Көкөніс және бақша дақылдарының зиянкестері

Презентация қосу

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым
министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік
университеті

СӨЖ
Тақырыбы:К өкөніс ж әне ба қша да қылдарыны ң
зиянкестері

Орындаған: Болатова Г.
Тобы: АГ-413
Тексерген:Мухаметжанова О.

Семей,2015жыл
Жоспар:
Көкөніс және бақша дақылдарының зиянкестері
және олармен күресі шаралары
Сәбіз шыбыны
Пияз шыбыны
Пияздың ызылдақ шыбыны
Бақша бітесі
Кәдімгі өрмекші кене
Жылыжай аққанаты
Темекі трипсі
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Көкөніс және бақша дақылдары
зиянкестерінің түрлік құрамы сан алуан.
Олардың аса қауіптілеріне көп қоректі
зиянкестер жатады: шыртылдақ қоңыз бен
қара қоңыздың дернәсілдері, бұзаубас, кеміргіш
көбелектердің жұлдызқұрттары, шырыштар
(ұлулар). Көкөніс дақылдарының бейімделген
зиянкестеріне қатты қанаттылар, қабыршақ
қанаттылар, тең қанаттылар, жартылай
қатты қанаттылар, қос қанаттылар мен
трипстердің түрлері жатады. Жабық
жерлерде көкөніс өсімдіктеріне сорғыш
зиянкестердің бірнеше түрлері зиян келтіреді.
Сәбіз шыбыны-Psila
roase L. Шыбынның
түсі қара, жылтыр,
басы қоңырқай
қызыл, төбесінде қара
үшбұрышты дағы
бар, мұртшалары мен
аяқтары күрең қара
түсті. Қанаттары
түссіз, жасыл реңді
болып келеді. Денесінің
ұзындығы 4-5 мм.
Дернәсілдері жұқа, жылтыр, қоңыр-сары түсті. Денесінің ұзындығы 7 мм. Дернәсілдер
топырақтың жоғарғы қабатында пупарийлерде, кейде көкөніс қоймаларында, тамыр –
жемістерде қыстайды. Шыбындардың ұшу мерзімі шетен мен алма ағашының гүлдеуімен
сәйкес келеді. Ересек шыбындар гүлдеп келе жатқан шатыргүлдер тұқымдасына жататын
өсімдіктердің шырынымен қоректенеді. Аналық шыбын ұшып шыққан соң көп кешікпей
жұмыртқа салуға кіріседі. Жұмыртқаларын 10данадан және одан да көп қоректік
өсімдіктердің мөлшерде топыраққа қоректік өсімдіктердің түбіне жақын жерге салады.
Арада 4-17 күн өткен соң дернәсілдер жұмыртқадан шығып тамыр-жемістің ішкі етті
бөлігімен қоректенеді. Зақымданған өсімдіктердің жапырақтары қызғылт түске боялады,
ал дернәсілдер көп болғанда жапырақтар тез сарғайып қурап қалады. Дернәсілдердің өсіп-
жетілу мерзімі 20-25 күн. Бұдан кейін дернәсілдер топырақта қуыршақтанады да, 15-
20күннен кейін шыбынның екінші ұрпағы ұшып шығады. Олармен зақымдалған сәбіз ащы,
пайдалануға жарамсыз болып қалады. Сақтау кезінде тез бұзылады. Сәбіз шыбыны 1жылда 1-2
ұрпақ береді.
Күресу шаралары
Ауыспалы егісті пайдалану, арамшөптерді уа қытылы отау
және сәбіз өскіндерін сирету. Топыраққа сапалы т үрде
жүргізілген өңдеу жұмыстары көктемде шыбындардың
ұшып шығуын қиындатады. Сәбіз жер бетіне к өктеп
