Абайды оқы - таңырқа!. Ашық тәрбие сағаты

Презентация қосу

№23 орта мектебінің
қазақ тілі және әдебиеті
пәнінің мұғалімі
Мухсинова Айгул
Мухсиновна

Ашық тәрбие сағаты
Өлсе өлер табиғат, адам өлмес.
Ол бірақ қайтіп келіп ойнап – күлмес.
Мені мен, менікінің айырылғанын,
“Өлді” деп ат қойыпты өңкей білмес.

Көп адам дүниеге бой алдырған,
Бой алдырып, аяғын көп шалдырған.
Өлді деуге сыя ма, айтыңдаршы.
Өлмейтұғын артына сөз қалдырған.
Білімділік: Оқушыларды Ұлы ақын -
А.Құнанбайұлының балалық және жастық шағы,
өскен ортасымен таныстыру. Ақындығы мен
композиторлығын таныту. Жас ұрпақты Абай
шығармашылығын танып, өсуге тәрбиелеу.

Тәрбиелік: Гуманистік, адамгершілік, еңбек,
имандылық тәрбиесін беру.

Шығармашылық: Абай шығармашылығын сүйіп
оқуға, қадірлеуге, асыл мұрасындай есте сақтауға
баулу.
• Абайдың шын аты
Ибраһим болған. Абай
деп әжесі Зере
еркелетіп қойған.
Бала кезінде екі
ананың арасында тел
өскен Абайды
жеңгелері Телғара деп
еркелетіпті. Тіпті
М.Әуезовтың өзі Абай
туралы жазбақ болған
романын ең алғаш
“Телғара” деп атаған
екен. Сол телғараның
дана Абайға айналып,
ұлы ақын болу жолына
көз салып көрелік.
Абайдың бар өмірі өзі туып
өскен Шыңғыс болысы, қазіргі Абай
ауданы, бұрынғы Семей облысында
өтті. Ұлы ақын 1845 жылы әйгілі
Қасқабұлақ басында, киіз үйде
дүниеге келді. Әкесі Құнанбай бүкіл
Тобықты елінің қаһарлы әміршісі,
қатыгез, ал шешесі Ұлжан керісінше
ағайын-туысқа қайырымды, мінезі
жұмсақ, тілге бай адам болған.Міне,
сәби шағынан-ақ Абай от пен судай
екі ұдай, кереғар мінезді адамдар
ортасында өмір кешті. Аяулы әжесі
Зере мен анасы Ұлжанның жас бала
қиялы мен санасының, мінез-құлқының
қалыптасуына әсері мол болды. Ол
екеуі айтқан ертегі, аңыз-әңгіме,
күлдіргі, мысқыл, ел басынан өткен
тарихи оқиғалар зерделі бала-
Абайдың санасына біртіндеп сіңе
берді. Осылайша, бала Абай өз
халқының рухани ой қазынасына
қанығып өсті.
Абай ауылда ескіше сауат ашып, Семейдегі Ахмет Ризаның
медресесіне оқуға түседі. Алайда, әкесі Абайды билік ісіне
араластырып, баулу үшін оқуын аяқтатпай, 14 жасында
қайтарып алады. Абайдың медереседегі оқуы осымен
аяқталадады.
Абай Шығыстың классик ақындары Фирдоуси, Низами,
Науаи, Әл-Фараби және т.б. Шығармаларын қызыға
оқыды. Оның шығыс классиктеріне деген ынтасының
зор болғаны сонша, өлең жазуға деген алғашқы
талпынысы соларға сиынудан басталды.
Туған елінің,Шығыс пен
Батыстың рухани ой
қазыналарынан нәр алып, өз
халқын ғылым мен өнерге
жетелеуді армандаған Абай
Құнанбаев: “Жасымда ғылым
бар деп ескермедім” деген өлең
жазған.
Ақынның айтпақ өсиеті

