Клиникалық терминдердің латын тіліндегі дәріптелуі

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТІРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК
УНИВЕРСИТЕТІ

Тақырыбы:Клиникалық терминдердің латын тіліндегі дәріптелу

Орындаған: Бекенов Нұрсұлтан Сырымбетұлы
Тексерген: Билялов Ермекқазы Ережепұлы

Семей-2015ж
ЖОСПАР:
1.Кіріспе.
2.Негізгі бөлім:
2.1 Клиникалық терминдердің латын
тіліндегі дәріптелуі
2.2 Клиникалық терминологияның
құрылымы
2.3 Клиникалық терминологияда жиі
қолданылатын жұрнақтар
2.4 Ережеден тыс қабынулардың
атаулары
2.5 Ерекше клиникалық сөйлемдер
3.Қорытынды.
4. Пайдаланылған әдебиеттер.
КЛИНИКАЛЫҚ ТЕРМИНДЕРДІҢ ЛАТЫН ТІЛІНДЕГІ
ДӘРІПТЕЛУІ

(грекше Klinike – дәрігерлік құру өнері, науқас адамды күту). Оған
әртүрлі клиникалық мамандықтарының, патологиялық анатомия ж әне
патологиялық физиология сияқты ауруды зерттейтін пәндерді ң
терминдері жатады. Ол ең алдымен терапиялық терминдер (грекше
therapia – күту, емдеу) және хирургиялық терминдер (chеir – қол +
ergіа – жұмыс, әрекет), ауру атаулары, патологиялық процестер мен
жағдайлар, ауру белгілері, операция атаулары, зерттеу әдісі мен емдеу
жолдары, медициналық құрал-жабдықтар т.б. Клиникалық
терминология – ол ауруларды зерттеу және ауру тарихын жазу
барысында оқулықтар мен анықтамаларда кездесетін мы ңда ған атаулар.
Осы медициналық терминология жүйесінде латын тілін қолдану шарт
емес. Клиникалық терминдерді қолдану барысында ауруды ң қаза қ
тіліндегі атауларымен қатар олардың латынша баламалары да
қолданылады: Жарық (hеrnia), сынық (fractura), қатерлі ісік
(carcinoma) т.б. Сонымен қатар клиникалық терминологияда арнайы
латын терминдері баламасыз қолданылады: Мыс.: status praesens т.б.
Көне грек тілінің сөзжасамымен клиникалы қ терминология курсын о қу
барысында танысасыздар.
Клиникалық терминологияның құрылымы

Клиникалық терминдер өзінің құрылысына қарай
төмендегідей болуы мүмкін: А) жай КТ – бір түбір
мен жалғаудан тұрады: мыс.: coma,atis n;
ulcus,eris n. Б) туынды КТ – жұрнақ арқылы зат
есімнен сын есімге айналған, мыс.:
comatosus,a,um; ulcerosus,a,um В) күрделі КТ
– екі немесе одан да көп түбірден құралған мыс.:
dermatologia, cardiodystrophia. Г) КТ-сөз
тіркестері үш түрлі болуы мүмкін: 1. қиысқан
анықтауышы бар термин -pneumonia chronica,
2.қиыспаған анықтауышы бар термин - cancer
pulmonis, 3. аралас термин – fractura
transversa claviculae.
КЛИНИКАЛЫҚ ТЕРМИНОЛОГИЯДА ЖИІ
ҚОЛДАНЫЛАТЫН ЖҰРНАҚТАР

-osis жұрнағының екі мағынасы бар: 1. Егер түбірінде тін, дене
мүше білдіретін ТЭ берілген болса жалпы мағынасы «патологиялық
процесс, созылмалы зақымдануы» Мысалы: нефроз – бүйректің
созылмалы зақымдануы, психоз – психиканың бұзылуы, токсикоз-
улануы, артроз –буындардың зақымдануы. 2. Егер түбірінде жасуша
немесе ісік білдіретін ТЭ болса, –osis жұрнағының мағынасы көбею
болады. Мысалы: лейкоцитоз – лейкоциттің көбеюі, фиброматоз –
талшықты ісіктерінің көбеюі. –osis жұрнағы арқылы құралған зат
есімдер ІІІ септеу femininum род түріне жатады. Мыс.:
arthrosis,is f., leucocytosis,is f -itis жұрнағы қабынуды білдіру
үшін қолданылады. Мысалы: гастрит-gastritis- асқазанның
қабынуы, нефрит – nephritis бүйректің қабынуы. -itis жұрнағы
арқылы құралған зат есімдер ІІІ септеу femininum род түріне
жатады.
Мыс.: nephritis,itidis f. -oma жұрнағы органдар мен тіндердің
ісігін білдіреді. Мыс.: остеома – osteoma – сүйектің ісігі.
Ісіктердің атаулары ІІІ септеу neutrum род түрінің зат есімдері.
Ережеден тыс қабынулардың атаулары

