Мемлекеттік реттеу нысандары

Презентация қосу

Мемлекеттік реттеу
нысандары

•Мемлекеттік реттеу нысандарының жалпы сипаттамасы.
•Мемлекеттік реттеу механизмдерін ұйымдастыруды
қалыптастыру.
•Әкімшілік-құқықтық реттеу.
•Экономикалық реттеу.
• Мемлекеттік реттеу әдістері мен құралдары
Мемлекеттік реттеу
нысандарының жалпы
сипаттамасы.

Экономиканы реттеу әдетте екі нысанда:
өзін-өзі реттеу
мемлекеттік реттеу
Біріншісі қоғамдық өндірістің түрлі буындарында
қаржы базасын қалыптастырудың шаруашылық
жүргізуші субъектілердің өздері жасап,
пайдаланатын әдістерімен сипатталады.
Екінші нысан қоғамдық өндірістің даму үдерісіне
мемлекеттің сан алуан экономикалық тетіктері,
соның ішінде қаржылық тұтқалар арқылы
араласуын бейнелейді.
Экономиканы мемлекеттік
қаржылық реттеу

Экономиканы мемлекеттік реттеуге қаржы жүйесінің
барлық сфералары мен буындары қатысады.
Экономиканы мемлекеттік қаржылық реттеу -
бұл макроэкономикалық тепе-теңдікке және
экономиканың жұмыс істеуінің әрбір нақтылы
кезеңінде оның үдемелі дамуына әсер ету үшін,
сондай-ақ қаржылық ресурстарды шебер
пайдаланудың күнделікті үдерісін қамтамасыз ету
үшін шаруашылық жүргізуші субъектіге мемлекеттің
қаржылық ықпал жасауының нысандары мен
әдістерін мақсатты және дәйекті қолдану үдерісі
ретінде сипатталады.
Мына бастапқы негіздемелер
мемлекеттік қаржылық реттеуді жүзеге
асырудың алғышарттары болып
табылады:

1. Қоғам дамуының объективті экономикалық заңдарының
әрекетін есепке алу.
2. Қоғамның барлық мүшелерінің түпкі мүдделерін
білдіретін қоғам дамуының ғылыми негізделген
стратегиялық бағдарламасын әзірлеу.
3. Көзқарастарды білдіретін демократиялық жүйенің
болуы және халықтың барлық жіктерінің, әлеуметтік,
ұлттық топтарының мүдделерін еркін білдірудің
мүмкіндіктеріне арналған олардың демократиялық
институттарының болуы.
4. Шаруашылық қызметте қылықтың нормасы мен
ережесінен шегіністі айқын және жедел сезінетін елде
жақсы жолға қойылған заңнамалық, жүйенің болуы.
Реттеудің айрықша нысаны
мемлекеттік сатып алу болып
табылады.

Мемлекеттік сатып алу - мемлекеттік
органдардың, мемлекеттік мекемелердің,
сонымен бірге мемлекеттік
кәсіпорындардың, заңды тұлғалардың
және олармен аффиландырылған заңды
тұлғалардың олардың қарамағындағы
ақшалардың есебінен тауарларды,
жұмыстарды және қызметтерді сатып
алуы.
Мемлекеттік сатып алудың
үдерісі мыналарды кіріктір
еді:

сатып алынатын тауарлардың,
жұмыстардың және қызметтердің
номеклатурасы мен көлемдерін
қалыптастыру;

жеткізушіні таңдау, онымен мемлекеттік
сатып алу туралы келісімшарт жасасу;

мемлекеттік сатып алу туралы
келісімшарттың атқарылуы.
Мемлекеттік сатып
алу үдерісін реттеу мына
қағидаттарға негізделеді:

сатып алуға пайдаланатын ақшаны
оңтайлы әрі тиімді жұмсау;
барлық әлеуетті жеткізушілерге мемлекеттік
сатып алу үдерісіне қатысу үшін тең
мүмкіндіктер беру;
әлеуетті жеткізушілер арасында әділетті
бәсеке;

мемлекеттік сатып алу үдерісінің
жариялылығы.
Мемлекеттік реттеу
механизмдерін
ұйымдастыруды

қалыптастыру.
Мемлекеттік реттеудің тұжырымдамасы
барынша айқын анықталған болса, онда осы
қызметті жүзеге асырудың механизмдері
туралы сұрақ туындайды. Оған болжау мен
индикативтік – реттеуші жоспарлауды;
қаржылай-бюджеттік, салықтық, ақша-несие,
баға, кедендік-салықтық, мөлшерлі-тарифтік,
әкімшілік-құқықтық және нарықтық
реттеулерді жатқызуға болады. Әрине, бұл
механизмдердің әрқайсының өзінің қолдану
әдістері бар.
Жалпы нарық бірнеше
механизмдермен ретеледі