Ғылым-білімге неғұрлым
ертерек, бала кезден
ден қойсаңдар – кейін
өкінбейсіңдер

Балғын шақтарыңда оқыған
кітап, алған білім тасқа
басылғандай мәңгі-бақи
естеріңде қалмақ дегенді
меңзейді.
Ғылым таппай мақтанба
Ғылым таппай мақтанба, Суытып көңіл тыйсаңыз.
Орын таппай баптанба, Жақсылық көрсең ғибрәтлі,
Құмарланып шаттанба, Ойнап Оны ойға жисаңыз.
босқа күлуге.
Ғалым болмай немене,
Бес нәрседен қашық бол,
Бес нәрсеге асық бол. Балалықты қисаңыз?
Адам болам десеңіз. Болмасаң да, ұқсап бақ,
Тілеуің, өмірің алдыңда Бір ғалымды көрсеңіз.
Оған қайғы жесеңіз.
Ондай болмақ қайда деп,
Өсек, өтірік, мақтаншақ,
Айтпа ғылым сүйсеңіз.
Еріншек бекер мал шашпақ-
Бес дұшпаның, білсеңіз. Сізге ғылым кім берер,
Талап, еңбек, терең ой, Жанбай жатып сөнсеңіз?
Қанағат, рақым ойлап қой- Дүние де-өзі, мал да -өзі
Бес асыл іс, көнсеңіз. Ғылымға көңіл берсеңіз.
Жамандық көрсең нәфрәтлі, Білгендердің сөзіне,
Махаббатпен ерсеңіз...
Білімдіден шыққан сөз
Білімдіден шыққан сөз Байлаулы емес ақыл ой,
Талаптыға болсын кез. Ойлағаны — айт пен той,
Нұрын, сырын көруге
Көкiрегінде болсын көз. Ыржаң-қылжаң ит мінез„
Сұлу қыз бен я батыр
Жүрегі — айна, көңiлі — оят,
Сөз тыңдамас ол баяу. Болмаған соң, тәңірі алғыр,
Өз өнері тұр таяу, Шығып кетер, я қалғыр,
Ұқпасын ба сөзді тез?
Оған ақыл — арам без.
Әблет басқан елерме Жақсыға айтсаң, жаны еріп,
Сөзге жуық келер ме? Ұғар көңіл шын беріп,
Түзу сөзге сенер ме
Түзелмесін білген ез? Дертiң ішіне ем көріп,
Неге алтынды десін жез.
“Айтшы-айтшылап” жалынар,
Ұққыш жансып шабынар. “Ой, тәңір-айшыл” кер есек,
Ұқпай жатып жалығар Қулық, сұмдық не өсек
Ұйқылы-ояу бойкүйез.
Жас баладай жеңсікқой, Болмаған соң, бір есеп —
Мейілі қамқа, мейілі бөз.
Сөз айттым «әзірет Әлі, айдаһарсыз»,
Мұнда жоқ «алтын иек, сары ала қыз».
Кәрілікті жамандап, өлім тілеп,
Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін, Болсын деген жерім жоқ жігіт арсыз.
Жоқ-барды, ертегіні термек үшін.
Көкірегі сезімді, тілі орамды Әсіресе қызыл емес деп, жиренбеңіз,
Жаздым үлгі бермек үшін. Түбі терең сөз артық, бір байқарсыз.
Батырдан барымташы туар даңғой.
Бұл сөзді тасыр ұқпас, талапты ұғар, Қызшыл да, қызықшыл да әуре жан ғой.
Көңіліңнің көзі ашық, сергек үшін.
Түзу кел, қисық-қыңыр, қырын келмей, Арсыз, малсыз, ақылсыз, шаруасыз,
Сыртын танып іс бітпес, сырын көрмей. Елермелі маскүнем байқалған ғой.
Бес-алтымисыз бәңгі күлсе мәз боп,
Шу дегенде құлағың тосаңсиды, Қиналмай, қызыл тілім, кел тілді ал, қой!
Өскен соң, мұнда сөзді бұрын көрмей.
Таң қаламын алдыңғы айтқанды ұқпай, Өлеңі бар, өнерлі інім, сізге
Және айта бер дейді жұрт тыным бермей. Жалынамын, мұндай сөз айтпа бізге.
Өзге түгіл өзіңе пайдасы жоқ,
Есіл өнер қор болып кетер түзге...
Абайдың ұлы ақын болуының бір сыры сурет
салып оған жан бітіруінде. “Қыс” деп
аталатын өлеңнің бір шумағын есімізге
түсірейік …
Абай ақындық өнерге 40 жасынан
асқанда құлай беріліп, өмірінің
соңына дейін созылған 20 жылдық
әдеби қызметінде 8000 өлең жолы мен
46 нақыл сөзін жазып қалдырды. Ол
нақыл сөздер “Абайдың қара сөздері”
деп аталады.
Абайдың 31-ші қара сөзі
Естіген нәрсені ұмытпастыққа төрт т үрлі себеп бар.
Әуелі-көкірегі байлаулы болмақ керек. Екінші-сол
нәрсені естігенде я көргенде ғибратлану керек,
көңілденіп, ынтамен ұғыну керек. Үшінші-сол нәрсені,
ішінен бірнеше уақыт қайтарып, ойланып, көңілге
бекіту керек. Төртінші-ой кеселді нәрселерден қашы қ
болу керек. Егер ой кез болып қалса, салынбау керек.
Ой кеселдеріне: уайымсыз, салғырттық, ойыншы
күлкішілдік, я бір қайғыға салыну, я бір н әрсеге
құмарлық пайда болу секілді. Бұл төрт нәрсе- күллі
ақыл мен ғылымды тоздыратын нәрселер.
Абайдың әнге деген сүйіспеншілігі

Құлақтан кіріп бойды алар,
Әсем ән мен тәтті күй.
Көңілге түрлі ой салар,
Әнді сүйсең, менше сүй,-деп
білдірген
Көзімнің
қарасы
Көзімнің қарасы,
Көңлімнің санасы.
Бітпейді іштегі,
Ғашықтық жарасы

Жылайын жырлайын,
Ағызып көз майын.
Айтуға келгенде,
Қалқама сөз дайын

Жүректен қозғайын,
Әдептен озбайын,
Өзi де бiлмей ме,
Көп сөйлеп созбайын?
“Жұлдызды сағат”
ойыны
1. Абай қай жылы туды?
1855, 1963, 1845;
2. Қай жерде туды?
Семей, Алматы, Торғай
3. Әкесінің аты кім?
Ырғызбай, Өскенбай, Құнанбай;
4. Абай қай рудан?
Жігітек, Бөкенші, Тобықты;
5. Анасының, әжесінің аттары кім?
Әйгерім, Зере, Ұлжан;
Абай өлеңдерінің аттары Абай әндерінің аттары

Ұқсас жұмыстар

Білім көзі - кітапта

Абай Құнанбаев "Қансонарда бүркітші шығады аңға"

Отбасына қарап

Әкем менен шешемнен, үлгі алып өсем мен

Бес нәрседен қашық бол

Сынып сағаттарын өткізу формалары

Абайдың туғанына 165 жыл

Сыныптан тыс тәрбие жұмысын

Менің Отаным - Қазақстан тәрбие сағаты

Менің отбасым және ондағы менің орным

Пәндер