне күшейте т үседі, ойлауды ң
жылдамдығына, нәтижелілігіне, білімні ң маз-мұнына ж әне д әлдігіне әсер
етті. Сонымен қатар логикалық ойлаудың қанағаттанғанды ғын
жатқызамыз, адамның ойы анықтылығымен, бірізділігімен,негізделуімен
ерекшеленеді.

Ұқсас жұмыстар

ЭМОЦИЯ ЖӘНЕ СЕЗІМ

Сезім және эмоция

Эмоция мәнерлі

Психологиялық тренинг

Сезімнің түрлері

Сезім және басқа сенсорлық түйсік

Махаббат – мәнгі ертегі

Иісі - сенсорлық әдістердің жиынтығы

ЭМОЦИЯЛАР СЕЗІМДЕР

Рецепторлы жасушалар және рецепцияның механизмдері

Пәндер