Бірінші – нарықтың өзін-өзі реттеу механизмі. Оған
сұраныс пен ұсыныс және А. Смиттің айтуы
бойынша «нарықтың көрінбейтін қолы» –
бәсекелестік жатады.
Екінші – фирмааралық реттеу механизмі. Бұл
жағдайда экономика фирмалардың өзара келісім-
шарт жасауы арқылы реттеледі.
Үшінші – мемлекеттік реттеу механизмі туралы осы
оқулықта сөз болып отыр.
Төртінші, мемлекетаралық реттеу механизмі.
Мемлекет басқа мемлекеттермен бірлесіп
экономикалық қоғамдастық немесе одақ құрған
жағдайда, қоғамдық басқару органы қабылдаған
Экономиканы мемлекеттік
реттеудің формалары мен
әдістері

Формалар
мен әдістер

Жанам
Тікелей
а

Экономикал
Әкімшілік
ық
Экономикалы
Әкімшілік қ
- Заң актілерін, нормативтік

- Мемлекеттік
құжаттарды, ережелерді
қабылдау экономикалық болжау
- Мемлекеттік меншікті басқару, - Индикативтік
оның ішінде: жоспарлау
- мемлекеттік сектордың
кәсіпорындарын - Мақсатты жоспарлау
басқару - Салық жүйесін реттеу
- мемлекеттік тапсырыс
- Несие-ақша құралдары
- мемлекеттік инвестиция
- мемлкеттік несие - Валюталық құралдар
- субсидиялар - Әлеуметтік саясат
- Лицензиялау және квота беру
- Сыртқы экономикалық
- Санкциялар пайдалану
- Қоршаған ортаны қорғау әсер ету формалары
Мемлекеттік қаржылық реттеудің
нақтылы қорытындысына оны жүзеге асырудың
белгілі бір шарттары сақталған кезде қол жетеді.
Мұндай шарттарға мыналар жатады:

а) технологиялық қайта бөлістер бойынша өндірістердің мүмкін
болатын үлкен жинақталымын біртіндеп дамыта отырып,
экономиканы құрылымдық жағынан қайта құру;
ә) басқарудың барлық деңгейлерінде және меншіктің барлық
нысандарында шаруашылық үдерістер мен құрылымдарды
монополиясыздандыру;
б) рыноктық бастамаға, коммерциялық қызметтің, заңдағы
ескертпелерден басқа қызметтің бірдей барлық түрлеріне еркіндік
беретін барлық шаруашылық жүргізуші субъектілер меншігінің
бүкіл нысандарының шынайы теңдігін жасау негізінде бәсекені,
кәсіпкерлікті дамыту:
в) жоғарыда айтылған шарттардан туындайтын мемлекет
шеңберінде де, халықаралық кооперация мен енбек бөлінісінің
артықшылығынан шығатын ынтымақтастықты дамыту жөніндегі
экономикалық одаққа бірігетін бірнеше елдердің бірыңғай
интеграциялық кеңістігі шегінде де салалар, өндірістер, аумақтар
Қаржылық реттеу

Қаржылық реттеудің көмегімен мемлекет халықтың төлем қабілеттігінің
сұранымына, қорланудың қарқынына, тауарлар мен қызметтерді
өткізуге, елдер арасындағы тауарлар мен капиталдардың қозғалысына,
макроэкономиканың салалық және аумақтық құрылымына ықпал етеді.
Қаржылық тұтқалардың көмегімен мынадай негізгі мәселелер шешіледі:
материалдық өндіріс сферасында жұмылдырылатын қаржылық
ресурстардың жалпы деңгейін реттеу;
өндірістік сферадағы монополиялық қызметті экономикалық шектеу;
кәсіпорындардың, ұиымдардың сыртқы экономикалық қызметін реттеу,
олардың құқықтық және келісімшарттық тәртібін қамтамасыз ету;
кәсіпорындарда, ұйымдарда, фирмаларда өндірісті дамытуды
материалдық жағынан ынталандырып отыру;
кәсіпорындардың, ұйымдардың, фирмалардың ақшалай ресурстарын
бөлудің ішкі өндірістік ара қатынасын реттеу;
ел, өңір, сала, кәсіпорын, ұйым, фирма көлемінде инвестициялық және
инновациялық үдерістерді реттеп отыру.
НАЗАР
АУДАРҒАНДАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ

ОРЫНДАҒАН: Солтан Е.М
ФН-407

Ұқсас жұмыстар

Ауыл шаруашылық кәсіпкерлік қызметінің жекелеген түрлерін құқықтық реттеу

МЕМЛЕКЕТ БАСҚАРУ ӘДІСТЕРІ

Мемлекеттік салық менеджменті

Кәсіпкерлік қызметті мемлекеттік реттеу әдістері

Аграрлық қатынастарды реттеуде экономиканың тетігін құқықтық қамтамасыз ету

МЕМЛЕКЕТ ЖӘНЕ ҚҰҚЫҚ ТЕОРИЯСЫ

Шетелдік инвестицияларды тарту әдістері Шетелдік инвестицияларды шектеу әдістері

Аймақтар экономикасын мемлекеттік реттеу қажеттілігі

Инвестициялық әрекетті жүзеге асыру кезінде пайда болатын қоғамдық қатынастар

Мемлекеттің кәсіпкерлік қызметті реттеудегі ролі және мемлекеттік реттеуді жүргізетін мемлекеттік органдар

Пәндер