шыққаннан кейін 2-3 апта өткен соң әр қайсысы 10
өсімдіктен құрайтын 10-12 үлгі алынды. Бір өсімдікте 3-4
тен көп жұмыртқа табылған жағдайжа химиялық күресу
шараларын қолданады.
Пияз шыбынының ұзындығы 5-7мм,
түсі сұрғылт, арқа жағы жасыл
реңді. Ересек шыбын құрсағында қара
түсті, ұзынша келген жолағы болады.
Дернәсілдерінің ұзындығы 10мм
шамасында, түсі ақ, пішіні цилиндр
тәріздес, бас жағы жіңішкерген.
Топырақта 10-20см тереңдікте
қуыршақтары қыстайды. Ұшып
шыққаннан кейін аналықтары
жұмыртқаларын жапырақтарға,
бадананың қабықшасының астына
және пияз бен сарымсақтың
айналасындағы топырақ түйірлерінің
астына салады. Жұмыртқадан 5-7
күннен кейін дернәсілдер шығып,
баданаға түпше жағынан енеді.
Дернәсілдер 15-25күн қоректенгеннен
кейін топырақта қуыршақтанады.
Зақымданған баданалар тез шіриді,
олардың жапырақтары сарғайып
қурап қалады. Пияз шыбыны 1-3 ұрпақ
береді.
КҮРЕСУ
ШАРАЛАРЫ
Дақылдарды кезек орналастыру , өсімдік
қалдықтарын жою. Өткен жылы пияз егілген
жерлермен ара-қашықтықты сақтау. Пиязды ерте
отырғызу. Пияз бен сәбізді қатар егу. Егер пияз
жуасының өсуі кезінде зиянкестер саны ЭЗШ-тен (1
өсімдікте 3 жұмыртқадан болса және пияз
егістігінің 25% қоныстанса немесе аулағышты
100рет сілтегенде 50-80данадан астам шыбын т үссе)
асып кетсе, онда химиялық өңдеу жүргізу қажет.
Пияздың ызылдақ шыбыны жасыл-қола
түстес. Құрсағының екі жағында үш-
үштен ашық жартылай ай тәрізді
дақтары болады. Оның ұзындығы 5-9мм.
Құрттары сұрғылт-сары, ұзындығы 7-
11мм. Денесінің артқы жағында
қоңырқай түтік тәріздес өскіні бар, екі
жағында бір-бірден ірі терісі болады.
Құрттар егістік танаптағы
жуашықта немесе сақтау қоймаларында
қыстайды. Шыбындардың ұшуы
мамырдың ортасында байқалады.
Аналықтары жұмыртқаларын
жуашықтың үстіне, қабыршақтың
астына, жуашық мойнына немесе
жуашық маңындағы топыраққа салады.
Құрттар жуашық мойны мен мен
жуашықтың өзіне кіріп, ішкі бөліктерін
түгел жеп қояды. Зақымдану салдарынан
түтік тәрізді жапырақтар сарғаяды да,
ал пияз мойны шіріп кетеді. Одан кейін
жуашық түгелдей шіриді де, едәуір
шіріген нәтижесінде қара шіріген массаға
айналады. 18-25 күннен кейін екінші ұрпақ
ұшып шығады. Көбінесе 2 ұрпақ дамиды.
КҮРЕСУ
ШАРАЛАРЫ
Дақылдарды кезек орналастыру , өсімдік
қалдықтарын жою. Өткен жылы пияз
егілген жерлермен ара-қашықтықты
сақтау. Пиязды ерте отырғызу. Пияз бен
сәбізді қатар егу. Егер пияз жуасыны ң өсуі
кезінде зиянкестер саны ЭЗШ-тен (1
өсімдікте 3 жұмыртқадан болса және пияз
егістігінің 25% қоныстанса немесе
аулағышты 100рет сілтегенде 50-80данадан
астам шыбын түссе) асып кетсе, онда
химиялық өңдеу жүргізу қажет.
Бақша бітесі қиярды, асқабақты, патиссонды, кәдіні зақымдайды.