Pneumonia, ae f - өкпе қабынуы
Angina, ae f - баспа,бадамша бездің қабынуы

Panaricium, i n - саусақ тырнағының қабынуы, күбіртке

Phlegmone, es f – шелдің іріндеп қабынуы

Empyema, atis n – мүше қуысында іріннің жиналуы

Furunculus, i m – түкті қаппен тер безінің қабынуы,
шиқан
Ерекше клиникалық сөйлемдер

habitus aegroti – аурудың жалпы түрі status
praesens – қазіргі жағдай exitus letalis – өліммен
аяқталатын жәйт facies Hippocratica – Гиппократ кейпі
symptomata inflammationis sunt: rubor,-
қабынудың белгілері: қызаруы, tumor, calor, dolor et
functio laesa ісінуі, қызуы, ауру сезімі және қызметіні ң
бұзылуы prognosis dubia – күмәнді болжам prognosis
mala - жаман болжам prognosis pessima – нашар
болжам prognosis letalis - өлім болжам prognosis
bona – жақсы болжам prognosis optima – өте жақсы
болжам foeter ex ore - ауыздан шыққан жаман иіс.
ҚОРЫТЫНДЫ
Клиникалық терминология (грекше Klinike – дәрігерлік құру
өнері, науқас адамды күту). Оған әртүрлі клиникалы қ
мамандықтарының, патологиялық анатомия ж әне патологиялы қ
физиология сияқты ауруды зерттейтін п әндерді ң терминдері
жатады. Ол ең алдымен терапиялы қ терминдер (грекше
therapia – күту, емдеу) және хирургиялық терминдер (chеir –
қол + ergіа – жұмыс, әрекет), ауру атаулары, патологиялы қ
процестер мен жағдайлар, ауру белгілері, операция атаулары,
зерттеу әдісі мен емдеу жолдары, медициналы қ құрал-
жабдықтар т.б. Клиникалық терминология – ол ауруларды
зерттеу және ауру тарихын жазу барысында о қулы қтар мен
анықтамаларда кездесетін мыңдаған атаулар. Осы медициналы қ
терминология жүйесінде латын тілін қолдану шарт емес.
Клиникалық терминдерді қолдану барысында ауруды ң қаза қ
тіліндегі атауларымен қатар оларды ң латынша баламалары да
қолданылады.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:

http://sirius.zkgmu.kz/fs/lib_book/
%D0%A3%D1%87%D0%B5%D0%B1%D0%BD
%D0%BE%D0%B5_%D0%BF%D0%BE
%D1%81%D0%BE%D0%B1%D0%B8%D0%B5_
%D0%BF%D0%BE_%D0%BA%D0%BB
%D0%B8%D0%BD_
%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BC
%D0%B8..pdf
Керимбеков Е.Б. Физиология терминдеріні ң орысша-
қазақша түсіндірме сөздігі. – Алма-Ата: Казахстан,
1991
Сауранбаев Н.Т., Мусабаева Г.Г, Ш.Ш.Сарыбаеваны ң
жалпы редакциясымен Орысша-қазақша сөздік

Ұқсас жұмыстар

Клиникалық терминдердің латын тіліндегі дәріптелу

Анатомиялық терминдердің латын тіліндегі дәріптелуі

Клиникалық терминдердің латын тілінде дәріптелуі

Халықаралық анатомиялық номенклатура

Фармацевтикалық терминдердің латын тіліндегі дәріптелуі

Фармацевтикалық терминология жүйесі

Медицина тақырыбындағы мәтіндерді аудару ерекшеліктері

Клиникалық терминология және рецепт

Фармацевтикалық терминологияны реттеу

ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ ТЕРМИНОЛОГИЯДАҒЫ ЛАТЫН ТІЛІНІҢ МАҢЫЗЫ. ТҮСІНІКТЕР МЕН ТЕРМИНДЕР ЖҮЙЕСІ. ДЕФИНИЦИЯЛАР

Пәндер