ҚОЯНДАР СИСТЕМАТИКАСЫ. ШОШҚАЛАР СИСТЕМАТИКАСЫ. ҚҰНДЫЗДАР СИСТЕМАТИКАСЫ. СОҚЫРЛАР СИСТЕМАТИКАСЫ

ЖОСПАР

1. ҚОЯНДАР СИСТЕМАТИКАСЫ

2. ШОШҚАЛАР СИСТЕМАТИКАСЫ

3. ҚҰНДЫЗДАР СИСТЕМАТИКАСЫ

4. СОҚЫРЛАР СИСТЕМАТИКАСЫ

Құмқоян-Қазақстанда мекендейтін үш қоянның ішіндегі ең кішкентайы. Қазақстанның оңтүстік бөлігінде биік тау белдеулеріне дейін көтеріледі, дегенмен шөл және шөлейтті аймақтарда кең таралған түр. Ін қазбайды, күндіз демалысы үшін таяз сайларды пайдаланады. Құмқоян-қасқыр, түлкі, дала мысығы, ірі қанатты жыртқыштардың да негізі қорегі болып табылады. Қазақстанда жылына 85 мың құмқоян терісін даярлайтын болған.

Ақ қоян-негізінен қалың қар түсетін орманды жерлерде тіршілік етеді. Жыл бойы жайылым жағдайына, қардың түсуіне орай, жыртқыштардың азды-көптігіне қарай қоныстарын ауыстырып отырады. Дене тұрқы 68 см, салмағы 5 - 6 кг. Жазда түсі сұрғылт қоңыр, қыста түгелдей аппақ болып түлейді. Басқа қояндардан ерекшелігі құлақ қалқанының ұшы қара, құйрығы дөңгеленген қысқа болады. Жылына, ақпан - маусым айларында 2 - 3 рет көбейеді, 3 - 10 көжек туады. Жазда шөптесін өсімдіктермен, бұталармен, ағаштармен қоректенеді, ал күз, қыс айларында ағаш бұталары мен қабықтарын кеміреді. Ақ қоян туляремия ауруын таратуы мүмкін. Ағаштардың қабығын кеміріп, орман шаруашылығына аздап зиянын тигізеді. Ақ қоян еті, терісі мен түбіті үшін ауланады.

Орқоян-қоянтәрізіділер отрядының өкілі, бұл отрядқа қояннан басқа шақылдақтар жатады. Қоянның Қазақстанда үш түрі кездеседі. Орқоян-осылардың ішіндегі ең үлкені. Жылдамдығы сағатына 70 шақырымға жетеді, қуғыннан қашқанда көбіне кілт бұрылыстар жасап, ирек-ирек жүгіреді. Орқоян 12 жылдай өмір сүреді. Негізгі жаулары-қасқыр мен түлкі, кейде дала қыраны мен бүркіт те қоян алады. Қазақстанда аңшылар жылына 3000-дай қоян аулайды.

Келесі кейіпкердің ұсқыны фотошоппен жасалғандай. Бұны балаңа көрсетсең, «асырап алайықшы» деп «зайыбыңды» алары анық. Бұл не өзі? Мал ма? Қоян ба? Кенгуру ма? «Патагония қояны» деген екінші атына қарамастан, Мара - қоянтәрізділер емес, кеміргіштер «руының» өкілі. Ал кеміргіштердің ішінде Caviidae «әулетінен» тарайды. Демек, Мараға қояннан бұрын өз «әулетінен» шыққан кәдімгі теңіз шошқасы әлдеқайда жақын екен.

Доңыздың басқа жануарлармен салыстырып қарағанда айтарлықтай ақылды екендігі дәлелденген. Доңыз миы үш жастағы нәресте баланың ақыл деңгейіне сәйкес келеді. Пенсильвания университетінің ғалымдары шошқаның түрлі тапсырма шешу икемін тексеру мақсатымен компьютер ойынын үйретіп көрген. Зерттеу нәтижесі таяғанда қорытынды ретінде олар доңыздың шимпанзе секілді ойынның бастапқы ережесін меңгере алатынына көздері жеткен. Бұл жануарда ұзақ уақыт есте сақтау қабілеті бар және иіс сезу мүшесінің жақсы болуы жерқұлақты оңай тауып алуға мүмкіндік береді. Шошқа кез келген жағдайға тез бейімделеді.

1. Басы; 2. Құлағы; 3. Мойны; 4. Арқасы; 5. Артқы аяғы; 6. Сирағы; 7. Іші; 8. Емшегі; 9. Тұяғы

Вьетнамская парода; Миргородская; Шерстистая мандалица

Қытайда піл тұмсықты доңыз дүниеге келді Жаңа туған торайдың аузы жоқ, есесіне оның пілдікі сияқты тұмсығы бар. Бұл жануар Шошқа бұдан бөлек тағы 7 торай туған. Мұндай мутант тек, осы торайдан ғана байқалған. Ол туғаннан кейін, екі сағат өткесін өліп қалған. Қораның иесі осы оқиғаны таныстарына айтып, көрсету үшін торайды қатырып қойған.

Құндыздар адемі жүндері мен танымал

Құндыздар (лат. Castoridae) - кеміргіштердің бір тұқымдасы. Көлемі ірі, сулы жерде тіршілік етуге икемделген. Бұған жататындар: камчат кұндызы, өзен құндызы, Канада құндызы: бұлардың терісі өте құнды болады. Түк-ң жалғыз түрі. Дене ұзындығы 100 (130) см, салмағы 30 кг. Жартылай суда мекендеуге бейімделген. Суда танауы жабылады. Аяқтары қысқа, бесбармақты жарғақталған артқы аяқтары мыкты. Тырнактары ірі - жалпақ, артқы аяқтарының екінші бармағының тырнағы қақ айрылған (жүнін тарауға бейімделген) . Жүні калың, жұмсақ, ашық-қоңырдан қара-қоңырға дейін өзгереді.

Құйрығы жалаңаш күректәрізді (ұзындығы 30 см кеңдігі 10-13 см) . 2 түр. Канадалық құндыздар (C. canadensis) Солтүстік Америкада(Аляскадан Солтүстік Мексикаға дейін) ; ТМД, Батыс Карелия, Солтүстік Ленинград облысы, Амур облысы Оңтүстік Сахалин және Камчаткаға жерсіндірілген. Өзен құндыздары (C. fiber) Еуразияның орманды далалық аймақтарда және далалық аймақтарда өзендер бойында таралған. 20 ғ. басында жойылуға такаған.