Бақша бітенің ұзындығы 1,2-2мм, түсі сарыдан бастап қара-жасыл, тіпті
қара болып келеді. дернәсілдері сары және жасыл. Ересек бітелер немесе
дернәсілдері арамшөптерде қыстайды. Көктемде 12°С температурада
бітелер ұрықтанбаған күйінде көбейе бастайды, бастап қыда
арамшөптермен қоректенеді, одан кейін екпе өсімдіктеріне к өшеді. Ашы қ
алаңда біте қиярда шілде-тамыз айларында, ал жабы қ ала ңда к өктемде -
пайда болады. Бітелер тобы жапырақтың т өменгі бетінде, өскіндерінде,
гүлдері мен түйіндерінде орнығады да, оларды ң б үрісуіне, қатпарлануына
және кеуіп қалуына әкеп соқтырады. Кейде жапыра қтар бетінде,
бітелердің тәтті шырынына күйе саңырауқұлақтары орны ғады.
КҮРЕСУ
ШАРАЛАРЫ
Арамшөптерді жүйелі түрде
жойып отыру, себебі біте екпе
дақылдарына тек арамшөптерден
ғана көшеді. Түскен
жапырақтардың астындағы
қыстап жатқан қанқызын жинап,
оларды жылыжайға жіберу; сілті
(10л суға 200г күл мен 50г сабын
араластырып) бүрку.
Инсектицидтерді пайдалану.
Кәдімгі өрмекші кене өте ұсақ, ұзындығы 0,4-
0,6мм. Кененің денесі сопақша келген, оның түсі
бозғылт сарыдан янтарь түске дейін немесе
қызғылт реңкті жасыл түске айналады. Ересек
дарақтарында 4 жұп аяқ, ал баланқұрттарда – 3
жұп аяқ болады.
Ұрықтанған аналық кенелер өсімдік
қалдықтарының астында, топырақ
кесектерінің астында немесе құрылыс
саңылауларында қыстайды. Ашық алаңда олар
жыртылған жерлерде өліп қалады және кенелер
жолдың жиегінде, сондай-ақ ағаштар мен
бұташықтар түбінде сақталады. Кене бәрінен де
жаздың ыстық уақытында қарқынды түрде
дамиды. Өрмекші кененің аналықтары өрмек
астына жұмыртқа(140-600дана) салады.
Жұмыртқалары дөңгелек шыны тәріздес мөлдір,
анықтап қарамаса, көрінбейді. Ұрықтың
дамуына қарай жұмыртқалар көмескіленеді
және құрттар шығар алдында інжу тәрізді
түске енеді. Кенелер жапырақтың төменгі
бетіне орнығады және өсімдіктің клетка
шырынымен қоректенеді. Зақымданған
жапырақтар түссізденеді де, қурап, түсіп
қалады. Орныққан жері мен температуралық
жағдайда байланысты зиянкес 6-дан 18-күнге
дейін ұрпақ бере алады, ал кененің бір ұрпағының
КҮРЕСУ ШАРАЛАРЫ
Кенемен аса зақымдалатын дақылдарды, аз зақымдалатын
және зақымданбайтын араластырып отыру керек. Жабық
алаңда қорғау шараларын бірлі-жарым дарақтар байқала
бастағанда жүргізеді. Зиянкестің алғашқы ошағы біліне
бастағанда, өсімдікке жыртқыш кенені – фитосейулюсті, яғни
жыртқыштың 15-60дарағын бір өсімдікке шаққанда жібереді,
бірақ жыртқыш пен оның құрбаны арасында 1:80кем болмауы
тиіс. Өрмекші кене өсімдіктерді жаппай басып кетсе,
фитосейулюсті есеппен 50-100дарығын 1м² алаңға жібереді.
Ашық алаңда өндірістік себу үшін өткен жылғы егістерден,
