Электр заряды және электр өрісі

Қазақстан Республикасының Бiлiм және ғылым министрлiгi
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
Физика-математика факультеті

C ӨЖ
Тақырыбы:1. Иоффе және Милликен тәжірибесі. Элементар электр зарядың анықтау. 2.
Кулон заңының әртүрлі қашықтықтар үшін тәжірибе жүзінде тексерілуі. Кавендиш әдісі. 3.
Вакуумдағы кейбір электростатикалық өрістерге Гаусс теоремасын қолдану. 4. Эквипотенциал
беттер. 5. Электрлік ығысу векторы және диэлектрлік өтімділік. 6. Конденсаторлар, оларды ң
түрлері және сиымдылықтары

Орындаған: Мәдениет Қ.
Тексерген: Рахимбердина А.Т
Тобы: Т-423

Семей, 2015 жыл
Электростатика
Жоспары
1.Электр зарядының сақталу заңы.
2.Кулон заңы.
3.Электр өрісі. Электр өрісінің кернеулілігі.
4.Кернеулік векторының ағыны.
5.Вакуумдағы электр өрісі үшін Остроградский-
Гаусс теоремасы. .
6. Электр өрісінің күшінің жұмысы.
7. Циркуляция.
8.Потенциал.
9.Потенциалдық электр өрісінің кернеулігімен
байланысы.
Электр зарядының
сақталу заңы
Зерттеу жұмыстарында (1910—1914) американдық физик Р.
Милликен (1868—1953) электр зарядының дискретті, яғни
кез келген дененің заряды q элементар электр зарядынан
тұратынын көрсетті.

q ne
e =1,6∙10-19 Кл

me=9,11∙10-31 кг
Кез келген тұйық жүйеде барлық бөлшектер
зарядтарының алгебралық қосындысы өзгеріссіз
қалады .

q q1 q2 q3 ... qn const

Электр зарядының өлшем бірлігі — кулон (Кл) — бұл ток күші
1 А болғанда, өткізгіштің көлденең қимасынан 1 с уақытта
өтетін электр заряды.
Кулон заңы
q1 q 2
F k 2
r
1 н м 2
k k 9 10 9
4 0 Кл 2

1 q1q2
F 2
4 0 r
12 2 2
0 8,85 10 Кл /( H м )
Электростатикалық өріс.
Электростатикалық өрістің
кернеулігі.
Вакуумдағы нүктелік
заряд өрісінің кернеулігі

Н В
E F / q0
Кл м

1 q q
E 2
. E k 2 .
4 0 r r
Электростатикалық өрісті графикалық түрде
кернеулік сызықтары арқылы көрсетеді. Кернеулі
сызығы — Е векторының бағытымен сәйкес келетін
өрістің әр нүктесі арқылы жүргізілген жанама
сызық.
Суперпозиция принципы
Егер өріс бірлік зарядтан турса, онда кернеулік
сызықтары — түзу, егер оң заряд болса, зарядтан
шығады, егер теріс заряд болса,сол зарядқа
кіреді.

n
E Ei
i 1

E E1 E2 ... En Ei
Дипольдің өрісі

pэ q l

-q l +q p
Кернеулік векторының
ағыны

dФЕ EdS cos Еn dS dS dSn

ФЕ Еn dS EdS ,
s s
Кернеулік векторының
ағыны
Е векторының ағыны кез келген тұйық S жазықтықты
қиып өтеді.
Кернеулік векторының
ағыны
1 q
E 2
4 0 R

ФE EdS
S

1 q 2 q
Ф En dS 2
4 R
s
4 0 R 0
Вакуумдағы
электростатикалық өріс үшін
Гаусс теоремасы
К. Гаусс теоремасы кез келген тұйық жазықтық арқылы
өтетін злектр өрісінің кернеулік векторының ағынын
анықтайды.
Тұйық және нүктелік q зарядтан тұратын кез
келген формадағы жазықтық үшін Е векторы
q/ε0 тең болады, яғни
ФE E n dS q / 0
S

Ағынның таңбасы q зарядының таңбамен сәйкес
келеді.
Гаусса теоремасын мына түрде жазуға
болады:

1 n

EdS En dS q
S S
0 i 1

dq
dq dV
dV
E n dS dV
S
0
Кейбір вакуумдағы
электростатикалық өрістерді
есептеу үшін Гаусс теоремасын
қолдану.
Біртекті зарядталған шексіз жазықтық
өрісі.
q

S
q S
ФЕ 2 E n S

S
2 E S E n / 2 0
0
Екі шексіз өзара параллель зарядталған
жазықтықтардың өрісі

E1 E 2 , E A E1 E 2
2 0
E A E1 E2 0

EС E1 E 2
EС E1 E2 0

E В E1 E 2

E В E1 E 2 2
2 0 0
E В / 0
Біртекті зарядталған
сфералық беттің өрісі.
1 Q
E 2
4 0 R
(r R)
Біртекті зарядталған шексіз
цилиндр өрісі.

