Эйкозанойдтар

Презентация қосу

ҚР ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛІГІ С.Д.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ
Жоспар

Гормондар жайлы жалпы түсінік
Эйкозанойдты мессенджерлі жүйе
Екіншілік механизм
Үшіншілік механизм
Қалқанша безі
Гипофиз
Бүйрек үсті безінің қыртыс
қабатының
гормондары
Ұйқы безі
Қолданылған әдебиеттер.
Гормондар туралы жалпы түсінік

Адам баласы табиғаттың ажырамас бір бөлігі ретінде
сыртқы ортамен тығыз байланысты. Адам
организмдері сыртқы ортаның өзгерістерінде де
құрамдық тұрақтылықты сақтайды. Сондай-ақ ол
изотермиялық жүйе деп аталады.
Метоболизмнің негізгі реттелу тәсілі –жүйелік
реттеу. Гормон деген терминді 1905ж. У.Бейлис және
Старлинг ұсынған « harmao грек-қоздырамын,
қозғалтамын».
Гормондар - ағзада аз мөлшерде түзіліп қанға
немесе лимфаға бөлініп рецепторлары бар нысана
жасушаларына арнайы әсер ететін биологиялы қ
активті заттар.
Эйкозанойдты мессенджерлі
жүйе

Кейбір гормондар өз рецепторларымен
байланысқаннан кейін тікелей немесе
тікелей емес жолдар арқылы
мембраналық фосфолипаза А2 (ФЛА2)
ферментін активтенуі мүмкін, оның
әсерінен мембраналық
фосфолипидтерінің құрамында дигомо

; - линолен,
архидон және эйкозапентаноен
қышқылдары (ЭПҚ) бөлініп шығады.
Біріншілік механизм

Біріншілік механизм бойынша белокты
пептидті гормондар және амин
қышқылдарының туындылары болатын
гормондар әсер етеді. Бұл механизм
бойынша әсер ететін гормондар жасуша
ішіне кіре алмағандықтан өзі әкеле жатқан
хабарды жасуша ішілік «делдалдар»
арқылы береді. Олардың қатарына цАМФ;
цГМФ; Са2+иондары жатады.
• Екіншілік механизм
• Мембранадан жеңіл өте алатын гормондар осы
механизм арқылы әсер етеді. Бұл гормондарға
липофильді гормондар жатады. Олардың
рецепторлары жасушаның ішінде
• (цитоплазма және ядро). Бұл гормондар
мембрананың фосфолипидтік барьерінен жеңіл өтіп,
цитозольге түскеннен кейін өз рецепторларымен
байланысып, гормон-рецептор комплексін түзеді.
• 2-шілік механизм бойынша стеройдты және
тереоидты гормондар әсер етеді. Бұл механизммен
әсер ететін гормондар тек қана белоктар мен
ферменттердің синтезін ғана активтеп қоймай,
кейбір гендерді репрессирлеп белоктардың синтезін
төмендетуі де мүмкін.
Гормондар
Үшіншілік механизм

Бұл механизм бойынша әсер етуші
гормондар жасуша ішілік ферменттердің
активтілігіне әсер етеді және жасуша
мбанасының өткізгіштігін арттырыды. Осы
механизм бойынша әсер ететін
гормондардың рецепторы плазматикалық
мембранада орналасады әрі екіншілік
мессенджер тирозинкиназды-фосфотазды
жүйемен байланысты.
Қалқанша безі

Қалқанша безі дәнекер тінінің жұқа қабаттарымен қоршалған
фолликулалардан тұрады.
Фолликула жанындағы жасушаларда тиреокальцитонин(синонимі–
каьцитонин) түзiледi. Фолликуланың iшiндегi коллоидта екi гормон
– трийодтиронин (Т3) және тетрайодтиронин (Т4) немесе тироксин
синтезделедi .
Тиреоидты гормондар. Химиялық табиғаты: тироидты гормондар
бос күйіндегі тирозиннен немесе 10 полипептидтік тізбектен тұратын
белок тиреоглобулиннің құрамындағы тирозиннен түзіледі.
Гормондардың түзілуі тиреоциттерде немесе фолликуллалардың
iшiндегi коллоидта жүреді. Ион түрінде түскен иод қалқанша безінде
молекулалық формаға (J2) айналады. Тирозиннің йодталуы С-3 және
С-5 орында өтедi.
Әсер ету механизмі: екі гормонда екіншілік және үшіншілік
механизм бойынша әсер етеді.
Гипофиз-ішкі секреция бездерінің ең
негізі.