жылыжайлардан, асқабақ дақылдарынан 1000м аса ара
қашықтықты сақтау керек. Егін орағынан кейінгі егістіктерді
арамшөптер мен өсімдік қалдықтарын жою. Ашық алаң үшін
ЭЗШ саны 10% отырғызылған өсімдіктер өрмекші кенесімен
қоныстанса және кененің даму дәрежесі 1 баллдан жоғары
болса(кенелер тобы жапырақ бетін 25 % -ға дейін алып
Жылыжай аққанаты - қиярды,қызанакты,бұрышты,салат жапырақтарын,бүлдіргенді
және баска өсімдіктерді зақымдайды.
Ересек аққанаттың сары денесінің ұзындығы 1,5мм дейін жетеди және көлемі жағынан
бірдей болып келетін екі жұп аппақ қанаттары болады.Бір жастағы дернәсілдері мөлдір
болып келеді және дамудың жалғыз-ақ жылжымалы сатысы болып табылады.Ересек
дернәсілдері ұзындығы 0,8-0,9мм-ге дейін жетеді, ол ақшыл жасыл жане кызыл көздері
бар,үстін қысқа түктер баскан,денесінің шетінде 2 жіпшесі болады.
Аналықтары ақшыл жасыл кішкене жұмыртқаларын тобымен салады, жас
жапырақтардың төменгі бетіне көбінесе дөңгелек түрінде 10-20 данадан салады.
Жұмыртқалары жапырақ бетіне сабақшалар арқылы орнығады және бастапқы кезде
өсімдіктен оларды көру мүмкін емес. 1-2 күннен соң жұмыртқалар қоңыр түске енеді.
Ұрықтық даму 7-13 күн ішіндегі температураға байланысты жалғасады. Жұмыртқадан
шыққан дернәсілдері,одан кейін ересек дарақтар өсімдік шырынымен қоректеніп,оларды ң
өсуін қатты әлсіретеді.Кою шырынды (қанаттанған) сұйыктықта күйе
саңырауқұлақтар дамиды, олар жапырақтың фотосинтетикалык кызметін әлсіретеді.
Сондай-ак саңылаулары толықтай немесе жартылай балауызды сұйықтықпен жабылады.
7-15 тәуліктен кейін кұрттар қозғалыссыз нимфаларға, 10-16 күннен кейін ересек зиянкеске
айналады. Жылыжайларда акқанат жыл бойы 10-15 ұрпак беріп дами алады.
КҮРЕСУ ШАРАЛАРЫ
Өткен жылғы егін орағынан кейін қалған барлық өсімдік
қалдықтарын жою. Өсіп келе жаткан арамшөптерді жүйелі
түрде жойып отыру. Аз закымданатын дақылдарды (қызанақ)
өсіру. Жылыжайлардың желдеткіштері мен есіктерін бір қабат
дәкемен жабады, желімди торлар кұрады.Ол ушін фанер
кесіндісін алып,оны сары немесе ақ түске бояйды, б ұлар
бунакденелілерді тартады жане оларды вазелинмен,бал қосыл ған
канифольмен немесе кастормен майлайды. Зиянкестер оған
қонады да,жабысып калады. Көшетте аққанат байкалған
жағдайда 1:10 аракатынасында энкарзиялар жібереді. Тіршілік
кезінде <Тізімге....> сәйкес инсектицидтермен өңдеу құр ға қ
қабықшаларының астында, сондай-ақ топыракты ң жоғарғы
бетінде кыстайды. Бір ұрпактың дамуына 15-30 күн жүргізеді.
Темекі трипсі- темекі өсімдіктерін,
қозаны, қытай бұршағын,
қиярды,асқабақты,пиязды,картопты,
сарымсақты, гүлді және басқа дақылдарды
зақымдайды.
Ұсақ зиянкес (ұзындығы 1мм шамасында)
