Тұқым қуалаушылықтың хромосомалық теориясы (толықтырылған)

Сабақтың тақырыбы:

Тұқым қуалаушылықтың

хромосомалық теориясы

МАҚСАТЫ:

БІЛІМДІЛІК: тұқым қуалаушылықтың хромасомалық теориясын түсіну. ДАМЫТУШЫЛЫҚ: Өз бетінше ізденіспен шығармашылық тұрғыда жұмыс істеуге дағдыландыру. Өз ойларын еркін де сауатты, нақты жеткізуге қабілеттерін арттыру. ТӘРБИЕЛІК: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Дигибридті будандастыру

Тұқым қуалаушылықтың хромосомалық теориясы

Жұп хромосомалар айқасып, нәтижесінде Х тәрізді фигуралар (пішіндер) - хиазмалар пайда болады. 1991 жылы Морган ашқан бұл құбылысты хромосомалардың айқасуы немесе кроссинговер деп атады.

Дрозофиладағы кроссинговер сызбанұсқасы

Сергіту сәті

1-есеп: Қара көзділік гені доминантты, көк көзділік гені рецессивті. Әкесі де шешесі де гетерозиготалы қаракөз жұбайлардан көк көз баланың дүниеге келуі мүмкін бе?

Жауабы:

Р ♂ А а х Р♀ А а

Г: А а А а

Қара көз

F : АА Аа аА аа

Гомо

Қара көз

гетеро

Қара көз

гетеро

Қара көз

Рецессивті

Көк көз

Практикалық

тапсырмалар

ТЕСТ

СӘЙКЕСТІГІН

ТАП

ЖАСЫРЫНДЫ ТАБА

АЛАСЫҢ БА???

Тұқым қуалаушылықтың заңдылықтарын зерттеген кезде Г. Мендель қандай тәсіл қолданды?

А) гибридологиялық Б) Биохимиялық

В) цитологиялық Г) химиялық

2. Аллельді гендер қайда орналасқан?

А) бір хромосомада Б) бірдей локустарда

В) гомологты емес хромосомада

Г) гомологты хромосомалардың бірдей локустарында

3. Фенотип бойынша дигибридті будандастырудың формуласы қандай?

А) 3:3:3:1 Б) 1:2:1 В) 3:1 Г) 9:1

4. Кроссинговер құбылысы қашан байқалады?

А) митозда Б) мейозда В) амитозда Г) репликацияда

5. Әйелде хромосомалық көрініс қандай?

А) ХУ Б) ХХ В) ХО Г) ХХУ

ТЕСТ

6. Гендердің тіркеліп тұқым қуалауын кім зерттеді?

А) Г. Мендель Б) М. Мичурин

В) Н. Вавилов Г) Т. Морган

7. Қай организмге полиплоидия тән?

А) адамға Б) мүктерге

В) өсімдіктерге Г) вирустарға

8. “ Гаметалардың тазалығы” заңдылығын кім ұсынды?

А) Т. Мендель Б) Северцев

В) Т. Морган Г) Н. Вавилов

9. Ер адамда қалыпты жағдайда қандай жыныс хромосомалар болады?

А) ХУ Б) ХХ В) ХХУ Г) ХО

10. Толық емес доминантты фенотип б/ша формула қандай?

А) 3:1 Б) 5:1 В) 1:2:1 Г) 9:3:3:1

11. Ген нені кодтайды?

А) үшіншілік құрылысын Б) үшіншілік пен төртіншілік В) біріншілік пен екіншілік Г) нәруыздардың біріншілік құрылысын

12. Жыныспен тіркелмейтін қай белгі?

А) гемофилия Б) дальтонизм

В) альбенизм Г) 6 бармақтылық

13. Тірі табиғаттың алғаш ғылыми кім ашты?

А) Ж. Б. Ламарк Б) К. Линней

В) К. Бэр Г) Вавилов

14. Эволюцияның басты қозғаушы күші?

А) коньюгация Б) өзгергіштік

В) табиғи сұрыпталу Г) тұқым қуалаушылық

15. Аллельді гендер әрекеттесуіне жатады

А) эпистаз Б) толық доминанттылық

В) полимерия Г) плеотропия

ЖАУАБЫ

Жауаптары

9. А

10. В

11. Г

12. В

13. Б

14. А

15. Б

АРТҚА

Сәйкестігін тап

Генетика

1 Ұрықтанған жұмыртқа жасушасы

2. Тұқым қуалаушылық

2Тұқым қуалаушылық және өзгергіштік қасиеттң зертейтін ғылым

3. Зигота

3Хромасома жиынтығы бар өсімдіктер мен жануарлардың жыныс жасушасы

4. Гамета

4Гетерозигота(Аа) күйінде көріне алмайтын тұқым қуалайтын белгі.

Рецессивті белгі

5Организмдердің өз белгілері мен қасиеттерінің ұрпағында қайталанып көріну

ЖАУАПТАР

Жауабы

АРТҚА

Жасырын сөзді тап

Бірінші белгісіхромосома жиынтығы бар

Екінші белгісімейоз нәтижесінде түзіледі

Үшінші белгісібірдей аллельді гендері бар гаметаның қосылуынан гомозигота түзіледі.

ЖАУАБЫ

Жасырын сөз:

Гамета

АРТҚА

Қортындылай келе, генетика - белгілердің мұраға берілу заңдылықтары туралы ғылым. Бұл заңдылықты табуға тұңғыш рет Г. Мендельдің қолы жетті. 1900жыл генетика ғылымының ресми түрде жарыққа шыққан жылы деп есептелінді. Мендельдің негізгі сіңірген еңбегі сол, ол тұқым қуалау бастамаларының еш уақытта қосылмайтынын ж/е ата-аналарынан ұрпағына жеке бөлшектер түрінде берілетінін дәлелдеді. Сондай-ақ дараларда жұп күйінде болатын бұл бөлшектер келесі ұрпаққа аталық ж/е аналық гаметалар арқылы әр жұптан бір-бір бөліктен берілетінін көрсетті. 1909 жылы дания ботанигі Иогансен ол бөлшектерді ген деп атаса, американдық генетик Морган 1912 жылы олардың хромосомаларында орналасқанын дәлелдейді.

Қорытынды