E ( r R )
2 0 r
Егер r жазықтықта заряд
болмайды, сондықтан
бұл кезде E=0.
Электростатикалық өріс потенциалдық болып
табылады.
Электростатикалық өріс күшінің жұмысын q
зарядының өрісінің бастапқы және соңғы
нүктелеріндегі q0 нүктелік зарядтың потенциалдық
энергиясының айырымы ретінде көрсетуге болады :

1 qq0 1 qq0
A12 E p1 E p 2
4 0 r1 4 0 r2
1 нүктесінен 2 нүктесіне орын ауыстырған q0
зарядтың өріс күшінің жұмысы мына түрде де
жазыла алады:
A12=Ep1- Ep2=q0(φ1 - φ2).
Сонымен қатар 1 нүктесіне 2
нүктесіне электростатикалық өріс
күшінің әсерінен орын ауыстырған
q0 зарядтың жұмысы мына түрде
беріле алады :

A12 q0 Ed
Бағытталған электростатикалық өрістің
кернеулік векторының циркуляциясы:

dA 0
L
A12 q0 Ed 0

q0 1Кл ( Е dl ) 0
l
l

dl

E
Электр өріс потенциалы
W A

q0 q0

1 q 1 qq 0 qq 0
EP k
4 0 r 4 0 R R
A12 q0 Ed A12 q 0 ( 1 2 )

q0 1 2 q0 Ed
1 2 Ed W q

1 2 Ed U Ed
Электр өрісінің кернеулігі мен φ потенциал
арасындағы байланыс.

E grad
Декарттық координат жүйесінде:

E i j k
x y z
Егер өріс біртекті және Х осі бойымен
бағытталса, онда:

E i
x
Диэлектриктердің түрлері
n
P Pi / V
i 1

P=æε0Ε

ε = 1+æ
Электр ығысу векторы

D 0 E D 0 E P

Диэлектриктегі электростатикалық
өріс үшін Гаусс теоремасы

D DdS Dn dS
S S

n

DdS D dS q
S S
n
i 1
i
D 0 E n ( 1)

n

0 En dS qi
S i 1

n k

0 EdS 0 En dS qi qik
S S i 1 i 1
Екі диэлектріктер ортаның
шекарасындағы шартар
D 1 1

D 2 2

En1 2
tg 2 2
En 2 1
tg 1 1
Электростатикалық өрістегі
өткізгіштер
q DdS Dn dS 0
S S

E
0
Электро сыымдылық

q q
C C
1 2

1 q

4 0 R

C 4 0 R
Конденсаторлар
Конденсаторлар

жазық Цилиндрлық Сфералық

0 S 2 0 r1r2
C C 4 0
d C ln r2 / r1 r2 r1
Параллель жалғау:

U const

q q1 q 2 q3 ... q n

n
C C1 C 2 ... C n C i
i 1
Тізбектеп жалғау:

q const U U 1 U 2 U 3 ... U n

1 1 1 1 1
...
C C1 C 2 C 3 Cn
Электростатикалық өріс
энергиясы
q 2 q C 2
W
2C 2 2

q 2 qU CU 2
W
2C 2 2

q2 q2 dW q2
W x F
2C 2 0 S dx 2 0 S
2 2
0 E 0 E
W Sd V
2 2

W 0 E ED
w
V 2 2
Назарларыңызға рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

Электростатика мейрамханасы

Векторлық өріс

Заттың агрегаттық күйлері

Электродинамика. Электр құбылыстары

Электромагниттік толқындар туралы

Электр кернеуі. Электр кернеуінің бірліктері

Электр зарядының сақталу заңы

Есептер жинағынан есептер шығару

Атмосфераның электромагниттік өріспен ластануы

ЭЛЕКТР ЖӘНЕ МАГНИТ ӨРІСТЕРІ

Пәндер