Гипофиз

Алдынғы бөлім Орталық бөлім
гормондары: гормондары: Артқы бөлім
Соматотропты
Аденокортикотропты
Меланоцистимулдеуші
гормон,
Гормондары:
Тиреотропты Кортикотропин Вазопрессин
Лютеиндеуші гормон байланыстырушы Окситоцин
Лактотропты пептид
Гипофиз
Бүйрек үсті безінің қыртыс қабатының гормондар ы

Химиялық табиғаты: Олар холестериннің туындысы.
Гормондардың құрылыстарындағы ортақ ерекшелігі:
1. Циклопентанпергидрофенантреннiң сақинасы бар.
2. А - сақинасында С4 пен С5 арасында қос байланыс , С3-те кето-
тобы С=О, С10 мен С13 - метил тобы бар.
Әсер ету механизмi: барлық кортикостероидтар 2-лік механизммен әсер
етеді, олардың рецепторлары жасуша ішінде орналасады.
Зат алмасуына әсер етуiне және түзілетін орнына байланысты КС –
тарды үшке бөледi:1-ші қабаатта (шоғырлы аймақта )
глюкокортикостероидтар (ГКС), 2-ші қабатта (шумақты аймақта)
минералокортикостероидтар (МКС), 3-ші қабатта (торлы қабатта)
андрокортикостероидтар (АКС).
ГКС бүйрек үсті безінің қыртыс қабатының шоғырлы аймағында
синтезделедi. Биологиялық активтілігі
кортизол(гидрокортизон)>кортикостерон>кортизон реті бойынша төмендеп
отырады.
Нысана жасушалары: терi, көк бауыр, тимустың жасушалары, бауыр,
май, лимфоидты, дәнекер және бұлшық ет тіндерi.
Физиологиялық әсерi. ГКС жалпы әсері катаболикалық , ал бауырда
анаболикалық әсер көрсетеді.
Ұйқы безі
Ұйқы безі–экзокринді және эндокринді аралас
секрециялық без. Оның сыртқы секреторлық қызметi –
ұйқы безі сөлі мен ас қорыту ферменттерiн , ал iшкi
секреторлық қызметi 4 гормонды: инсулина, глюкагон,
соматостатин және панкреатидтiк полипептид
бөлiнуiмен сипатталады: α (А) жасушаларда (оның
үлесіне -25% келеді) - глюкагон, β (В) жасушаларда
(70%) - инсулин, Д- жасушаларда (5%) соматостатин, Ғ
- жасушаларда (аз мөлшерде,ізі ) панкреатидтiк
полипептид түзіледі.
Инсулин Лангерганс аралшықтарының бетта
жасушаларында түзіледі. Инсулин жәй құнсыз белок ,
молекуласында метионин мен триптофан жоқ. 51 А Қ-
ның қалдығынан тұратын екi тiзбектен құралған
полипептид .Бiреуі А тізбек 21 АҚ калдығынан, 2-шiсi В-
тізбек 30 АҚ қалдығынан тұрады. Олар бiр-бiрiмен екі
дисульфидтік көпiршелерi арқылы байланысқан, ал А
тізбекте бір тізбек ішілік дисульфидтік көпірше бар.
Ұйқы безі
Қолданылған әдебиеттер

“Заттар алмасуы және оның реттелуі”
С.А.Абитаева, С.М.Плешкова, К.Қ Өмірзақова

Алматы, 1998 г.
С.Тапбергенов «Медицинская биохимия»,
Астана, 2001 г.
С.Сеитов «Биохимия», Алматы, 2001 г.
Н.Р. Аблаев Биохимия в схемах и рисунках, Алматы 2005 г.

Ұқсас жұмыстар

Адам тіндерінің маңызды липидтері

Простагландиндер мен тромбоксандар

Май қышқылы

Пәндер