ақшыл сары немесе қара-қоныр түстес.
Дернәсілдері қанатсыз, ақшыл немесе
жасыл-сары түсти болып келеді.
Ұрғашылары ұсақ қонырқай
жұмыртқалар салады, оларды бір-бірден
жапырақ ұлпасы қабықшаларының
астына орналастырады. 3-5 куннен
дернәсілдері шығып, жапырақтар мен
гүлдердің шырынын сорып алады. Осының
нәтижесінде өсімдік өспей қалады,
жапырақтары солып қалады. Бітелер
өсімдік қалдықтарында, пияздың құрғақ
қабықшаларының астында, сондай-ақ
топырақтың жоғарғы бетінде қыстайды.
Бір ұрпақтың дамуына 15-30 күн қажет.
Темекі бітесі вирустық ауруларды
таратушы болып табылады.
КҮРЕСУ ШАРАЛАРЫ
Дақылдарды кезектестіріп отырғызу және
барлық өсімдік қалдықтарын жинау. Терең сүдігер
жырту қажет. Пиязды егу алдында ыстық (45°С)
суда 10 минут бойы залалсыздандыру, кейін сал қын
суда суыту. Өскіндер айналасындағы топырақты
жиi қопсытып отыру. Инсектицидтерді <Тiзiмге...>
сәйкес қолдану. Егін орағынан кейін
жылыжайларды өсімдік қалдықтарынан мұқият
тазарту. Дезинсекциялау үшин 50г/м² есеппен
күкіртті 1-2 тәулік бойы 18°С ауа
температурасында жағу арқылы қолдануға болады.
Көкөніс шаруашылығы – ауыл шаруашылы ғыны ң
маңызды саласы. Қазіргі уақытта халы қты ң на қты
кірісінің өсуі олардың жаз-күз маусымдарында ғана емес,
қыс маусымында да көкөніске сұранысын үнемі к өтеріп
отыр. Осыған қарамастан, соңғы жылдары облыс
шаруашылықтарында көкөніс ж әне бақшалы қ да қылдар
егістігінің аумағы қысқарып бара жат қаны бай қалады.
Көкөніс-бақшалық дақылдардың 82,0% ашық
топырақта өсірілетін көкөніс, 18,0% - ба қшалы қ
дақылдар. Бақшалық дақылдар шаруа қожалы қтарында
және тұрғындар шаруашылықтарында бірдей к өлемде
өндіріледі. Көкөніс арнайы сақтауды, болмаса тез арада
қайта өңдеуді немесе сатуды қажет ететін ерекше өнім
болып табылады. Облыс халқын өзімізде өндірілетін
картоп және көкөніспен жыл бойы қамтамасыз ету
үшін көкөністі жаппай өндіруге қабілетті ж әне к өп
номенклатуралы тауарлы т үріндегі сала қалыптастыру
қажет. Әсіресе ерте пісетін және жабық т әсілмен
өндірілетін көкөніс өндірісін жақсарту ерекше ма ңызды.
Пайдаланылған әдебиеттер

Агибаев А. Ж. ,Тулеева А.К.,
Сулейменова З.Ш «
Ауылшаруашылық дақылдарын
зиянкестер мен аурулардан
қорғау»

Ұқсас жұмыстар

КӨ КЕНІС ЖӘ НЕ БАҚ ША ДАҚ ЫЛДАРЫНЫҢ ЗИЯНКЕСТЕРІ

Көкөніс дақылдары

Көкөністердің ауыспалы егістік танабы мен өсіру әдістері

Каусар

Азот тыңайтқыштары

Қарбыздың аурулары мен зиянкестері

Астық, бақша дақылдарының қойма зиянкестері

Ауыл шаруашылық дақылдарының зиянкестері және ауруларына қарсы қолданылатын препараттардың биологиялық, шаруашылық тиімділігі

Топырақ өңдеу жүйесі

Картоп, көкөніс, жемістерд өңдеу және сақтау

Пәндер